Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu, Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym :

Przewodniczący Sędzia SO Beata Stachowiak ( spr.)

Sędziowie

Protokolant

Sędzia SO Czesław Chorzępa

Sędzia SO Jolanta Solarz

Izabela Grecka-Janik

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2013 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa T. K.

przeciwko (...) Szpitalowi (...)

- Centrum Medycyny Ratunkowej we W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Krzyków we Wrocławiu z dnia 27 sierpnia 2012r .

sygn. akt IC 596/10

1 .zmienia zaskarżony wyrok w pkt I w ten sposób ,że zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda T. K. kwotę 15 496 zł (piętnaście tysięcy czterysta dziewięćdziesiąt sześć złotych) z ustawowymi odsetkami od 15 sierpnia 2010 r .do dnia zapłaty ,nie

naruszając dalszego rozstrzygnięcia tego punktu; zmienia go także w pkt II w ten sposób ,że zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda 1217 zł kosztów procesu oraz nakazuje stronie pozwanej ,aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa -Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków we Wrocławiu kwotę 775 zł opłaty sądowej oraz kwotę 1148 zł wydatków na opinię biegłych oraz nie obciąża powoda kosztami sądowymi od oddalonej części powództwa ;

II.  oddala apelację dalej idącą oraz zażalenie strony pozwanej ;

III.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 900 zł kosztów postępowania apelacyjnego i zażaleniowego ;

IV . nakazuje stronie pozwanej ,aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa -Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków we Wrocławiu 775 zł opłaty sądowej od apelacji.

Sygn. akt II Ca 1325/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem. Sąd Rejonowy oddalił powództwo T. K. przeciwko (...) Szpitalowi (...) - Centrum Medycyny Ratunkowej we W. o zapłatę i nie obciążył powoda kosztami postępowania na rzecz pozwanego

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 6.05.2009r. T. K. został przyjęty w trybie pilnym na Oddział Kardiologiczny (...) Szpitala (...) Centrum Medycyny Ratunkowej we W. po incydencie nagłego zatrzymania krążenia w przebiegu świeżego zawału mięśnia serca .W czasie przyjęcia na Oddział chory był nieprzytomny. Powód przebywał na Oddziale Kardiologicznym do dnia 7.05.2009r., kiedy to z powodu ostrej niewydolności krążeniowo -oddechowej został przekazany na Oddział Intensywnej Terapii.

W okresie od 7 do 11.05.2009r. powód był hospitalizowany na Oddziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii (...) Szpitala (...) Centrum Medycyny Ratunkowej we W. .W trakcie pobytu na tym Oddziale stan powoda ulegał poprawie; chory odzyskał świadomość. W trzeciej dobie pobytu odłączono go od respiratora, a następnie został ekstubowany. W dniu 11.05.2009r. powód był przytomny, splątany, spełniał proste polecenia, wydolny oddechowo i krążeniowo. Od 11 do 15.05.2011 r. T. K. przebywał ponownie na Oddziale Kardiologicznym strony pozwanej. Przeprowadzone badanie neurologiczne wykazało cechy uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (udar mózgowy) związane z nagłym zatrzymaniem krążenia pod postacią tetraparezy z przewagą po stronie prawej, afazją ruchową oraz dyzartrią. Chory pozostawał w prostym kontakcie słownym. Orientacja autopsychiczna powoda była zachowana, natomiast chory nie orientował się zupełnie, co do miejsca i czasu (orientacja allopsychiczna). W trakcie hospitalizacji stwierdzono żwawsze odruchy w niedowładniętych kończynach oraz objawy piramidowe po stronie prawej. Celem dalszego leczenia pacjenta przekazano na Oddział Neurologii Pododdział Urazowy strony pozwanej.

