Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny
w składzie:

Przewodniczący: SSO Aneta Fiałkowska – Sobczyk

Protokolant: Monika Besz - Radzichowska

po rozpoznaniu w dniu 8 października 2015 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa C. F., B. F., R. F., B. S. i Z. C.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda C. F. kwotę 130 000 zł (sto trzydzieści tysięcy zł) z ustawowymi odsetkami od dnia
13 listopada 2013 r. do dnia zapłaty, w pozostałej części oddalając powództwo C. F.;

II.  zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda C. F. kwotę 3 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

III.  zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki B. F. kwotę 130 000 zł (sto trzydzieści tysięcy zł) z ustawowymi odsetkami od dnia
13 listopada 2013 r. do dnia zapłaty, w pozostałej części oddalając powództwo B. F.;

IV.  zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki B. F. kwotę 3 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

V.  zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki R. F. kwotę 85 000 zł (osiemdziesiąt pięć tysięcy zł) z ustawowymi odsetkami od dnia
13 listopada 2013 r. do dnia zapłaty, w pozostałej części oddalając powództwo R. F.;

VI.  zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki R. F. kwotę 3 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

VII.  zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki B. S. kwotę 65 000 zł (sześćdziesiąt pięć tysięcy zł) z ustawowymi odsetkami od dnia
13 listopada 2013 r. do dnia zapłaty, w pozostałej części oddalając powództwo B. S.;

VIII.  zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki B. S. kwotę 10 350 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IX.  zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki Z. C. kwotę 50 000 zł (pięćdziesiąt tysięcy zł) z ustawowymi odsetkami od dnia
13 listopada 2013 r. do dnia zapłaty, w pozostałej części oddalając powództwo Z. C.;

X.  zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki Z. C. kwotę 3 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

XI.  nakazuje stronie pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. uiścić na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego we Wrocławiu) kwotę 23 000 zł tytułem części kosztów sądowych, od uiszczenia których powodowie byli zwolnieni.

Sygn. akt I C 1768/14

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 31 października 2014 r. skierowanym przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. powodowie C. F., B. F., R. F. (1), B. S. i Z. C. wnieśli o zasądzenie:

- na rzecz powoda C. F. kwoty 15 000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej w związku ze śmiercią syna S. F. (1) w wypadku komunikacyjnym oraz 215 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę w związku z wyżej wymienionym wypadkiem komunikacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 12 listopada 2013 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

- na rzecz powódki B. F. kwoty 15 000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej w związku ze śmiercią syna S. F. (1) w wypadku komunikacyjnym oraz 215 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę w związku z wyżej wymienionym wypadkiem komunikacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 12 listopada 2013 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

- na rzecz powódki R. F. kwoty 160 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę w związku ze śmiercią brata S. F. (1) w wypadku komunikacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 12 listopada 2013 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

- na rzecz powódki B. S. kwoty 135 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez powódkę w związku ze śmiercią brata S. F. (1) w wypadku komunikacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 12 listopada 2013 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

- na rzecz Z. C. kwoty 15 000 zł tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej i kwoty 80 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez powódkę w związku ze śmiercią wnuka S. F. (1) w wypadku komunikacyjnym, wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 12 listopada 2013 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

W uzasadnieniu żądania powodowie wskazali, że (...) r. w miejscowości G.doszło do wypadku samochodowego, w wyniku którego śmierć poniósł S. F. (1). Sprawca wypadku drogowego była objęta ochroną ubezpieczeniową strony pozwanej.

Wskutek śmierci syna sytuacja życiowa powodów C. i B. F. ulegał znacznemu pogorszeniu. Rodzina była ze sobą bardzo zżyta. Więź emocjonalna z synem była bardzo duża. Zmarły w chwili śmierci miał 22 lata i był jedynym synem powodów. Były uczynny i posłuszny rodzicom, miał dobre wyniki w nauce. Często przejmował ciężar opieki nad siostrą, gdy rodzice pomagali drugiej siostrze przebywającej za granicą. Pasją zmarłego i jego rodziców była motoryzacja. W wyniku śmierci S. F. (1) aktywność życiowa jego rodziców została znacznie ograniczona wskutek doznanego szoku i utrzymującego się stresu i reakcji depresyjnej. Zdarzenie to negatywnie wpłynęło również na wzajemną relacje powodów. Ból po stracie syna wzmagał sytuacje konfliktowe. Powodowie musieli rozpocząć terapię małżeńską, która trwa do dziś. Powód C. F. dodatkowo z powodu zaburzeń depresyjnych korzystał z pomocy psychiatry. Do dnia dzisiejszego uczęszcza na terapię połączoną z leczeniem farmakologicznym. Z powodu zaburzeń, powód C. F. nie mógł funkcjonować w pracy, w związku z czym przebywał na zwolnieniu lekarskim, a następnie przeniesiono go do innego działu gdzie zobowiązany jest do wykonywania innych czynności, co powoduje frustrację i bezsilność u powoda.

