Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

12 lutego 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Piotr Jarmundowicz

Protokolant: Błażej Łój

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2015 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa P. Z. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w K.

o zapłatę

I. oddala powództwo;

II. nie obciąża powoda kosztami procesu poniesionymi przez stronę pozwaną;

III. zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego we Wrocławiu na rzecz adwokat M. M. kwotę 120 zł powiększoną o należny podatek od towarów i usług tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Sygn. akt: I C 968/13

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do tutejszego Sądu w dniu 20.06.2013 r. powód P. Z. (1) domagał się zasądzenia od Zakładu Karnego w K. kwoty 85 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku do zapłaty z tytułu zadośćuczynienia za niewłaściwe warunki odbywania kary pozbawienia wolności.

W uzasadnieniu powód wskazał, że przebywał w pozwanej jednostce penitencjarnej od lutego 2012 r. Zarzucał, że strona pozwana zobowiązana jest, zgodnie z art. 3 ratyfikowanej przez Polskę Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Europejskiej Konwencji o Zapobieganiu Torturom oraz Nieludzkiemu i Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu a także przyjętymi przez Polskę Europejskimi Regułami Więziennymi i Zaleceniami Europejskiego Komitetu do Zapobiegania Torturom a także normami kodeksu karnego wykonawczego, do zapewnienia powodowi minimalnych warunków bytowych odpowiadającym standardom zdefiniowanym we wskazanych aktach prawnych. Pozwany opisał, że w okresie objętym pozwem nie zapewniono mu warunków bytowych, które prawo nakazuje zapewnić osobie izolowanej. W ocenie powoda, strona pozwana ponosiła odpowiedzialność za znaczne ograniczenie dostępu do ciepłej wody, znaczne ograniczenie dostępu do służb medycznych, nieodpowiednią opiekę medyczną, nieszczelne okna powodujące zwilgocenie pomieszczeń i zagrzybienie ścian.

Zdaniem powoda warunki w jakich odbywał karę były nieludzkie, poniżające a także odbiegające od zasady humanitaryzmu. Dodał także, że nie może ponosić konsekwencji niewłaściwej polityki państwa w sferze więziennictwa podkreślając, że Europejski Komitet Więziennictwa zalecił Polsce zwiększenie normy powierzchni z 3 do 4 m ² - w praktyce bowiem powierzchnia przypadająca na jednego skazanego rzadko przekracza 1,5 m ² na osobę. W opisanych wyżej warunkach powód przebywał od lutego 2012 r. do stycznia 2013 r.

Powód wskazał także, że przez okres izolacji we wskazanej jednostce nie wydano mu przepustki na wyjazd na pogrzeb bliskiej mu osoby, a z powodu dużego zagrzybienia nabawił się choroby skóry, którą służby medyczne leczyły bez żadnej diagnozy bez pozytywnego rezultatu.

Na koniec wskazał, że nic nie jest w stanie zwrócić mu zdrowia i stresu, na które został narażony.

W piśmie z dnia 16.10.2013 r. pełnomocnik z urzędu ustanowiony dla powoda, domagając się przeprowadzenia dowodów z szeregu dokumentów będących obecnie w posiadaniu pozwanej, podtrzymał twierdzenia i wniosku pozwu jak również wysokość dochodzonego roszczenia. Wskazał, że roszczenie powoda może obejmować zarówno odszkodowanie za szkodę poniesioną wskutek zaniechania przez Zakład Karny w K. w zakresie realizacji standardów określonych w art. 110 k.k.w. jak również zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Wyjaśnił jednak, iż niemożliwym jest doprecyzowanie i usystematyzowanie dochodzonego roszczenia bez uzyskania dokumentacji potwierdzającej wskazany stan rzeczy.

W piśmie z dnia 20.11.2013 r. pełnomocnik powoda sprecyzował żądanie pozwu wnosząc o zasądzenie na jego rzecz następujących należności:

- 10 000 zł z tytułu odszkodowania za szkodę powstałą w wyniku niezachowania przez stronę pozwaną standardów określonych w art. 110 k.k.w. oraz uniemożliwienie powodowi podjęcia pracy w zakładzie karnym mimo ciążącym na nim obowiązku alimentacji,

- 40 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę powstałą w wyniku niezachowania przez stronę pozwaną standardów określonych w art. 110 k.k.w.,

- 25 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę powstałą w wyniku zaniechania przez lekarza dyżurnego zakładu karnego przeprowadzenia badania RTG w sytuacji samookaleczenia powoda poprzez połknięcie niebezpiecznych przedmiotów i tym samym narażenie go na utratę zdrowia i życia,

- 10 000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych powoda w postaci prawa do kultu zmarłych poprzez zakazanie uczestnictwa w obrządku pogrzebu osoby najbliższej. – Z. A..