Na Oddziale Neurologii Pododdziale Urazowym pozwanego Szpitala powód przebywał do 8.06.2009r. W trakcie hospitalizacji u powoda rozpoznano encefalopatię niedotlenieniowo - niedokrwienną w wyniku NZK. U pacjenta nie stwierdzono zaburzeń językowych o typie afazji. Mowa chorego była w tym czasie niewyraźna. Występowały u niego uogólnione zaburzenia poznawcze oraz zaburzenia orientacji auto - i allopsychicznej, jak również znaczne zaburzenia procesów uwagi i funkcji wykonawczych. Stwierdzono także zaburzenia pamięci długotrwałej. W trakcie hospitalizacji zaobserwowano nieznaczną poprawę w zakresie uwagi. Pacjent w czasie pobytu na Oddziale był niespokojny, okresowo pobudzony psychoruchowo. W dniu 05.06.2009 r. w wyniku upadku doznał wieloodłamowego złamania nasady dalszej lewej kości promieniowej i wyrostka rylcowatego kości łokciowej lewej; złamanie zaopatrzono opatrunkiem gipsowym. Dnia 8.06.2009r. chorego przeniesiono na Oddział Rehabilitacjipozwanego Szpitala. Chory korzystał z zabiegów fizjoterapeutycznych również w roku 2010r., ponosząc z tego tytułu koszty w kwocie 496zł. Badanie neurologiczne, któremu powód został poddany w dniu 5.07.2010r., wykazało u niego niedowład czterokończynowy spastyczny z przewagą strony prawej i afazję mieszaną oraz zaburzenia pamięci. Rokowania, co do wyleczenia oceniono, jako złe. Wskazano, iż powód wymaga opieki. Zgodnie z orzeczeniem Powiatowego Zespołuds. Orzekania o Niepełnosprawności we W.od maja 2009r. powód jest osobą niepełnosprawną o znacznym stopniu niepełnosprawności, całkowicie niezdolną do pracy i niezdolną do samodzielnej egzystencji do 30.09.2012r. Stan zdrowia spowodował konieczność korzystania przez niego również z pomocy logopedy. Strona pozwana na wezwania kierowane przez pełnomocnika powoda do wyrównania szkody odmówiła uwzględnienie żądań .Strona pozwana wskazywała ,iż w okresie bezpośrednio poprzedzającym upadek powód nie zachowywał się jednak agresywnie, zagrażając sobie i otoczeniu. W tym czasie nie było, zatem podstaw do zastosowania wobec powoda środków przymusu bezpośredniego w postaci np. unieruchomienia pasami, bądź zabezpieczenia drabinką, które traktuje się, jako ostateczność. We wcześniejszym okresie hospitalizacji stosowano wobec T. K.środki przymusu bezpośredniego zabezpieczając go drabinką; bywał on również przywiązywany jednokończynowo (głównie za rękę) do łóżka. Powodowi podawano także leki uspokajające. Powód wymagał wzmożonego nadzoru, z czym wiązało się unieruchomienie i stała obecność pielęgniarki w

okresie do 2.06.2009r. Od 3.06.2009r. powód poruszał się asekurowany przez pielęgniarkę, wymagał pomocy przy jedzeniu i piciu. W tym czasie nie wymagał on już wzmożonego nadzoru. Powód w chwili urazu miał świadomość i odczucie złamania ręki. W następstwie zdarzenia z dnia 05.06.2009 r. powód doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 6 %. Złamanie nasady dalszej kości promieniowej spowodowało zaburzenie funkcji stawu nadgarstkowego i osłabienie funkcji lewej ręki.

Na podstawie powyższych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy uznał, iż powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Okolicznością bezsporną było ,iż 5.06.2009r. stwierdzono u powoda złamanie lewego przedramienia, będące skutkiem upadku. Leczenie i rehabilitacja, jakiemu został poddany powód w następstwie przedmiotowego urazu, również nie były przez niego kwestionowane. Okolicznością sporną było natomiast, czy stronie pozwanej można przypisać winę w związku z upadkiem powoda, ze względu na niedopełnienie przez personel szpitala obowiązku zapewnienia powodowi właściwej opieki i sprawowania nad nim odpowiedniego dozoru.

Zdaniem Sądu I instancji postępowanie dowodowe nie wykazało by stronie pozwanej można była przypisać odpowiedzialność deliktową za wypadek jakiem uległ powód w dniu 5.06.2009r. Powód nie udowodnił ,bowiem winy strony pozwanej ,w szczególności, by zachowanie personelu strony pozwanej w postaci zaniechania zabezpieczenia łóżka powoda drabinkami oraz zaprzestania stosowania wobec powoda wzmożonego nadzoru w okresie bezpośrednio poprzedzającym upadek (i uraz) T. K.miało charakter bezprawny. Powód nie wykazał więc istnienia obiektywnego elementu winy. Sąd I instancji dokonał takich ustaleń przede wszystkim na podstawie opinii biegłego sądowego z zakresu neurologii E. F.,która to opinia została uznana za prawidłowa i rzetelna, a wyprowadzone w niej wnioski za logiczne i wyczerpująco uzasadnione. Nadto Sąd Rejonowy wskazał ,iż dał wiarę świadkom J. K., M. C., K. S.oraz L. W.albowiem pozostawały one w zgodzie z opinią biegłego E. F.co do tego, że opieka była sprawowana nad powodem w sposób prawidłowy. Inną ocenę zachowania personelu, jaka znalazła się w zeznaniach B. K., K. K. (1), M. K., K. K. (2)i D. P., należy wiązać z tym, iż do określenia, czy stan powoda w okresie

bezpośrednio poprzedzającym upadek uzasadniał zastosowanie wobec niego środków przymusu, niezbędne jest posiadanie fachowej wiedzy medycznej, a wykształcenie wskazanych świadków nie wskazuje, by taką wiedzę mogli oni posiadać. W konsekwencji wobec nie wykazania, iż strona pozwana na skutek zaniechania w sprawowania dozoru nad powodem spowodowała uraz z dnia 5 czerwca 2009 r. Sąd I instancji stwierdził brak podstaw do uwzględnienia żądania. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 k.c.