Powódka B. F. również pozostaje w depresji, co dodatkowo wiąże się z koniecznością zażywaniem leków antydepresyjnych. B. F. zajduje się pod stałą opieką lekarza psychologa i psychiatry. Powódka z zawodu jest kuratorem, aktualnie przebywa na zwolnieniu lekarskim i obawia się zwolnienia z pracy. Brak wsparcia i zrozumienia ze strony przełożonych i pracowników wywołał u niej dodatkową frustrację i lęk. Powodowie C. F. i B. F. liczyli na pomoc syna w przyszłości, przez otaczanie ich opieką. Nie mogą pogodzić się ze śmiercią ukochanego syna.

Powódki R. F. (1) i B. S. – siostry zmarłego S. F. (1) również były z nim mocno związane emocjonalnie. Zmarły angażował się w opiekę nad młodszą siostrą R. F., był towarzyszem jej zabaw.

Obecnie R. F. (2) jest uczennicą liceum, a żal, poczucie bezsilności wpływają negatywnie na jej wyniki w nauce. Powódka zamknęła się w sobie. Zrezygnowała z pomocy psychiatry, kumuluje emocje w sobie. Rodzice martwią się o jej rozwój psychiczny.

W podobnie ciężkim stanie psychicznym znajduje się najstarsza z rodzeństwa B. S.. Powódka była silnie zaangażowana w życie towarzyskie i uczuciowe brata. Doradzała mu i mobilizowała do nauki. Mimo wyjazdu powódki za granicę, rodzeństwo utrzymywało bliskie kontakty. Rozłąka z rodziną i śmierć brata stanowi dla powódki eskalację strat. Korzystała z pomocy psychiatryczno - psychologicznej.

Tragicznie zmarły S. F. (1)był też silnie związany z babcią Z. C.. Wnuczek pomagał babci w wykonywaniu najcięższych prac porządkowych i gospodarczych. W przyszłości zmarły chciał z babcią zamieszkać w domu w W.. Babcię otaczał troską i opieką. Śmierć wnuka wywołało znaczne pogorszenie zdrowia u powódki, która jest osobą starszą.

Strona pozwana przyznała:

- powodowi C. F. kwotę 35 000 zł tytułem zadośćuczynienia i kwotę 15 000 zł tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej;

- powódce B. F. kwotę 35 000 zł tytułem zadośćuczynienia i kwotę 15 000 zł tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej;

- powódce R. F. kwotę 15 000 zł tytułem zadośćuczynienia i 5 000 zł tytułem odszkodowania;

- powódce B. S. kwotę 15 000 zł tytułem zadośćuczynienia.

Strona pozwana jednoczenie odmówiła wypłaty zadośćuczynienia i odszkodowania na rzecz powódki Z. C..

W odpowiedzi na pozew strona pozwana (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od każdego z powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie strona pozwana potwierdziła, że jest ubezpieczycielem sprawcy wypadku z dnia (...) roku, jednak wskazała, że wszystkie wypłacone powodom kwoty wyczerpują roszczenia z tytułu odszkodowania i zadośćuczynienia, a wyższe kwoty są wygórowane i nie znajdują potwierdzenia w realiach przedmiotowej sprawy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu (...) roku około godziny 18:00 na drodze krajowej numer (...), pomiędzy miejscowością G.i G.doszło do wypadku samochodowego polegającego na tym, że M. P. (1)kierująca samochodem marki P. (...)zderzyła się, z nieustalonych przyczyn, z jadącą z przeciwnego kierunku koparko - ładowarką marki (...). W wyniku przedmiotowego wypadku drogowego 4 osoby poniosły śmierć, w tym S. F. (1). M. P. (2)wytworzyła sytuację wypadkową zjeżdżając na przeciwny pas ruchu na prostym odcinku drogi.

W dniu 23 grudnia 2013 r. Prokuratura umorzyła śledztwo w sprawie wypadku drogowego z dnia (...) r. Powodem umorzenia śledztwa była okoliczność, że sprawca wypadku M. P. (2)zmarła.

( dowód: postanowienie o umorzeniu śledztwa, k.146-147, opinia biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych sporządzona w postępowaniu przygotowawczym, k.165-173);

Pojazd kierowany przez sprawcę wypadku posiadał w dniu zdarzenia ubezpieczenie OC u strony pozwanej.