Powód opisał, że stan celi(...)w oddziale (...)w Zakładzie Karnym w W., w której powód przebywał, nie spełniała nie tylko wymogów co do powierzchni przypadającej na jednego oskarżonego, ale również podstawowych warunków sanitarnych. Zbierająca się wilgoć spowodowała zmiany skórne u powoda, które były nieprawidłowo diagnozowane i nieefektywnie leczone. Zdaniem powoda spowodowane to było m.in. brakiem jakichkolwiek działań zmierzających do poprawy warunków w celach. Powód dodał, że duża wilgotność celi spowodowała występowanie pleśni i zagrzybienia, co mogło skutkować chorobami nie tylko dermatologicznymi ale także układu oddechowego. Nie bez znaczenia jest również panujące przeludnienie cel, które skutkuje narastaniem drażliwości osadzonych i dalszym spadkiem warunków sanitarnych. Zdaniem powoda, zmuszanie osadzonych do odbywani kary pozbawiania wolności w takich warunkach jest postępowaniem niehumanitarnym. Powód dodał, że z powodu takich warunków dokonał w dniu 17.06.2013 r. samookaleczenia poprzez połknięcie dwóch baterii oraz części metalowego pręta. Miało to miejsce około godz. 10.00 i zostało natychmiast zgłoszone. Mimo powyższego, służby medyczne zbagatelizowały oświadczenie powoda i nie przeprowadziły podstawowego we wskazanym przypadku badania w postaci prześwietlenia RTG. Dopiero zdecydowana interwencja powoda w administracji zakładu karnego spowodowała przewiezienie go do oddziału szpitalnego przy Zakładzie Karnym (...) we W., gdzie została mu udzielona podstawowa pomoc. Przytoczone przez powoda okoliczności wskazywały, że warunki w jakich odbywał karę pozbawienia wolności oraz opieka medyczna mu udzielana narażała go na ryzyko utraty zdrowia i nawet życia.

W odpowiedzi na pozew z dnia 21.11.2013 r. strona pozwana Skarb Państwa – Zakład Karny w K. wnosiła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenia od powoda kosztów postępowania. Strona pozwana podkreśliła, że wszystkie cele, w których przebywał powód w okresie odbywania w jej jednostce kary pozbawiania wolności, posiadają metraż zapewniający obowiązujące 3m ² na jednego osadzonego. Dodała, że począwszy od dnia 06.12.2009 r. tj. od dnia wejścia w życie przepisów Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25.11.2009r. w sprawie trybu postępowania właściwych organów w wypadku, gdy liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekroczy w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów - przeludnienie w Zakładzie Karnym w K. zostało zlikwidowane. W związku z powyższym, zdaniem pozwanej, zarzut powoda dotyczący nie zapewnienia wymaganej powierzchni metrażowej jest nieprawdziwy.

W odniesieniu do zarzutu znacznego ograniczenia dostępu do ciepłej wody strona pozwana wskazała, że jest on sformułowany bardzo lakonicznie. Strona pozwana przyznała, że nie ma przystosowanej instalacji do doprowadzenia ciepłej wody do każdej z cel mieszkalnych, jednak zapewnia w celach dostęp do bieżącej wody zimnej w kącikach sanitarnych. Wskazała, że powód, tak jak i pozostali osadzeni korzysta z łaźni zgodnie z grafikiem. W każdej celi istnieje także możliwość zagrzania wody grzałką elektryczną czy też elektrycznym czajnikiem. Urządzenia te są wprawdzie własnością osadzonych, jednak w każdej celi się znajdują. Ponadto wszystkie wnioski o możliwość korzystania z takich elektrycznych urządzeń załatwiane są pozytywnie. Strona pozwana wskazała także, że stan techniczny cel mieszkalnych jest monitorowany na bieżąco, i na bieżąco są usuwane wszystkie usterki zgłaszane przez osadzonych. Wentylacja sprawdzana jest co roku w całym zakładzie karnym przez jednostkę zewnętrzną i z każdej corocznej kontroli sporządzany jest szczegółowy protokół. Niezbędne prace w celach prowadzone są zgodnie z ustalonym harmonogramem w każdym roku kalendarzowym. Strona pozwana podkreślała, że żadna z cel, w których przebywał powód, nie była i nie jest zagrzybiona, jak również żadna z cel nie była remontowana po okresie pobytu powoda. Dodała także, że w dniu 17.06.2013 r. powód złożył skargę do Centralnego Zarządu Służby Więziennej na zły stan techniczny celi i brak ciepłej wody. W sprawie było przeprowadzone postępowanie skargowe zakończone sprawozdaniem dnia 22.07.2013 r. Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej uznał ją jednak w dniu 31.07.2013 r. za nieuzasadnioną.

Strona pozwana wyjaśniła dalej, że w czasie pobytu powód korzystał z porad lekarza 14 razy. Powód poruszał kwestie związane z opieką medyczną w skargach z dnia 19 i 24.06.2013 r. oraz z dnia 23.09.2013 r. skierowanych bezpośrednio do Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej we W., które to również zostały uznane za nieuzasadnione. Powód podnosił w nich także zarzut uniemożliwienia mu uczestnictwa w pogrzebie wujka, jednak i w tym zakresie Inspektorat uznał stanowisko pozwanej jednostki za prawidłowe.

Na koniec strona pozwana zwróciła uwagę, że powód w pozwie nie wskazał żadnych konkretnych zdarzeń, które miałyby miejsce i skutkowały dla powoda jakąkolwiek szkodą. Podkreśliła, że niedogodności w życiu codziennym są elementem izolacji w związku z faktem odbywania kary w zakładzie zamkniętym. Odbywanie kary w warunkach nie zawsze zgodnych z obowiązującymi przepisami, nawet jeśliby takie zaistniały, samo w sobie nie rodzi automatycznego roszczenia o odszkodowanie czy zadośćuczynienie. Powód nie wskazał związku przyczynowego pomiędzy bezprawnym działaniem lub zaniechaniem strony pozwanej, a szkodą na jego osobie, wobec czego należy uznać żądanie pozwu za nieuzasadnione.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód P. Z. (1) w okresie osadzenia w Zakładzie Karnym w K.przebywał w następujących celach mieszkalnych:

w celi nr (...)oddział (...) w okresie od 08.02.2012 r. do 09.02.2012 r.,

w celi nr(...) oddział (...)w okresie od 09.02.2012 r. do 23.02.2012 r.,

w celi nr (...) oddział (...)w okresie od 23.02.2012 r. do 24.02.2012 r.,

w celi nr(...)oddział (...) w okresie od 24.02.2012 r. do 20.09.2012 r.,

w celi nr(...)oddział (...) w okresie od 20.09.2012 r. do 28.01.2013 r.,

w celi nr (...)oddział (...)w okresie od 13.06.2013 r. do 17.06.2013 r.