W apelacji powód zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

-

niezgodność ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I Instancji z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, poprzez przyjęcie, że powód nie wykazał winy strony pozwanej w związku z upadkiem podczas, gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że nadzór, który powinien być nad powodem sprawowany, był sprawowany jedynie przez rodzinę, natomiast nie przez personel medyczny;

-

naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną zamiast swobodnej ocenę dowodów bez wszechstronnego rozważenia zgromadzonego materiału dowodowego wskazującego, że doszło do zaniedbania ze strony personelu medycznego, który nie zabezpieczył w sposób właściwy łóżka, na którym leżał powód, co doprowadziło do jego upadku i złamania ręki, przyjęcie za jedynie wiarygodne zeznań lekarzy i pielęgniarki a odmówienie wiarygodności zeznaniom świadków, choć zeznania świadków pokrywały się z zeznaniami L. W.;

-

nierozważenie istoty sprawy, poprzez przyjęcie, że powód nie wykazał istnienia obiektywnego elementu winy i nie udowodnił, by zachowanie personelu strony pozwanej w postaci zaniechania zabezpieczenia łóżka ,na którym leżał powód drabinkami oraz zaprzestania stosowania wobec niego wzmożonego nadzoru w okresie bezpośrednio poprzedzającym upadek miało charakter niedopełnienia obowiązków przez personel medyczny, podczas gdy z zeznań L. W. jednoznacznie wynika, że było zbyt mało personelu, aby dopilnować wszystkich pacjentów.

Mając powyższe na uwadze apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanego na rzecz Powoda kwoty 30496zł. z ustawowymi odsetkami liczonymi od 15.08.2010r., zasądzenie od strony pozwanej na rzecz Powoda kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych w tym

zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje oraz 17zł tytułem zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa ewentualnie o przekazanie sprawy Sądowi I Instancji celem ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił, iż :

Według obowiązującego u strony pozwanej Standardu kompleksowej opieki nad pacjentem z darem mózgu pielęgniarka zbierając przy przyjęciu dane o pacjencie miała obowiązek dokonania oceny stanu pacjenta .zapoznania się z historią choroby pacjenta i uwzględnienia wyznaczników opieki .Pielęgniarka miała obowiązek opracowania indywidualnego planu opieki nad pacjentem z udarem mózgowym natychmiast po przyjęciu na oddział .Plan opieki miał być modyfikowany w zależności od potrzeb .

W załączniku do Standardu ustalono cztery kategorie opieki - kategoria I -opieka minimalna -pacjent samowystarczalny , kategoria II -opieka umiarkowana -pacjent wymagających pomocy i stymulacji , kategoria III - opieka wzmożona -pacjent obłożny .kategoria IV - opieka intensywna . Kategoryzacja następowała według wyznaczników opieki od 1 -4 . W dniu przyjęcia na Oddział Neurologiczny z Pododdziałem Udarowym tj. 31.05.2009r. powód został zaklasyfikowany do III kategorii opieki .Oznaczało to , iż powód był pacjentem obłożnym .W zakresie wyznaczników opieki powód był klasyfikowany : co do poruszania się - 2 ( pacjent leżący ) ,co do odżywiania - 1 lub 2 ( samodzielnie gryzie i połyka, ale wymaga karmienia ), co do porozumiewania się - 1 ( werbalne znaczenie zaburzone .wymaga czasu i specjalnych środków ) .Taka klasyfikacja powoda była utrzymywana przez cały jego okres pobytu na tym Oddziale . Powód nie poruszał się samodzielnie .kontakt logiczny był z nim niemożliwy .wymaga pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych - musiał być karmiony .korzystał z pampersów .Od dnia przyjęcia powoda na Oddział do dnia 2/3 .06.2009 r . obserwowano u powoda pobudzenie psychoruchowe . Przez cały czas pobyty powoda na Oddziale stwierdzano u niego osłabienie oraz zaburzenia świadomości .powód nie wiedział gdzie się znajduje ,w nocy spał z przerwami.

W związku z występowaniem u powoda pobudzenia psychoruchowego stosowano u niego leki uspokajające, podawane wieczorem Taki stan występował u powoda także w nocy z 4/5 .06. 2009r. W dniu 5.06.2009r . u powoda występowało osłabienie, zaburzenia świadomości stwierdzono ,iż powód stara

się być samodzielny .chwilami jest nielogiczny .błądzi po korytarzu . Doznanie urazu przez powoda zostało stwierdzone przez w czasie dziennego dyżuru w dniu 5.06.2009r .W godzinach rannych zaobserwowano u powoda obrzęk lewego nadgarstka .