(b ezsporne );

Po wypadku rodzice S. F. (1): C. F. i B. F. przyjechali na Komisariat Policji w R., gdzie początkowo poinformowano ich, że S. F. (2) przeżył wypadek i został przewieziony do szpitala. Po okresie oczekiwania rodzinę poinformowano, że był to błąd i że S. F. (1) zginął na miejscu wypadku.

( dowód: przesłuchanie powoda C. F., k.330, przesłuchanie powódki B. S., k.331);

S. F. (1) miał 22 lata, był studentem na kierunku Turystyka i Rekreacja. Rodzina była ze zmarłym bardzo związana. S. F. (1) był osobą rodzinną, angażował się z sprawy domowników, był pomocny, opiekuńczy i pracowity. Rodzice byli z niego dumni, a siostry mogły na niego liczyć w każdej sytuacji.

( dowód: akt zgonu, k. 52, przesłuchanie powoda C. F., k.330, przesłuchanie powódki B. F., k. 330, przesłuchanie powódki R. F., k.331, przesłuchanie powódki B. S., k.331, przesłuchanie powódki Z. C., k.331);

Małżeństwo C. i B. F. przed śmiercią S. F. (1) było małżeństwem zżytym i zgodnym. Po śmierci syna, C. i B. F. zaczęli obarczać się negatywnymi emocjami związanymi z wypadkiem drogowym. Odsunęli się od siebie, zaczęli się kłócić. Przestali zauważać potrzeby emocjonalne dwóch córek. Z tego względu rozpoczęli terapię psychologiczną.

(dowód: przesłuchanie powoda C. F., k.330, przesłuchanie powódki B. F., k.330);

C. F. był bardzo związany z synem S. F. (1). Pozostając na emeryturze od 2008 r. pracował jako kierowca autobusu. Śmierć syna była dla niego szokiem. Po wypadku samochodowym z uczestnictwem jego syna, C. F. nie radził sobie w pracy. Nie zatrzymywał się na przystankach, zapominał odjeżdżać we właściwym czasie, z trudem reagował na zmieniającą się sytuację na drodze. W związku z tym zgłosił się do lekarza psychiatry, który stwierdził u niego zaburzenia snu, labilność emocjonalną, reaktywne zmiany nastroju, poczucie winy, zaburzenia koncentracji, uwagi, łaknienia. Stwierdzono u badanego zaburzenia adaptacyjne i zalecono konsultacje psychologiczną. Powód leczył się psychiatrycznie. W dniu 10 września 2014 r. stwierdzono u badanego w dalszym ciągu zaburzenia depresyjne. Z tego względu w okresie 2013-2014 r. powód wielokrotnie przebywał na zwolnieniu lekarskim. Brał leki antydepresyjne. Obecnie również kontynuuję psychoterapię.

(dowód: zaświadczenie lekarskie, k. 53-54, zwolnienia lekarskie, k. 277-283, zaświadczenie lekarskie, k. 324, przesłuchanie powoda C. F., k.330);

B. F. jest matką zmarłego. Śmierć syna była dla niej traumatyczna, albowiem jej syn pochodził z zagrożonej ciąży, o którą walczyła długo w szpitalu. Syn po narodzinach był dzieckiem chorym, który wymagał wzmożonej opieki.

B. F. miała wspólne zainteresowania z synem, spędzała z nim dużo czasu. Ich pasją była motoryzacja. Planowali zakup drugiego motoru na wspólne wycieczki. S. F. (1) pomagał także mamie w sprawowaniu opieki nad młodszą siostrą podczas jej obowiązków zawodowych. W związku ze śmiercią syna B. F. korzystała z porad psychiatrycznych. W zaświadczeniu lekarza psychiatry stwierdzono u niej depresję i zalecono leczenie psychologiczne. Brała leki antydepresyjne. Korzystała z rehabilitacji. Do dzisiaj kontynuuje psychoterapię. W dniu 16 września 2015 r. otrzymała skierowanie do szpitala psychiatrycznego celem leczenia.

B. F. jest zatrudniona na stanowisku kuratora zawodowego w sądzie. Zaraz po śmierci syna przebywała na zwolnieniach lekarskich. Powódka nie może wykonywać prawidłowo swojej pracy, która wymaga dużej siły psychicznej i energii. Oprócz tego brane przez nią leki powodują trudności w prowadzeniu samochodu. Lekarze doradzali jej zmianę pracy na lżejszą psychicznie, o co powódka się bardzo obawia ze względów finansowych.