Opisane cele mieszkalne posiadały metraż zapewniający 3 m ² na jednego osadzonego.

Dowód:

- zestawienie – k. 62,

Cela mieszkalna, w której powód został zakwaterowany w dniu 13.06.2013 r. jest celą dwuosobową, wyposażoną w niezbędny sprzęt kwaterunkowy oraz sprzęt do utrzymania czystości zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 17.10.2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych.

Cela wyposażona była w sanitariat z miską ustępową i umywalką z całodobowym dostępem do bieżącej zimnej wody. Urządzenia sanitarne oddzielone są od reszty pomieszczenia przeznaczonej do spania, odpoczynku i spożywania posiłków. Kącik sanitarny wygrodzony jest w sposób trwały, zamykany na drzwi.

Raz w tygodniu powód i inni osadzeni korzystają z kąpieli w ciepłej wodzie zgodnie z grafikiem.

Dowód:

- plan kąpieli – k. 7,

- pismo z dnia 01.07.2013 r. – k. 71,

- notatka służbowa – k. 69,

- notatka służbowa z dnia 17.07.2013 r. – k. 68,

- notatka służbowa z dnia 12.07.2013 r. – k. 67,

- notatka służbowa z dnia 15.07.2013 r. – k. 66,

- sprawozdanie z dnia 22.07.2013 r. – k. 65,

- zeznania powoda P. Z. (1) – e protokół z dnia 24.09.2014 r. 03:50 - 16:43,

Powód P. Z. (1)do ukończenia 15 roku życia zamieszkiwał wraz z babcią i jej bratem Z. A.(jego wujkiem) w J.. Powód był przez nich wychowywany a Z. A.traktował jak swojego ojca. Po przeprowadzce do W.i zamieszkał wraz z matką T. G.i jej mężem W. G.a babcię i wujka odwiedzał podczas wakacji i na święta. Z. A.zmarł dnia (...)r. kiedy to powód odbywał karę pozbawienia wolności w pozwanej jednostce penitencjarnej. Powód nie prowadził z nim korespondencji. O śmierci wujka powód został poinformowany telefonicznie przez swoją matkę następnego dnia tj. (...) r. Wiadomość ta spowodowała u niego przygnębienie, powód zaczął płakać. Bardzo chciał udać się na jego pogrzeb. W tym samym dniu powód zwrócił się o udzielenie zwolnienia w trybie art. 141 § 1 k.k.w. (tzw. przepustki losowej). Uzasadniał, że zmarła dla niego bardzo bliska osoba – jego wujek Z. A.. Opisał, że był on dla niego jak ojciec ponieważ wychowywał go do 15 roku życia.

Wniosek powoda nie uzyskał akceptacji wychowawcy powoda ppor. mgr S. S.. Opisał on w opinii m.in., że z Zakładu Karnego w W.powód został przewieziony w związku z groźnymi zakłóceniami spokoju i porządku i wyraził stanowisko, iż z uwagi na zachowanie podczas kary odbywania wolności nie można zagwarantować, że powód z przepustki powróci. Opinię wychowawcy podzielił również Kierownik (...) (...) mjr. J. L.. W dniu 13.07.2012 r. Dyrektor pozwanej jednostki penitencjarnej wydał decyzję odmowną wskazując, iż nie można uznać, za spełnione przesłanek dla udzielenia zwolnienia. Zdaniem Dyrektora, osadzony nie utrzymywał ze zmarłym stałych kontaktów, nie prowadził korespondencji ani także nie był przez niego odwiedzany.

Dowód:

- wniosek z dnia (...) r. – k. 85 - 86,

- zeznania świadka T. G. – e protokół z dnia 31.03.2014 r. 02:46 – 10:50,

- zeznania świadka W. G. – e protokół z dnia 26.06.2014 r. 09:06 – 16:00,

- zeznania świadka K. Z. – e protokół z dnia 26.06.2014 r. 16:05 – 22:20,

- zeznania powoda P. Z. (1) – e protokół z dnia 24.09.2014 r. 03:50 - 16:43,

W dniu 24.06.2013 r. powód P. Z. (1) złożył do Centralnego Inspektoratu Służby Więziennej skargę na Zakład Karny w K.. Opisał w niej, że w dniu 13.06.2013 r. został przetransportowany do tej jednostki a po przeszukaniu i kontroli osobistej umieszczony w celi dwuosobowej. Po wejściu do celi okazało się, że jest on brudna i zaśmiecona a także że nie ma w czym zagotować wody. Opisał, że do zakładu karnego dotarł po dwudniowej podróży, podczas której nie było możliwości spożycia ciepłej herbaty ani także umycia się w ciepłej wodzie. Powód wskazał, że w celi nie było głośnika radiowęzła i został pozbawiony informacji, dostępu do mediów oraz wiadomości ze świata. Dodał, że warunki są bardzo prymitywne, kącik sanitarny zagrzybiały, deska klozetowa zepsuta, gniazdko elektryczne urwane, przycisk do alarmu również urwany. Powód dodał, że nie było ścierki do podłogi by móc zebrać wodę po zimnej kąpieli. Powód zakończył, że jest w bardzo złym stanie psychicznym i dlatego w dniu 13.03.2013 r. dopuścił się samookaleczenia w postaci połknięcia dwóch żyletek. Zarzucał przy tym, że zorganizowanie konwoju do szpitala zajęło służbie więziennej dwie godziny.