W nocy z 5 / 6.06. 2009r .powód mimo podania lęków nasennych spał bardzo mało , wychodził przez barierkę .zrywał pampersa .W dniu 6.06.2009 r .powód w kontakcie był splątany ,a żona powoda zwróciła się o zastosowanie u męża pasów celem zapewnienia mu bezpieczeństwa .Z taką prośbą żona powoda wielokrotnie wcześniej przed opuszczeniem w godzinach wieczornych szpitala wcześniej zwracała się do pielęgniarek .ewentualnie prosiła o zabezpieczenie łóżka powoda drabinką Także w nocy z 6/7 .06.2009 r .powód spał z przerwami ,był splątany .U powoda zachodziła konieczność zapewnienia bezpieczeństwa ,co oznaczało podawanie leków uspokajających oraz stosowanie drabinki przy jego łóżku .Drabinka była elementem odrębnym od konstrukcji łóżka i była dostawiana do łóżka z reguły w nocy . Zabezpieczenie przy użyciu drabinki stosowano u powoda do dnia 3.06.2009r.,a następnie od 5.06.2009r .do końca pobytu na tym Oddziale . O zastosowaniu środków przymusu bezpośredniego tj .przywiązaniu pasami bezpieczeństwa oraz podaniu środków farmaceutycznych decyduje lekarza najczęściej na wniosek pielęgniarki .O zabezpieczeniu łóżka pacjentów poprzez postawienie drabinki decydują pielęgniarki .Zapewnienie bezpieczeństwa powinno polegać także na "zaglądaniu" do pacjenta co 0,5 - 2 godz.

Na oddziale neurologicznym z pododdziałem udarowym przebywają osoby w bardzo ciężkim stanie zdrowia ,z zaburzeniami świadomości ,z pobudzeniem psychoruchowym .Zdarza się ,iż pacjenci podejmują w stanie pobudzenia i braku świadomości różne niebezpieczne dla siebie działania takie jak np. próba opuszczania łóżka mimo braku pełnej sprawności ruchowej .zrywanie kroplówek .zrywanie pampersów .Zdarzają się również przypadki wypadnięcia pacjenta z łóżka ,czy przewrócenia się na korytarzu .Wszystkie wypadki powinny być zgłaszane, jako zdarzenie niepożądane według określonej procedury .na dyżurze nocnym dwie pielęgniarki mają pod swoją opieką 24 łóżka .

Dowody zeznania świadków :M. R., A. G., A. H., B. W. (1), S. P., B. W. (2), L. W., M. C., M. K. K.

K. - raporty pielęgniarskie ( k.595 ,600 ,605,606 ) - karty opieki pielęgniarskiej - procedura systemu zarządzania jakością .nadzór nad usługą niezgodną ( k.458-463)

Sąd Okręgowy zważył ,co następuje :

Apelacja jest zasadna .

Sąd Okręgowy przyjął za swoje prawidłowe ustalenia faktyczne .dokonane przez Sąd I instancji w zakresie dotyczącym pobytu powoda na Oddziale Neurologicznym z pododdziałem udarowym .przyczyn tego pobytu, doznania uszkodzenia ciała w postaci złamanie nasady dalszej kości promieniowej oraz trwałych skutków tego urazu .

Natomiast na podstawie ponownej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym jak i w postępowaniu apelacyjnym (art.382 k.p.c.) Sąd Okręgowy dokonał odmiennych ustaleń dotyczących konieczności zapewnienia powodowi bezpieczeństwa w czasie pobytu na tym Oddziale także po dniu 2.06.2009r . oraz wywiązania się z tego obowiązku przez personel strony pozwanej .

Za zasadny uznać należało zarzut apelacyjny naruszenia przez Sąd I instancji art.233 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego . Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w tym przepisie, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału , a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie Sądu Najwyższego , z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności ( por. wyrok SN z 17 listopada 1966 r., II CR 423/66, OSNPG 1967, nr 5-6, poz. 21; wyrok SN z 24 marca 1999 r., I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, nr 10, poz. 382; postanowienie SN z 11 lipca 2002 r., IV CKN 1218/00, Lex nr 80266; uzasadnienie postanowienia SN z 18 lipca 2002 r., IV CKN 1256/00, Lex nr 80267). Przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy, jako całość,

dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego .

Zgodzić należy się ze skarżącą ,iż Sąd Rejonowy nie dokonał tak rozumianej wszechstronnej oceny dowodów .opierając się w swoim rozstrzygnięciu w istocie tylko i wyłącznie na opinii biegłego sądowego ,nie dokonując należytej analizy zeznań świadków L. W..M. C., M. K.i K. K. (2).

Przede wszystkim należy podkreślić, iż poza jakąkolwiek uwagą Sądu I instancji pozostały dowody z dokumentów, a to z kart opieki pielęgniarskiej oraz indywidualnej kart zleceń lekarskich Tymczasem dowody te miały zasadnicze znaczenie dla dokonania ustaleń rzeczywistego stanu zdrowia powoda w czasie pobytu na Oddziale Neurologicznym .stopnia niezbędnej opieki i przedsięwziętych przez personel strony pozwanej działań koniecznych do zapewnienia powodowi bezpieczeństwa pobytu w szpitalu .