(dowód: zaświadczenia lekarskie, faktury VAT, k. 115-116, faktury VAT za rehabilitację, k. 143-144, faktury VAT, k. 144v-145, zaświadczenie lekarskie, k. 323, skierowanie do szpitala, k. 325-326, przesłuchanie powódki B. F., k.330);

R. F. (1) jest siostrą zmarłego. Aktualnie jest pełnoletnia i uczy się w liceum ogólnokształcącym. Przed śmiercią S. F. (1) siostra spędzała z nim czas codziennie. Wykonywali bardzo dużo codziennych czynności razem. Brat doradzał jej w wyborze szkoły, wspierał ją w jej pasji do jeździectwa konnego. Opiekował się nią w czasie gdy rodzice mieli obowiązki zawodowe. Między rodzeństwem była bliska więź emocjonalna. Śmierć S. F. (1) spowodowała zamknięcie się w sobie R. F.. Nie chciała ona rozmawiać z nikim o przedmiotowym wypadku drogowym, nie dzieliła się negatywnymi emocjami. Rodzice nie byli w stanie poprawić jej stanu psychicznego. R. F. (1) nie chciała poddać się terapii psychologicznej i psychiatrycznej. Dopiero w roku 2015 zdecydowała się na poddanie terapii. Śmierć brata była dla niej szokiem i aktualnie nadal ma trudności aby wspominać to wydarzenie.

(dowód: przesłuchanie powódki R. F., k. 331, przesłuchanie powódki B. F., k.330, skierowanie na terapię, k. 329);

B. S. jest starszą siostrą zmarłego S. F. (1). W wieku 19 lat wyjechała do Wielkiej Brytanii, a następnie do Australii, gdzie obecnie mieszka Pomimo tego powódka B. S. była emocjonalnie związana z bratem. Mimo wyjazdu zachowali częste i bliskie kontakty. Brat odwiedzał ją za granicą, a ona przyjeżdżała do Polski. Siostra mogła liczyć na brata w momencie ciężkich chwil przebywania za granicą, z dala od rodziny i znajomych. Powódka miała razem ze zmarłym wspólne grono znajomych, podczas jej wizyt w Polsce spędzali bardzo dużo czasu razem. W momencie śmierci S. F. (1) powódka była zrozpaczona, szczególnie że najpierw otrzymywała informacje telefoniczną od rodziny, że brat żyje, następnie dopiero że jednak zmarł.

Powódka B. S. nie mogła początkowo udać się do psychologa, albowiem bariera językowa uniemożliwiała jej przeprowadzenie terapii. Jednak ze względu na stany depresyjne, mąż zalecił jej internetowe kontakty z psychologiem, które powódka aktualnie na bieżąco utrzymuje. Powódka zażywa ziołowe leki uspakajające. Nie może pogodzić się ze śmiercią brata.

( dowód: przesłuchanie powódki B. S., k. 331);

Z. C. jest babcią zmarłego S. F. (1). Otaczała go opieką, gdy był dzieckiem. S. F. (1) pomagał babci w bieżących sprawach życia codziennego- w pracach przy domu, porządkowych, w ogrodzie. Planowali zamieszkać razem aby między innymi zapewnić babci opiekę. Od śmierci S. F. (1) bierze ona leki uspokajające z powodu przeżyć związanych ze śmiercią wnuka.

( dowód: przesłuchanie powódki Z. C., k.331);

Powodowie zgłosili do strony pozwanej szkodę w dniu 10 października 2013 r. wnosząc o wypłatę zadośćuczynienia na rzecz C. F. w kwocie 250 000 zł, na rzecz B. F. w kwocie 250 000 zł, na rzecz R. F. 180 000 zł, na rzecz B. S. 150 000 zł i na rzecz Z. C. - 80 000 zł zadośćuczynienia.

( dowód: pismo, k. 74-82);

W piśmie z dnia 18.11.2013 r. (...) S.A. z siedzibą w W. w związku ze śmiercią S. F. (1) przyznało C. F. 35 000 zł tytułem zadośćuczynienia i kwotę 5 450 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu. B. F. przyznano 35 000 zł zadośćuczynienia oraz 1 546,72 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu. B. S. oraz R. F. przyznano po 15 000 zł tytułem zadośćuczynienia. Natomiast odmówiono wypłaty zadośćuczynienia Z. C. wskazując, że nie zalicza się ona do kręgu najbliższej rodziny o jakiej mowa w przepisie art. 446§4 k.c.

Dodatkowo w piśmie z dnia 10 kwietnia 2014 r. (...) S.A. poinformowało, że przyznało C. i B. F. po 15 000 zł tytułem odszkodowania w związku ze znacznym pogorszeniem sytuacji życiowej po śmierci syna, a małoletniej R. F. dalszą kwotę 5 000 zł tytułem odszkodowania po śmierci brata.