Dowód:

- skarga powoda z dnia 24.06.2013 r. – k.72,

- zeznania powoda P. Z. (1) – e protokół z dnia 24.09.2014 r. 03:50 - 16:43,

Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej przeprowadził w związku ze skargą powoda postępowanie wyjaśniające.

W związku ze skargą powoda dokonano komisyjnego przeglądu celi, w której przebywał powód. W notatce służbowej sporządzonej na tą okoliczność komisja złożona z kwatermistrza oddziałowego sierż. B. G., wychowawcy oddziału por. P. T. oraz kierownika działu kwatermistrzowskiego por. A. P. jednoznacznie stwierdziła, że zarzuty opisane w skardze są nieprawdziwe. Zastrzeżono przy tym, że Służba Więzienna nie ma obowiązku wyposażania celi mieszkalnej w urządzenia do podgrzewania wody. W wyniku skargi powoda technik ds. informatyczno - łącznościowych sierż. M. S. sporządził notatkę służbową, w której wyjaśnił, że w głośniku został uszkodzony potencjometr. Głośnik został później podłączony bezpośrednio do instalacji radiowęzła, co spowodowało zwarcie i wyłączenie radiowęzła w całym oddziale mieszkalnym.

W głośniku była również pogięta i połamana obudowa, dlatego został on zdemontowany w dnu 12.06.2013 r. i oddany do naprawy. W dniu 14.06.2013 r. głośnik został zamontowany w celi i sprawdzony.

W notatce z dnia 17.07.2013 r. referent (...) (...) P. C.oświadczyła, że sprzęt do utrzymania celi w czystości jest wydawany na podstawie prośby składane do kwatermistrza oddziałowego. Nowy sprzęt dla celi, w której przebywał powód został wydany w dniu 21.05.2013 r.

W dniu 22.07.2013 r. Zakład Karny w K. dla celów postępowania prowadzonego przez Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej sporządził sprawozdanie z postępowania skargowego zainicjowanego przez P. Z. (1). Opisał warunki odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności oraz wskazał, że komisyjnie dokonano wizytacji celi, stwierdzając, że nie była ona ani zaśmiecona ani brudna. Strona pozwana powołała się także na oświadczenie wychowawcy powoda P. T., zgodnie z którym powód nie zgłaszał żadnych trudności związanych z pobytem w Zakładzie Karnym. Strona pozwana w sprawozdaniu odniosła się także do zarzutu związanego z zepsutym głośnikiem stwierdzając, że w dniu 14.06.2013 r. naprawiony głośnik ponownie w celi powoda został zamontowany oraz wyjaśniła zasady korzystania z łaźni.

Dowód:

- pismo z dnia 01.07.2013 r. – k. 71,

- notatka służbowa – k. 69,

- notatka służbowa z dnia 17.07.2013 r. – k. 68,

- notatka służbowa z dnia 12.07.2013 r. – k. 67,

- notatka służbowa z dnia 15.07.2013 r. – k. 66,

- sprawozdanie z dnia 22.07.2013 r. – k. 65,

W odpowiedzi na skargę powoda z dnia 24.06.2013 r. Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej we W.w piśmie z dnia 31.07.2013 r. poinformował, że w wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego ustalono, że w dniu wyjazdu z Zakładu Karnego (...) we W.powód został zaprowiantowany według normy wegetariańskiej. Przed wyjazdem otrzymał ponadto ciepły posiłek. Przebywając w Zakładzie Karnym w K.zapewniono powodowi odpowiedni warunki sanitarno - bytowe. W piśmie wskazano, że w jednostce tej osadzeni korzystają z przysługujących im raz w tygodniu kąpieli w ogólnodostępnych łaźniach i tak też działo się w przypadku powoda. W celach zamontowane są umywalki i osadzeni mogą korzystać z zimnej wody. Do podgrzewania zimnej wody mogą używać grzałek elektrycznych lub czajników, na których użytkowanie muszą posiadać odpowiednią zgodę kierownictwa jednostki. Środki czystości oraz sprzęt niezbędny do utrzymania higieny osobistej wydawany jest zgodnie z obowiązującymi przepisami. Na samych osadzonych spoczywaj jednak obowiązek utrzymania porządku i czystości w celach. Stan techniczny w celi pozwalał na zasiedlenie. Nie stwierdzono zagrzybienia czy też nadmiernego zawilgocenia i fetoru. Kącik sanitarny w pomieszczeniu jest oddzielony od reszty sali zapewniając intymne warunki korzystania z niego. Stan techniczny toalety nie odbiega od powszechnie obowiązujących standardów. W piśmie wskazano także, że podczas pobytu w pozwanej jednostce zapewniono odpowiedni sprzęt kwaterunkowy a jego stan techniczny nie budził zastrzeżeń. Ewentualne uszkodzenia były naprawiane po ich zgłoszeniu przez osadzonych. Czynności deratyzacyjne, dezynsekcyjne oraz dezynfekcyjne przeprowadzana są na bieżąco po zgłoszeniu takiej konieczności przez osadzonych. Teren zakładu karnego objęty jest stałym nadzorem sanitarnym. Na koniec wskazano, że cele mieszkalne są w miarę możliwości remontowane i odnawiane. Ponadto cele wyposażone są w głośniki, które przekazują audycje radiowe a w przypadku ich uszkodzenia są niezwłocznie naprawiane i tak też uczyniono w przypadku głośnika w celi, w której przebywał powód. W związku z powyższym nie znaleziono podstaw do uwzględnienia skargi powoda.