Trafnie skarżąca podniosła, iż już dowody przeprowadzone przez Sąd I instancji z zeznań świadków wykazały, że powód w czasie pobytu na Oddziale Neurologicznym był w ciężkim stanie zdrowia ,nie poruszał się samodzielnie , miał zaburzoną świadomość, nie orientował się zupełnie co do miejsca i czasu (orientacja allopsychiczna), wykazywał także pobudzenie psychoruchowe co skłoniło personel do stosowania zabezpieczenia w postaci przywiązania jednokończynowego , a następnie drabinki przyłóżkowej oraz podawania na noc leków uspokajających . Mimo stosowanych środków powód próbował jednak opuszczać łóżko, spał niespokojnie, próbował przechodzić przez drabinkę .Okoliczności te potwierdzili także świadkowie M. R. .A. G. .A. H. .B. W. (1) .S. P. .B. W. (2) . Zeznania świadków .uzupełnione dokładną analizą zapisów kart opieki pielęgniarskiej dają podstawę do dokonania zupełnie odmiennej oceny konieczności zapewnienia powodowi bezpieczeństwa pobytu w dniach 2.06.-5.06 2009r. niż uczynił to Sąd I instancji.

Przystępując do oceny zgodności działań personelu strony pozwanej z prawem należało w pierwszej kolejności mieć na uwadze ,iż zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r .o zakładach opieki zdrowotnej ( obowiązującej w dacie pobytu powoda w szpitalu ) organizację i porządek procesu udzielania świadczeń zdrowotnych w zakładzie opieki zdrowotnej określał regulamin

porządkowy zakładu opieki zdrowotnej. Regulamin taki powinien określać w szczególności przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych z zapewnieniem właściwej dostępności i jakości tych świadczeń w jednostkach organizacyjnych zakładu opieki zdrowotnej; organizację i zadania poszczególnych jednostek organizacyjnych zakładu opieki zdrowotnej, w tym zakresy czynności pracowników oraz warunki współdziałania między tymi jednostkami dla zapewnienia sprawności funkcjonowania zakładu opieki zdrowotnej pod względem leczniczym, administracyjnym i gospodarczym; warunki współdziałania z innymi zakładami opieki zdrowotnej w zakresie zapewnienia prawidłowości diagnostyki, leczenia pacjentów i ciągłości postępowania oraz prawa i obowiązki pacjenta . Bez zbadania sposobu realizacji przez personel zasad wynikających m.in.z takiego regulaminu brak było podstaw do przyjęcia przez Sąd I instancji ,iż stronie pozwanej nie można zarzucić bezprawności działania .Pierwszym i zasadniczym elementem stanu faktycznego sprawy winno być ustalenie, jakie obowiązki ciążył na personelu strony pozwanej wobec powoda, jako pacjenta po udarze mózgu, w zakresie zapewnienia mu bezpieczeństwa pobytu w szpitalu, następnie, czy zostały one wykonane należycie. Dopiero analiza tego mogła być podstawą formułowania przez Sąd Rejonowy wniosków, co do istnienia bezprawności i winy w działaniu strony pozwanej. Mając na uwadze powyższe, Sąd II instancji uzupełnił postępowanie dowodowe poprzez dopuszczenie dowodu z regulaminu strony pozwanej oraz wydanych na jego podstawie standardów i procedur, raportów pielęgniarskich ,a także zeznań świadków - pielęgniarek zatrudnionych na Oddziale Neurologicznym z Pododdziałem udarowym na okoliczność obowiązujących reguł postępowania w zakresie opieki i zapewnienia bezpieczeństwa pacjentom po udarze i ich przestrzegania wobec powoda , a także ponownie przeprowadził dowód z kart opieki pielęgniarskiej dla ustalenia konieczność zapewnienia powodowi bezpieczeństwa pobytu i realizacji tego obowiązku .

Przeprowadzone dowody wykazały, iż przy przyjęciu na Oddział ,według obowiązującego u strony pozwanej Standardu kompleksowej opieki nad pacjentem z udarem mózgu , pielęgniarka dokonała oceny stanu powoda i przy uwzględnieniu wyznaczników opieki, opracowano indywidualny plan opieki nad pacjentem. W załączniku do Standardu ustalono cztery kategorie opieki - kategoria I - opieka minimalna -pacjent samowystarczalny , kategoria II - opieka

umiarkowana -pacjent wymagających pomocy i stymulacji , kategoria III - opieka wzmożona -pacjent obłożny .kategoria IV - opieka intensywna . Kategoryzacja następowała według wyznaczników opieki od 1 -4 .