( dowód: pismo (...) z dnia 18.11.2013 r., k. 83-84, pismo (...) z dnia 10.04.2014 r., k. 85-86);

Sąd zważył, co następuje:

Odpowiedzialność cywilna strony pozwanej w stosunku do powodów w związku ze stratą osoby bliskiej w wypadku drogowym, spowodowanym przez osobę trzecią nie była przedmiotem sporu w niniejszej sprawie. Odpowiedzialność tą, wynikającą z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawartej przez właściciela samochodu, którym sprawca spowodował wypadek, strona pozwana uznała, co do zasady, wypłacając powodom przyznane zadośćuczynienie i odszkodowanie z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej po śmierci syna, brata.

Jednocześnie strona pozwana odmówiła wypłaty zadośćuczynienia i odszkodowania na rzecz powódki Z. C., wskazując, że nie zalicza się ona do kręgu najbliższej rodziny o jakiej mowa w przepisie art. 446§4 k.c.

Należy jednak dla porządku wskazać, że podstawę odpowiedzialności strony pozwanej za szkodę w zakresie będącym przedmiotem sprawy statuują w pierwszej kolejności art. 822 i następne k.c. oraz przepisy ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. W myśl art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Przepis art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. stanowi natomiast, że z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, przy czym zgodnie z art. 36 ust. 1 zd. 1 odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Jak wynika z art. 822 § 4 k.c. uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

W dalszej kolejności jako podstawę prawną żądań powodów należy przywołać przepis art. 446 § 3 i 4 k.c. w zw. z art. 436§1 k.c. w zw. z art. 435§1 k.c.

Podstawą roszczeń z art. 446 k.c. jest śmierć poszkodowanego wynikająca ze zdarzenia, z którym związana jest odpowiedzialność ex delicto. W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, stwierdzić należy, że o tym, kto jest najbliższym członkiem rodziny decyduje faktyczny układ stosunków pomiędzy określonymi osobami, a nie formalna kolejność pokrewieństwa wynikająca w szczególności z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, czy ewentualnie z powinowactwa. W niniejszej sprawie kwestia bliskości osoby pośrednio poszkodowanej w stosunku do osoby zmarłej – nie nasuwa żadnych wątpliwości.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną pomiędzy stronami postępowania była przede wszystkim wysokość odszkodowania z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej oraz zadośćuczynienia w związku ze śmiercią osoby bliskiej, a w przypadku powódki Z. C. jej legitymacja z art. 446 k.c.

W postępowaniu sądowym należało zatem przede wszystkim ustalić, czy świadczenie uznane przez stronę pozwaną i wypłacone powodom w formie odszkodowania w ustalonej wysokości było adekwatne do następstw wypadku, a ponadto, czy świadczenie to było rzeczywistą rekompensatą doznanej przez stronę powodową szkody i krzywdy, czy też była to kwota nieproporcjonalna i zbyt niska.

Przy czym ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na dowodach z dokumentów dołączonych przez strony postępowania. Dokumenty te nie nasuwały wątpliwości co do ich prawdziwości. Strony również nie kwestionowały ich treści. Sąd oparł się również na dowodach z przesłuchania powodów w niniejszej sprawie. Ich zeznania były spójne, jasne, spontaniczne, nie zawierały sprzeczności. Korelowały również ze sobą. Dlatego też Sąd na ich podstawie, posiłkując się doświadczeniem życiowym i zasadami logiki, ustalił stan faktyczny. Sąd stwierdził, że w przedmiotowej sprawie dla ustalenia rozmiarów cierpień i więzi emocjonalnych zmarłego z członkami rodziny nie były potrzebne dodatkowo wiadomości specjalne, dlatego też Sąd nie uwzględnił wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychologa na te okoliczności.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do roszczeń C. F. i B. F., należało zwrócić uwagę, że powodowie domagali się odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej oraz zadośćuczynienia za krzywdę w związku ze śmiercią ich syna S. F. (1) w wypadku samochodowym w dniu 12.06.2013 roku.

Jeśli chodzi o roszczenie odszkodowawcze za pogorszenie sytuacji życiowej powodów C. F. i B. F., to Sąd uznał, że zasługiwało ono na uwzględnienie w całości.

Zgodnie z art. 446 § 3 k.c., Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Odszkodowanie z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej ma charakter kompensacyjny i jest wyrównaniem uszczerbku majątkowego, chociaż elementy składające się na tą szkodę nie są wymierne. Niemniej jednak strona powodowa winna wykazać całokształt okoliczności wpływających na znaczne pogorszenie jej sytuacji życiowej po śmierci syna. Należy przy tym mieć na względzie, że znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, o którym mowa w art. 446 § 3 k.c. obejmuje niekorzystne zmiany bezpośrednio w sytuacji materialnej najbliższych członków rodziny zmarłego, jak też zmiany w zakresie dóbr niematerialnych, które na tę sytuację rzutują (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30.06.2004 r., IV CK 445/2003 Monitor Prawniczy 2006/6 str. 315).