Dowód:

- odpowiedź na skargę z dnia 31.07.2013 r. k. 83,

W Zakładzie Karnym w K.rutynowo przy przyjęciu i później z częstotliwością co dwa lata wykonuje się u osadzonych zdjęcia RTG klatki piersiowej. W sytuacji kiedy osadzony zgłasza jakieś dolegliwości i lekarz dyżurny stwierdza taką potrzebę, pacjent kierowany jest na prześwietlenie lub wykonanie innego badania do jednostki szpitalnej przy Zakładzie Karnym (...) we W.. Jeżeli stan pacjenta wskazuje na poważne zagrożenie życia lub zdrowia, pacjent przewożony jest do jednostki szpitalnej w K., gdzie wykonuje się wszystkie potrzebne badania.

Okoliczność połknięcia stałych elementów nie jest zawsze traktowana jako przypadek wymagający pilnej interwencji chirurgicznej. Jeżeli pacjent nie zgłasza niepokojących objawów, pacjent przewożony jest następnego dnia na badania, jeżeli natomiast zgłasza dolegliwości, odpowiednie badania wykonuje się niezwłocznie.

Podczas pobytu w pozwanej jednostce penitencjarnej powód konsultowany był przez lekarza ogólnego oraz chirurga w następujących dniach: 20.04.2012 r, 27.04.2012 r., 15.06.2012 r., 10.08.2012 r., 07.09.2012 r., 02.10.2012 r., 30.10.2012 r., 15.11.2012 r., 27.11.2012 r., 11.12.2012 r., 08.01.2013 r., 10.01.2013 r. 14.01.2013 r.,18.01.2013 r.

Powód w dniu 25.08.2013 r. uzyskał skierowanie do dermatologa, w dniu 16.10.2012 r. wykonano u niego zdjęcie RTG płuc i serca, a w dniu 16.07.2013 r. przeprowadzono u niego przegląd stomatologiczny.

Powód został przyjęty do pozwanej jednostki ze zleceniem wykonania gastroskopii. W dniu 15.06.2013 r. powód połknął nożyki od maszynki do golenia. Po zgłoszeniu tej okoliczności powód został przewieziony do Zakładu Opieki Zdrowotnej w K. i zbadany przez lekarza chirurga, który nie stwierdził podstaw do natychmiastowego poddania powoda specjalistycznym badaniom.

W dniu 17.06.2013 r. powód połknął baterie i kawałek metalowego pręta. Po zgłoszeniu tej okoliczności powód został skierowany na specjalistyczne badania do szpitala.

Kontrolne badanie rtg wykonano w dniu 25.07.2013 r.

Dowód:

- dokumentacja medyczna powoda – k. 73 - 82, oryginały – k. 104,

- zeznania świadka J. K. – e protokół z dnia 26.06.2014 r.

W piśmie z dnia 18.09.2013 r. Dyrektor Okręgowej Służby Więziennej, w odpowiedzi na skargi powoda z dnia 19 i 24.06.2013 r. dotyczące niewłaściwego traktowania oraz braku odpowiedniej opieki medycznej poinformował powoda, że zarzuty w nich zawarte zbadano w Okręgowym Inspektoracie Służby Więziennej. W piśmie wskazano, że w wyniku przeprowadzonego postępowania ustalono, że w pozwanej jednostce penitencjarnej był traktowany prawidłowo i zgodnie z obowiązującymi przepisami. Opisano, że pozostawał pod stałą opieką wychowawcy i psychologa a zgłaszane przez niego zastrzeżenia były załatwiane niezwłocznie i zgodnie z procedurą. Wskazano także, że zapewniono mu bezpieczeństwo osobiste i nie stwierdzono by funkcjonariusze jednostki kierowali wobec niego szykany lub groźby. Powód miał zapewnioną także właściwą opiekę medyczną adekwatną do stwierdzonych schorzeń a w razie konieczności powód poddawany był konsultacjom specjalistycznym i kierowany na określone badania. Zastrzeżono przy tym, że o tym, jakie badania pacjent ma mieć wykonane i na jakie konsultacje ma być kierowane decydował nie powód, ale lekarz prowadzący. Zgłoszenia związane ze stanem zdrowia nie były przy tym bagatelizowane. W związku z dokonanym samouszkodzeniem wdrożono odpowiednie leczenie, nadto w ocenie lekarzy powód nie wymagał interwencji chirurgicznej. W piśmie podkreślono, że dokonywane samouszkodzenia miały charakter instrumentalny i były próbą wymuszenia na administracji więziennej postępowania zgodnego z jego oczekiwaniami.

W piśmie odniesiono się także do odmowy udzielenia przepustki wskazując, że kwestię tą rozstrzygał Sąd Penitencjarny.