W dniu przyjęcia na Oddział Neurologiczny z Pododdziałem Udarowym tj. 31.05.2009r . powód został zaklasyfikowany do III kategorii opieki .Oznaczało to, iż powód był pacjentem obłożnym .W zakresie wyznaczników opieki powód był klasyfikowany : co do poruszania się - 2 ( pacjent leżący ) ,co do odżywiania - 1 lub 2 ( samodzielnie gryzie i połyka ,ale wymaga karmienia ), co do porozumiewania się - 1 ( werbalne znaczenie zaburzone ,wymaga czasu i specjalnych środków ) Taka klasyfikacja powoda była utrzymywana przez cały jego okres pobytu na tym Oddziale . Powód nie poruszał się samodzielnie ,kontakt logiczny był z nim niemożliwy ,wymagał pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych - musiał być karmiony .korzystał z pampersów. Treść dokumentów oraz zeznania świadków M. R., A. G.,A. H..B. W. (1), S. P..B. W. (2)tworzą z zeznaniami świadków L. W..M. G..- C., M. K.i K. K. (2)spójną całość i wskazuje jednoznacznie, iż -wbrew stanowisku Sądu I instancji .opartemu na opinii biegłego sądowego - konieczne było zapewnienie powodowi bezpieczeństwa pobytu przez cały okres pozostawania na tym Oddziale. Powód .bowiem przez cały okres pobytu na Oddziale Neurologicznym był pacjentem obłożnym .miał zaburzenia świadomości ,nie poruszał się samodzielnie ,kontakt z nim był nielogiczny ,nie był w stanie samodzielnie zaspokoić podstawowych potrzeb Z uwagi na pobudzenie psychoruchowe stosowano u powoda leki uspokajające. Z uwagi na ten ogólny stan zdrowia zadecydowano o konieczności zapewnienia powodowi bezpieczeństwa poprzez podawanie leków uspokajających w godzinach wieczornych oraz przez niemal cały pobyt zabezpieczano jego łóżko drabinką . Co więcej - zaburzenia świadomości, silne pobudzenie psychoruchowe występowało u powoda także po dniu 5.06.2009r., co wynika z raportów pielęgniarskich. Powód w nocy z 5 / 6.06. 2009r. mimo podania lęków nasennych spał bardzo mało, wychodził przez barierkę, zrywał pampersa. Tym samym treść dowodów przeprowadzonych przed Sądem Okręgowym podważyła całkowicie wnioski opinii biegłego jakoby od 3.06.2009r. stan powoda w istotny sposób się poprawił i nie wymagał już on wzmożonej opieki . Przeciwnie, zdaniem Sądu

Okręgowego cały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozostawia żadnych wątpliwości, iż powód przez cały czas pobytu na Oddziale neurologicznym z uwagi na stan zdrowia spowodowany przebytym udarem wymagał intensywnej opieki i dozoru oraz zapewnienia bezpieczeństwa pobytu .

Sąd Najwyższy wielokrotnie stwierdzał, iż szpital jest zobligowany do zapewnienia pacjentowi bezpieczeństwa pobytu. Zakres tego obowiązku zależy od rodzaju zakładu leczniczego i stanu zdrowia pacjenta ( por. wyrok SN z 7.07.1999r ,ll CKN 416/98 , LEX nr 359473 , wyrok SA w Poznaniu z 28.06.1995r J Acr 39/95 ,OSA 1996,nr 7-8, poz.36 ,wyrok SN z 7.02.1969r „II Cr589/68,Lex nr 6453 , wyrok SN z 19.11. 1969 r „II Cr 294/69 ,OSP 1970 ,nr.12,poz.249 ) .

Oddział neurologiczny z pododdziałem udarowym niewątpliwie należy do tych jednostek ,które mają w tym zakresie obowiązki szersze niż oddział szpitalne jak np. oddział chorób wewnętrznych. Z zeznań wszystkich pielęgniarek oraz dokumentacji medycznej wynika, iż na Oddziale tym przebywają pacjenci w bardzo złym stanie zdrowia, niepełnosprawni zarówno ruchowo jak i psychicznie .W wielu wypadkach są to osoby z zaburzeniami świadomości, pobudzone psychoruchowo , nawet agresywne wobec siebie czy personelu .niestosujące się do zaleceń personelu medycznego Z uwagi na taki właśnie stany zdarza się stosowanie wobec pacjentów środków przymusu w postaci wiązania pasami.

Także powód ,w okresie pobytu na Oddziale Neurologii z uwagi na swój stan zdrowia wymagał zarówno wzmożonej opieki pielęgniarskiej, ale także zapewnienia bezpieczeństwa pobytu. Konieczność zapewnienia powodowi bezpieczeństwa pobytu dostrzegał personel strony pozwanej ,skoro w kartach opieki pielęgniarskiej przez cały okres pobytu powoda wpisywano - zapewnienie bezpieczeństwa .Realizacja tego obowiązku odbywała się aż do dnia 4.06.2009r .poprzez m.in. poprzez ustawianie drabinek przy łóżku powoda . Wcześniej powód był przywiązywany jednokończynowo ,a nadto otrzymywał leki uspokajające . Nie można w żadnym wypadku zgodzić ze stanowiskiem strony pozwanej ,a także biegłego i ostatecznie Sądu I instancji ,by od dnia 3.06.2009r . stan zdrowia powoda uległ tak radykalnej poprawie ,że nie było już konieczności zapewnienia pacjentowi wzmożonego bezpieczeństwa pobytu. Istotne przy tym ,iż strona pozwana oraz biegły skupiali się głównie na konieczności zastosowania środków przymusu bezpośredniego w postaci wiązania pasami Tymczasem zapewnienie bezpieczeństwa w przypadku w czasie pobytu powoda na Oddziale