Powodowie B. F. i C. F. z tytułu pogorszenia ich sytuacji życiowej otrzymali od ubezpieczyciela kwoty po 15 000 zł. Jednak s ą to kwoty zdaniem Sądu nieadekwatne do rozmiaru ich szkody.

Z uwagi na tragiczną śmierć syna, powodowie znaleźli się w bardzo ciężkiej sytuacji psychicznej. Mimo upływu czasu nadal nie są zdolni w pełni do pracy zarobkowej. Należy przy tym zauważyć, że C. F. przebywał przez bardzo długie okresy na zwolnieniach lekarskich z powodu przeżytej traumy, w tym musiał korzystać z urlopu bezpłatnego. Również powódka B. F. nie jest w stanie prawidłowo wykonywać swojej pracy kuratora, która wymaga siły i odporności psychicznej. Dlatego też psychiatra polecił jej zmianę pracy na mniej obciążającą psychicznie. Oprócz tego powodowie liczyli na to, że syn, który był z nimi silnie związany, w jakimś zakresie, zaopiekuje się nimi w przyszłości. Było to uzasadnione, ze względu na opiekuńczość S. F. (1), aktywne uczestniczenie w pracach remontowych, ogrodowych czy porządkowych. S. F. (1) był osobą młodą, pracowitą, zdrową i chętną zawsze do pomocy rodzicom i innym bliskim członkom rodziny.

Z uwagi na te okoliczności Sąd uznał, że kwoty po 30 000 zł dla powodów C. F. i B. F. za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej będą odpowiednie w rozumieniu art. 446 § 3 k.c. Przy czym, skoro strona pozwana wypłaciła powodom po 15 000 zł z tego tytułu, Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów C. F. i B. F. po 15 000 zł odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, zgodnie ze zgłoszonym przez nich żądaniem w tym zakresie.

Odnosząc się natomiast do roszczenia powodów C. F. i B. F. zasądzenia zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w związku ze śmiercią S. F. (1) to należy po pierwsze wskazać, że roszczenie to znajduje uzasadnienie w treści art. 446 § 4 k.c. Sąd na podstawie tego przepisu, może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Przesłanki do wystąpienia z roszczeniem o zadośćuczynienie w tym trybie są analogiczne jak przesłanki dochodzenia zadośćuczynienia pieniężnego określone w art. 445 k.c. albowiem przepis art. 446 § 4 k.c. nie wprowadza odrębnych przesłanek uzasadniających domagania się tegoż zadośćuczynienia. Stąd też w tym zakresie należy odwołać się do ogólnych podstaw odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych. Jedyna różnica dotyczy okoliczności, że w świetle art. 446 § 4 k.c. zadośćuczynienia ma rekompensować straty niemajątkowe wywołane przez śmierć najbliższego członka rodziny (por. Kodeks cywilny pod red. Edwarda Gniewka, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2008, s. 798 i n.). Sąd miał na uwadze, że określając wysokość zadośćuczynienia, o którym mowa w tym przepisie należy wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej przez poszkodowanego krzywdy. W razie śmierci osoby bliskiej na rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia (np. nerwicy, depresji), roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, stopień w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 20 lutego 2013 r., I ACa 10/13, nie publ.).