W odpowiedzi na skargę powoda z dnia 23.09.2013 r. Okręgowy Inspektorat Służby więziennej ponownie wskazał, że nie jest ona uzasadniona. Powtórzono, że postepowanie wyjaśniające dało podstawy do ustalenia, że w pozwanej jednostce był traktowany prawidłowo, zgodnie z obowiązującymi przepisami a jego prawa były respektowane. Opisano, że we wrześniu 2012 r. zwrócił się z prośbą o udzielenie czasowego zezwolenia na opuszczenie jednostki (tzw. przepustkę losową) ze względu na sytuację rodzinną precyzując, że ma ona zostać zrealizowana w grudniu 2012 r. Została ona załatwiona odmownie z uwagi na brak przesłanek uzasadniających jej udzielenie oraz negatywną prognozę kryminologiczną. Na skutek odwołania powoda, kwestię tą zbadał także Sąd Penitencjarny w Ś., który nie przychylił się do argumentacji powoda uznając działania Zakładu Karnego za uzasadnione.

W piśmie wskazano także, że również i w lipcu 2012 r. powód zwracał się o udzielenie zezwolenia na opuszczenie jednostki (przepustki losowej) w związku ze śmiercią wujka. Z uwagi na negatywną prognozę kryminologiczną wniosek nie został rozpatrzony pozytywnie. Powód został wtedy pouczony o możliwości odwołania się, jednak z drogi tej nie skorzystał.

W piśmie odniesiono się także do zarzutu powoda związanego z opieką medyczną wskazując, że była ona właściwa i adekwatna do stwierdzonych schorzeń.

Dowód:

- pismo z dnia 18.09.2013 r.- k. 83,

- pismo z dnia 02.10.2013 r. – k. 84,

Opisany wyżej stan faktyczny Sądu ustalił na podstawie dołączonych przez stronę pozwaną dokumentów, w szczególności zestawienia dotyczącego zaludnienia cel, notatek służbowych, planu kąpieli, skargi powoda z dnia 24.06.2013 r., sprawozdania Dyrektora strony pozwanej oraz odpowiedzi udzielonych powodowi przez Centralny Inspektorat Służby Więziennej, z których wynikały okoliczności związane z warunkami odbywania kary pozbawienia wolności przez powoda, ilość osób przebywających w celach oraz metraż przypadający na jednego osadzonego. Dokumenty te wskazywały także na podejmowane przez powoda działania skargowe, jego argumentację oraz wyniki postępowania wyjaśniającego i stanowisko organów jednostki penitencjarnej i Centralnego Inspektoratu Służby Więziennej.

Książka zdrowia powoda pozwoliła na ustalenie okoliczności związanych ze zgłaszanymi przez powoda dolegliwościami oraz podejmowanymi przez służby medyczne czynności leczniczymi.

Wniosek powoda z dnia (...) r. wraz z opinią potwierdziły z kolei okoliczności związane z argumentacją powoda dotyczącą udzielenia przepustki losowej oraz jego rozstrzygnięcia.

Sąd przeprowadził także dowód z przesłuchania powoda oraz świadków J. K., W. G., K. Z. oraz K. G..

Świadkowie W. G., K. Z. oraz K. G. relacjonowali w szczególności o relacji łączącej powoda ze Z. A. a także o reakcji i przeżyciach powoda związanych z jego śmiercią. Opisywanym przez nich okolicznościom Sąd dał wiarę w całości ponieważ były spójne, spontaniczne i szczere a także wzajemnie się potwierdzały i uzupełniały.

Zeznania świadka J. K. dotyczyły okoliczności związanych z udzielanymi powodowi świadczeniami zdrowotnymi podczas jego pobytu w pozwanej jednostce. Sąd uwzględnił je w całości ponieważ ocenił je jako spójne i logiczne a także z tego powodu, że w całości potwierdzone zostały w treści dokumentacji zdrowotnej powoda dołączonej do akt sprawy.

Sąd w stanie faktycznym sprawy uwzględnił także okoliczności relacjonowane przez powoda, jednak tylko w takim zakresie, w jakim pokrywały się z wynikami innych przeprowadzonych w sprawie dowodów. Sąd dał mu wiarę kiedy chronologicznie przedstawił poszczególne jednostki, w których przebywał oraz kiedy opisywał okoliczności związane z połknięciem przedmiotów oraz jego relację ze Z. A.. Ponieważ w toku postępowania dowodowego nie potwierdziły się opisywane przez powoda okoliczności związane z warunkami odbywania przez niego kary pozbawienia wolności, sposobu jego leczenia oraz przyczyn odmowy wydania pozwolenia na opuszczenie zakładu karnego, Sąd uznał je za niewiarygodne.

Zeznania świadka K. B. były z kolei całkowicie nieprzydatne dla ustalenia warunków odbywania kary pozbawienia wolności i tym samym dla rozstrzygnięcia sprawy ponieważ świadek zaprzeczył by znał powoda i nie relacjonował o żadnych okolicznościach związanych z warunkami panującymi w celach mieszkalnych strony pozwanej.

Z uwagi na cofnięcie przez pełnomocnika powoda wniosku o przeprowadzenie dowodu z oględzin cel mieszkalnych, w których przebywał powód a także dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność obecnego stanu zdrowia powoda, Sąd w postępowaniu dowodowym pominął ww. wnioski.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód P. Z. (1), po ostatecznym sprecyzowaniu żądania, domagał się zasądzenia na jego rzecz następujących należności:

- 10 000 zł z tytułu odszkodowania za szkodę powstałą w wyniku niezachowania przez stronę pozwaną standardów określonych w art. 110 kkw oraz uniemożliwienie powodowi podjęcia pracy w zakładzie karnym mimo ciążącym na nim obowiązku alimentacji,

- 40 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę powstałą w wyniku niezachowania przez stronę pozwaną standardów określonych w art. 110 kkw,

- 25 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę powstałą w wyniku zaniechania przez lekarza dyżurnego zakładu karnego przeprowadzenia badania RTG w sytuacji samookaleczenia powoda poprzez połknięcie niebezpiecznych przedmiotów i tym samym narażenie go na utratę zdrowia i życia,

- 10 000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych powoda w postaci prawa do kultu zmarłych poprzez zakazanie uczestnictwa w obrządku pogrzebu osoby najbliższej.