Neurologicznym polegało na stawianiu drabinki przy łóżku ,co nie oznacza w tym przypadku stosowania środków przymusu w rozumieniu ustawy o zdrowiu psychicznym ,choć niewątpliwie ograniczało to swobodę poruszania się pacjenta , ale także zabezpieczało np. przed przypadkowym spadnięciem pacjenta z łóżka . Podkreślić przy tym należy ,iż sama strona pozwana nie traktuje stawiania drabinki w kategoriach środków przymusu skoro zasady zastosowanie tego środka zabezpieczającego bezpieczeństwo pobytu pacjenta w szpitalu nie zostały uregulowane w standardach ,a o użyciu barierek decydują samodzielnie pielęgniarki bez konieczności powiadamiania lekarza i potwierdzania tego w stosownej dokumentacji.

Błędnie przyjmując ,iż stronie pozwanej nie można postawić zarzutu bezprawności działania Sąd I instancji nie rozważył w ogóle istnienia omówionego wcześniej obowiązku zapewnienia powodowi bezpieczeństwa pobytu w szpitalu .Skoro powód uległ na terenie szpitala wypadkowi to niewątpliwie takie bezpieczeństwo nie zostało poszkodowanemu zapewnione Jak to już wskazano wyżej taki obowiązek istniał także w dniach 4.06.-5.06. 2009 r. gdyż stan zdrowia powoda nie żadnej istotnej zmianie . Strona pozwana mogłaby zostać zwolniona z takiego obowiązku wówczas gdyby powód zaczął poruszać się samodzielnie .odzyskał orientację, co do miejsca i czasu , przestał być pobudzony psychoruchowo. O tym ,iż powodowi należało nadal należało zapewnić bezpieczeństwo na dotychczasowym poziomie świadczą dobitnie zapisy w kartach opieki pielęgniarskiej także po dniu 5.06.2009r Z zapisów tych wynika ,iż już do końca pobytu powoda na Oddziale zapewniano mu bezpieczeństwo poprzez stawianie barierki przy łóżku .Skoro stan zdrowia powoda poprawił się zdaniem strony pozwanej i biegłego w dniach od 2.06.2009r ., to stosowanie barierek po 5.06.2009r. byłoby zbędne .Nadto twierdzenia dotyczące poprawy zdrowia powoda od .2.06.2009r. nie wytrzymują konfrontacji za zapisami z raportów pielęgniarskich np. z dnia 6.06.2009r .kiedy powód był splątany ,zrywał pampersa .chciał opuścić łóżko mimo postawionej barierki .

Podkreślenia wymaga, iż Sąd I instancji dokonał oceny poprawności zachowania strony pozwanej w zakresie zapewnienia powodowi opieki i bezpieczeństwa mimo braku podstawowej wiedzy, co do przyczyny wypadku, jakiemu uległ powód .Zarówno strony jak i biegły oraz Sąd przyjęli ,iż powód doznał urazu ręki na skutek upadku . Natomiast nikt z personelu strony pozwanej

nie potrafił powiedzieć ,w jakich konkretnie okolicznościach doszło do wypadku Już choćby ta okoliczność stanowiła dowód prima facie potwierdzający niezapewnienie powodowi bezpieczeństwa pobytu w szpitalu .W jaki sposób .bowiem można stwierdzić ,iż strona pozwana zapewniła pacjentowi bezpieczeństwo skoro nikt z personelu nie zauważył samego wypadku . Świadkowie -pielęgniarki zeznawały o „zaglądaniu" do pacjentów w taki stanie jak powód co najmniej ,co dwie godziny .Tymczasem doznanie urazu przez powoda zostało dostrzeżone dopiero w godzinach porannych ,gdy ręka była już spuchnięta

Nie wiadomo, zatem czy powód wypadł z łóżka ,czy upadł próbując samodzielnie poruszać się czy gdy- jak opisano to w karcie w dniu 5.06.2009r .-błąkał się po korytarzu. W każdej z tych sytuacji powód nie mógłby wstać samodzielnie i ponownie położyć się do łóżka .Istotne znaczenie ma także okoliczność ,iż strona pozwana nie wykazała by w związku z wypadkiem doszło do wdrożenia procedury dotyczącej zdarzeń niepożądanych .

Niewątpliwie, aby zdarzenie, jakiemu powód uległ potraktować jak chciała tego strona pozwana oraz biegły - w kategoriach nieszczęśliwego wypadku to w pierwszej kolejności musiała by być w ogóle znana przyczyna takiego zdarzenia . Natomiast w ocenie Sądu Okręgowego na podstawie ustalonych faktów można jedynie sformułować domniemanie faktyczne ,iż jedną z przyczyn wypadku było odstąpienie od zastosowania w nocy z 4 na 5.06.2009r. barierki przy łóżku powoda ,co pozwoliło powodowi je opuścić, a brak samodzielności w poruszaniu oraz zaburzenia świadomości spowodowały upadek i doznanie urazu złamania ręki .