Sąd ustalił w przedmiotowym postępowaniu, że rodzice C. F. i B. F. byli bardzo silnie emocjonalnie związani ze swoim synem S.. Na uwagę zasługuje fakt, że był to ich jedyny syn. Przywiązanie do syna potęgowała okoliczność, że był on dzieckiem z zagrożonej ciąży, które bardzo długo chorowało po urodzeniu. Syn powodów był osobą opiekuńczą, czułą, nie sprawiał kłopotów wychowawczych, co powodowało, że rodzice byli z niego dumni. Powodowie posiadali dużo wspólnych zainteresowań z synem i spędzali ze sobą bardzo dużo czasu. Wyjeżdżali razem na wakacje, wspierali się. Tragiczna śmierć syna była szokiem dla C. i B. F.. Małżonkowie nie byli w stanie normalnie funkcjonować. Eskalowali swoje problemy i ból w kontaktach ze sobą, co spowodowało oziębienie więzi między małżonkami. Należy podnieść, że powodowie nie byli w stanie pracować, C. F. przez długi okres czasu przebywał na zwolnieniu lekarskim w pracy, nie wykonywał bowiem prawidłowo swoich obowiązków, był rozkojarzony i apatyczny. B. F. musiała przechodzić rehabilitację. Popadła w depresję. Oboje małżonkowie zaczęli leczyć się psychologicznie i psychiatrycznie. Do dzisiaj uczęszczają na terapię. Mimo upływu czasu, na stałe zażywają leki uspokajające i antydepresyjne. Leki te działają momentami otępiająco, powodując trudności w normalnym funkcjonowaniu jak chociażby prowadzenie samochodu. Oboje skupiając się na swoim bólu, nie zwracali uwagi na potrzeby emocjonalne swoich córek, co przyczyniało się do rozluźnienia więzi rodzinnych. B. F. jest przekonywana przez lekarzy do zmiany zawodu po przeżytych wydarzeniach, albowiem nie ma ona tyle siły psychicznej, aby codziennie prawidłowo wykonywać pracę kuratora zawodowego. Dodatkowo cierpienie psychiczne stron spotęgowała okoliczność, że w dniu wypadku powodowie byli najpierw poinformowani przez policję, że ich syn przebywa w szpitalu i przeżył wypadek, gdzie następnie informacja ta okazała się być błędna. Pozostawanie w ogromnym stresie i dezinformacja w tym dniu spotęgowała uczucie bólu, żalu i niesprawiedliwości u powodów.

Biorąc te wszystkie okoliczności pod uwagę Sąd uznał, że kwoty po 150 000 zł tytułem zadośćuczynienia będą kwotami adekwatnymi do rozmiaru doznanych cierpień przez powodów C. F. i B. F.. Z uwagi na fakt, że w postępowaniu likwidacyjnym strona pozwana wypłaciła powodom po 35 000 zł, Sąd zasądził na ich rzecz uzupełniająco po 115 000 zł tytułem zadośćuczynienia, w pozostałym zakresie oddalając ich powództwo o zadośćuczynienie jako wygórowane.

Trzeba bowiem pamiętać, że nie da się wycenić wartości ludzkiego życia i zrekompensować straty przez rodziców dziecka i instytucja zadośćuczynienia nie służy temu. Ma jedynie w jakimś zakresie pomóc najbliższym uporać się ze stratą, umożliwić powrót do normalnego życia, dać wyraz znaczeniu jakie zmarły miał dla osób najbliższych.

Powódka R. F. (1) w rozpoznawanej sprawie również dochodziła zadośćuczynienia za śmierć S. F. (1), który był jej bratem. Jego śmierć była szokiem dla powódki, uwzględniając okoliczność, że widywała się z bratem codziennie, wykonywała z nim mnóstwo codziennych czynności. Szczególnie, że w dacie śmierci brata powódka miała 16 lat. W chwilach nieobecności rodziców to brat S. F. (1) opiekował się młodszą siostrą. Wspierał ją w jej pasjach. Udzielał jej rad związanych z wyborem szkoły, był autorytetem dla dorastającej nastolatki. Po śmierci S. F. (1) powódka zamknęła się w sobie, nie była w stanie rozmawiać o emocjach związanych z przeżytą tragedią. Nie chciała obarczać rodziny swoimi negatywnymi przeżyciami. Nie chciała korzystać z pomocy psychologa i psychiatry. Odsunęła się od rodziny. Dopiero w 2015 r. zdecydowała się na podjęcie psychoterapii. W dalszym ciągu nie może pogodzić się z tragicznym wydarzeniem i tęskni za bratem.

Sąd uwzględniając powyższe okoliczności, biorąc pod uwagę wielkość i charakter doznanych cierpień uznał, że kwotą odpowiednią zadośćuczynienia dla powódki R. F. (1) jest kwota 100 000 zł. Biorąc pod uwagę, że powódka otrzymała podczas postępowania likwidacyjnego kwotę 15 000 złotych tytułem zadośćuczynienia, to na podstawie powoływanego już wyżej przepisu art. 446§4 k.c. zasądzono pozostałą kwotę 85 000 zł, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

Rozpatrując roszczenie powódki B. S. z tytułu zadośćuczynienia za śmierć brata, Sąd miał na względzie, że również jako starsza siostra miała ze zmarłym bardzo bliski emocjonalnie kontakt. Mimo wyjazdu powódki w młodym wieku za granicę, rodzeństwo kontaktowało się ze sobą (chociażby przy pomocy komunikatorów internetowych), odwiedzało się. Podczas pobytów w Polsce B. S. spędzała z bratem bardzo dużo czasu, mieli wspólne zainteresowania i wspólne grono znajomych. S. F. (3) był dla niej dużym wsparciem. Śmierć brata była dla powódki traumą. Uczucie osamotnienia jest o tyle wzmożone, że powódka przebywa w Australii. Nie może więc uczestniczyć na co dzień w życiu rodziny. Sama musi zmagać się ze swoim bólem po stracie brata, mimo równoczesnego zmagania się z wychowaniem swojego dziecka. Początkowo nie mogła rozpocząć terapii psychologicznej ze względu na barierę językową. Popadała w stany depresyjne, dlatego też mąż zalecił jej terapię psychologiczną przez internet, którą odbywa 1 raz w tygodniu. Okoliczności te jednoznacznie stanowią o tym, że powódka doznała krzywdy.