Strona pozwana wskazywała na konieczność oddalenia powództwa w całości argumentując, że wszystkie cele w których przebywał powód były w odpowiednim stanie technicznym a także że posiadały metraż zapewniający osadzonym wymagane 3 m ². Strona pozwana podkreślała także, że powodowi zawsze udzielano odpowiedniej opieki medycznej. Pozwana potwierdziła, że nie do wszystkich cel doprowadzona jest ciepła woda, jednak powód i pozostali osadzeni mieli możliwość korzystania z cotygodniowych kąpieli w ciepłej wodzie. Zdaniem strony pozwanej, kwestia odmowy udzielenia zwolnienia w celu udania się na pogrzeb osoby bliskiej powoda została wyjaśniona w toku postępowania wyjaśniającego prowadzonego przez Inspektorat Służby Więziennej, który nie dopatrzał się w decyzji strony pozwanej żadnych nieprawidłowości.

Roszczenia powoda w zakresie zadośćuczynienia związane są naruszeniem jego dóbr osobistych w związku z działaniami i zaniechaniami strony pozwanej.

Zgodnie z art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Według art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne, a w razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie; na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Zgodnie zaś z art. 448 § 1 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego Sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Podnoszone przez powoda okoliczności mające uzasadniać roszczenie o zasądzenie zadośćuczynienia mogły zostać ocenione także z uwzględnieniem ewentualnej odpowiedzialności deliktowej pozwanego. Zgodnie z art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Delikt, także zaistniały w ramach wykonywania władzy publicznej, może polegać w szczególności na wywołaniu rozstroju zdrowia. W takim wypadku zgodnie z art. 445 k.c. Sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Wskazać należy w pierwszej kolejności, że zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Normie tej w warstwie procesowej odpowiada art. 232 k.p.c., zgodnie z którym strony są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenie faktów, z których wywodzą skutki prawne. Powód z tego obowiązku nie wywiązał się ponieważ nie zdołał wykazać okoliczności faktycznych wskazanych w pozwie jako podstawa faktyczna zgłoszonych roszczeń, wskutek czego żadne z żądań zawartych w pozwie nie mogło zostać uznane za znajdujące dostateczne uzasadnienie.

I tak, w świetle całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Sąd doszedł do przekonania, że nie było podstaw do uwzględnienia roszczenia zgłoszonego przez powoda co do kwoty w wysokości 10 000 zł z tytułu odszkodowania za szkodę powstałą w wyniku niezachowania przez stronę pozwaną standardów określonych w art. 110 k.k.w. oraz uniemożliwienie powodowi podjęcia pracy w zakładzie karnym mimo ciążącym na nim obowiązku alimentacji oraz w zakresie kwoty 40 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę powstałą w wyniku niezachowania przez stronę pozwaną standardów określonych w art. 110 kkw Podkreślić należy najpierw, że podczas postępowania dowodowego powód nie zmierzał do wykazania, że strona pozwana uniemożliwiała mu podjęcie pracy mimo ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Należy przyjąć w związku z tym, że okoliczności te nie zostały wykazane tym bardziej, że powód nie wskazał nawet swojego wykształcenia czy też nabytych umiejętności ani też rodzaju prac, do których mógłby zostać ewentualnie przydzielony. Na marginesie można tylko dodać w tej kwestii, że Sądowi z urzędu znana jest okoliczność, iż zatrudnienie w jednostkach penitencjarnych ma miejsce w miarę pojawiających się możliwości. Okoliczności przeciwne nie zostały jednak wykazane, zatem roszczenie powoda w tym zakresie nie jest uzasadnione.

W odniesieniu do roszczenia powoda dotyczącego odszkodowania i zadośćuczynienia w związku ze szkodą powstałą w wyniku niezachowania przez stronę pozwaną standardów wynikających z art. 110 kkw Sąd wskazuje, że w orzecznictwie przyjmuje iż osadzenie skazanego odbywającego karę pozbawienia wolności w przeludnionych celach, przy braku oddzielenia urządzeń sanitarnych od reszty pomieszczenia i niezapewnienie wszystkim skazanym osobnego miejsca do spania może stanowić naruszenie dóbr osobistych: godności i prawa do intymności i rodzić odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 24 i art. 448 k.c. (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 lutego 2007 r., sygn. akt V CSK 431/2006, OSNC 2008/1, poz. 13). W niniejszej sprawie nie ustalono jednak, że podczas pobytu powoda w pozwanej jednostce gęstość zaludnienia cel mieszkalnych przekraczała dozwolone normy. Przepisy prawa karnego przewidują jako zasadę, że powierzchnia w celi więziennej powinna wynosić nie mniej niż 3 m ² na jedną osobę (art. 110 § 2 k.k.w.) i taka też powierzchnia powodowi była zapewniona. Nie mogło mieć zatem miejsca naruszenie dóbr osobistych w tej kwestii. Powód nie udowodnił ponadto, że warunki w jakich przyszło mu odbywać karę pozbawienia wolności nie odpowiadały wymogom przewidzianym w tym zakresie przez przepisy, a w szczególności przez Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17.10.2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie potwierdza, iż podstawowe prawa powoda jako osadzonego były w tychże jednostkach respektowane. Cele, w których przebywał powód były bowiem standardowo wyposażone w sprzęt kwaterunkowy oraz posiadały wydzielony kącik sanitarny, w którym znajdowała się toaleta i sprzęt do utrzymania czystości. Stan sanitarno – techniczny tychże cel był właściwy. Powód przepisowo otrzymywał też niezbędne środki higieny oraz środki czystości. Nadto po złożeniu przez powoda skargi do Centralnego Inspektoratu Służby Więziennej przeprowadzono w ramach postępowania wyjaśniającego, komisyjną kontrolę celi, jaką zajmował powód. Wyniki postępowania nie potwierdziły jednak zarzutów powoda. Komisja zarzucała ponadto, że powód wprowadza w błąd nie tylko administrację jednostki penitencjarnej ale także jej orany nadzorcze.

Zdaniem Sądu nie było także uzasadnione roszczenie powoda w zakresie kwoty 25 000 zł z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę powstałą w wyniku zaniechania przeprowadzenia badania usg po połknięciu przez powoda niebezpiecznych przedmiotów. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, w szczególności treść książki zdrowia wskazywał bowiem, że zgłaszane przez niego dolegliwości były każdorazowo poddawane badaniu oraz leczeniu. Nadto przeprowadzono u powoda szereg specjalistycznych badań po tym, jak dwukrotnie w czerwcu 2012 r. połknął on baterie oraz żyletki od maszynki do golenia. Podkreślić należy także, że z zeznań świadka J. K., która kilkukrotnie udzielała porad medycznych powodowi podczas jego pobytu w pozwanej placówce penitencjarnej wynikało, że zapewniono mu, właściwą opiekę medyczną odpowiednią do zgłaszanych przez niego dolegliwości. Świadek podkreślała również, że po pierwszym połknięciu powód został zbadany przez lekarza chirurga w miejscowej placówce medycznej, który stwierdził, że powód nie wymagał interwencji chirurgicznej. Powód pozostawał wtedy pod stałą obserwacją. Po drugim połknięciu przez powoda niebezpiecznych przedmiotów, został przewieziony do jednostki szpitalnej przy Zakładzie Karnym (...) we W., gdzie podjęto wobec niego specjalistyczne leczenie.

W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala także na ustalenie, że na skutek złego stanu technicznego czy sanitarnego doszło do rozwoju u powoda choroby skóry. Nie można także uznać za udowodnione, że powód nie miał zapewnionej odpowiedniej opieki lekarskiej w zakresie chorób skory.

Wobec takich wyników postępowania dowodowego, nie można zatem stwierdzić, że w jakikolwiek sposób doszło w tej kwestii do naruszenia dóbr osobistych powoda czy do wywołania rozstroju zdrowia, tym bardziej, że powód składając zeznania przyznał, ze stan jego zdrowia jest obecnie dobry.

Nie zostały także, zdaniem Sądu, w żaden sposób udowodnione twierdzenia powoda o naruszeniu jego prawa do kultu zmarłych. Z dokumentów dołączonych przez pozwaną, w szczególności z wniosku powoda z dnia (...) r. wynikło niezbicie, że powodowi nie udzielono zezwolenia na opuszczenie Zakładu Karnego przede wszystkim z uwagi na niekorzystną prognozę kryminologiczną. W opinii wychowawca powoda zwrócił uwagę na zachowanie powoda podczas odbywania kary pozbawienia wolności, które nie gwarantowało, że powód z przepustki dobrowolnie powróci. Nie można także pominąć okoliczności, iż Dyrektor pozwanej jednostki, aprobując wyrażoną przez wychowawcę opinię, nie stwierdził przesłanek do udzielania przepustki dodając, że powód nie utrzymywał ze Z. A.stałego kontaktu a podczas osadzenia w zakładzie karnym nie prowadzili oni stałej korespondencji. Sąd nadmienia w tej kwestii jeszcze, że materiał dowodowy w istocie dawał możliwość przyjęcia, iż powoda oraz Z. A.łączyła szczególna emocjonalna więź, jednak nie sposób nie zauważyć, że od momentu ukończenia przez powoda 15 roku życia i przeprowadzenia się do W., ich relacje nie były już tak intensywne, jak wcześniej. Z uwagi na powyższe roszczenie powoda w wysokości 10 000 zł było nieuzasadnione.

Reasumując należy wskazać, że zgłoszone przez powoda roszczenia nie zostały wykazane w należyty sposób a także że brak było okoliczności uzasadniających przyjęcie odpowiedzialności deliktowej strony pozwanej. Tym samym powództwo należało uznać za pozbawione należycie usprawiedliwionych podstaw, co skutkowało jego oddaleniem w całości.

Rozstrzygając w pkt. II wyroku Sąd, uznał, iż zachodzi podstawa do nieobciążania powoda kosztami zastępstwa procesowego pozwanego na podstawie art. 102 k.p.c. wobec jego trudnej sytuacji majątkowej oraz osobistej związanej m.in. z koniecznością uiszczenia świadczeń alimentacyjnych.

W punkcie III wyroku Sąd, na podstawie § 11 pkt. 25 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U.2013.461), przyznał adwokat M. M. od Skarbu Państwa koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w wysokości 120 zł.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd podjął rozstrzygnięcia zawarte w sentencji wyroku.