Zważając na powyższe, Sąd uznał, że kwota 80 000 zł jest kwotą adekwatną do rozmiaru cierpień powódki.

Sąd miał na względzie, że powódka z tytułu zadośćuczynienia otrzymała już od strony pozwanej kwotę 15 000 zł, dlatego na podstawie powoływanego już kilkakrotnie przepisu art. 446§4 k.c. zasądził na jej rzecz kwotę 65 000 zł.

Jednocześnie Sąd stwierdził brak faktycznych podstaw do zasądzenia wyższej kwoty zadośćuczynienia biorąc pod uwagę zebrany w sprawie materiał dowodowy, co było powodem oddalenia powództwa w pozostałej części.

Powódka Z. C. – babcia zmarłego S. F. (1) w rozpoznawanej sprawie dochodziła zadośćuczynienia w wysokości 80 000 zł i odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej w związku ze śmiercią wnuka.

Strona pozwana co do tej powódki podnosiła, że nie spełnia ona kryteriów z art. 446§3 i §4 k.c., bowiem nie jest ona członkiem najbliższej rodziny zmarłego.

Sąd jednak uznał, na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, że powódkę Z. C. łączyła z wnukiem bliska więź emocjonalna. Należy podnieść, że S. F. (1) pomagał babci w pracach porządkowych, ogrodowych, która to pomoc w jej wieku była nieoceniona. Babcia opiekowała się też S. F. (1) w jego dzieciństwie. Kochała wnuczka, a jego śmierć była dla niej traumatycznym przeżyciem. Dlatego też, Sąd uznał, że zważając na wielkość krzywdy i cierpień doznanych przez powódkę odpowiednią kwotą zadośćuczynienia będzie kwota 50 000 zł, którą to zasądzono na jej rzecz na podstawie art. 446§4 k.c., w pozostałym zakresie oddalając powództwo jako wygórowane.

Jednocześnie Sąd oddalił powództwo Z. C. w przedmiocie odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej nie znajdując podstaw w zgromadzonym materiale dowodowym, do uznania, że w związku ze śmiercią wnuka sytuacja majątkowa powódki znacznie pogorszyła się.

Ponownie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 446§3 k.c., Sąd może (…) przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej, a zatem przepis ten jednoznacznie wskazuje, że kompensata ta ma służyć naprawieniu szkody majątkowej. Nie jest zdaniem Sądu wystarczające w przypadku powódki Z. C., do przyjęcia znacznego jej pogorszenia sytuacji życiowej okoliczność, że w przyszłości mogła liczyć na pomoc wnuka i jego opiekę. Powódka ma bowiem jeszcze córkę oraz pozostałe wnuki. Przy czym z pozostałymi członkami rodziny jest również silnie związana. Nie została sama. Dlatego też nawet jeśli przyjąć, że sytuacja życiowa powódki pogorszyła się w wyniku śmierci wnuka S. F. (1), to nie można temu pogorszeniu przydać przymiotu znaczności, co jest niezbędne do skutecznego domagania się odszkodowania na podstawie omawianego przepisu.

Inne okoliczności natomiast, w tym żal, ból, cierpienie, uczucie pustki, po śmierci wnuka zostały uwzględnione przy zadośćuczynieniu.

Orzeczenie w przedmiocie odsetek od zasądzonych kwot znajduje uzasadnienie w przepisie art. 481 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r.o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Ten ostatni przepis stanowi, ze zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie.

Powodowie zgłosili szkodę w dniu 10.10.2013 r. dlatego też żądanie zasądzenia odsetek od dnia 12.11.2013 r. zasługuje w pełni na uwzględnienie.

Orzeczenie o kosztach procesu co do każdego z powodów znajduje usprawiedliwienie w treści art. 100 zd. 2 k.p.c., który stanowi, że Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

Natomiast, ponieważ powodowie byli zwolnieni od kosztów sądowych w całości z wyłączeniem powódki B. S., w punkcie XI sentencji wyroku, zgodnie z treścią art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c. Sąd nakazał stronie pozwanej uiścić na rzecz Skarbu Państwa nieuiszczone koszty sądowe od przegranej przez pozwanego części powództwa.