Strona pozwana nie zapewniając, zatem powodowi bezpieczeństwa pobytu ,mimo iż z uwagi na stan zdrowia było to konieczne .ponosi odpowiedzialność za skutki wypadku jakiem uległ powód w nocy z 4-5.06.2009r .( art. 430 k.c. ) . Pacjenci przebywający na takim Oddziale Neurologicznym wymagają tu ściślejszego nadzoru .odpowiedniego zabezpieczenia . Brak takich środków musi być poczytane szpitalowi za winę . odmiennie niż w "normalnych" szpitalach .Nawet, jeśli u powoda chwilowo poprawiały się niektóre parametry życiowe to należało mieć na uwadze ,iż nadal był pacjentem kwalifikowanym, jako obłożny z zaburzeniami świadomości ,bez możliwości samodzielnego poruszania się nawet celem zaspokojenia potrzeb fizjologicznych. Zatem należało liczyć się z możliwością pojawienia się u niego reakcji innych niż u pacjentów z całkowicie lub

choćby częściowo zachowaną świadomością .Zakres opieki i nadzoru na tym oddziale powinien być uzależniony od stanu pacjenta .Wbrew opinii biegłego stan ten nie uległ tak istotnej zmianie choćby z dniem 2 czy 3.06.2009r. do kiedy jednak barierki były stosowane, skoro wobec powoda utrzymano status obłożnie chorego i wszystkie wyznaczniki opieki nie uległy zmianie.

Tak doktryna prawa, jak i judykatura w szeregu przypadkach wyrządzenia szkody przez pacjenta samemu sobie, opowiedziała się za odpowiedzialnością cywilną personelu leczącego uznając, że przyczyną szkody w sytuacjach, podobnych do tej, jest zaniechanie czynności, które mogłyby zapobiec wypadkowi .Nawet chęć zminimalizowania ograniczenia swobodny pacjentów do minimum nie zwalnia zakładu leczniczego od obowiązku skutecznej pieczy nad takimi chorymi, zwłaszcza, gdy są oni niebezpieczni dla siebie i otoczenia, gdyż swoboda przyznana chorym powiększa ryzyko zakładu leczniczego .Wobec powyższego personelowi strony pozwanej należy przypisać winę, co najmniej na poziomie niedbalstwa w braku zapewnienia powodowi bezpieczeństwa pobytu w nocy z 4 na 5 .06.2009r.

Można także stwierdzić istnienie winy organizacyjnej ,skoro brak jest szczegółowej regulacji dotyczącej zasad stosowania zabezpieczenia w formie drabinek ,w tym odstępowania od takiego zabezpieczenia .Winy organizacyjnej należy dopatrywać też w zbyt małej obsłudze tak trudnego oddziału ,skoro nocny dyżur jest sprawowany przez 2 pielęgniarki na 24 pacjentów w stanie ciężkim i bardzo ciężkim. Zakład opieki zdrowotnej (szpital) ponosi odpowiedzialność za błędy organizacyjne i zaniedbania personelu medycznego oraz za naruszenie standardów postępowania i procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, skutkiem, czego są poważne szkody doznane przez pacjenta.

Mając na uwadze treść zeznań świadków ,a przede wszystkim zapisy w kartach opieki pielęgniarskiej i raportach pielęgniarskich ocena zapewnienia powodowi bezpieczeństwa pobytu nie wymagała wiadomości specjalnych, a tym samym mogło to nastąpić bez opinii biegłego sądowego .Nadto z przyczyn wskazanych wcześniej opinii biegłego nie można było ocenić pozytywnie .Biegły pominął obowiązujące w szpitalu strony pozwanej standardy ,przede wszystkim zbagatelizował przyznaną powodowi kategorię opieki ,która definiowała faktyczny stan zdrowia powoda ,a opinia skupiała się w zasadniczej części na konieczności stosowania u powoda środków przymusu bezpośredniego w postaci wiązania

pasami .O małej wnikliwości biegłego świadczy także pominięcie w opinii ,iż wobec powoda stosowano jednak środki bezpieczeństwa w postaci stawiania barierek także po 5.06.2009r. Nadto skoro dokumentacja pielęgniarska została wykorzystana w sposób wybiórczy przez biegłego sądowego , co powinno skłonić Sąd I instancji do odmowy przypisanie tej opinii mocy dowodowej, a nie do uznania jej za dowód rozstrzygający w sprawie .

Opinię biegłego należało, zatem pominąć zarówno, jako zbędną ,a do tego pozbawioną mocy dowodowej .

Reasumując powyższe rozważania stwierdzić należało ,iż naruszenie przez Sąd I instancji zasady swobodnej oceny dowodów spowodowało sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego .Ostateczną konsekwencją powyższych uchybień było naruszenie prawa materialnego poprzez niezastosowanie art. 430 k.c. i art.416 k.c. oraz art.444§1 k.c. i art.445§1 k.c.

Na skutek wypadku powód doznał uszkodzenia ciała w postaci złamania ręki. Uraz ten spowodował w powoda 6 % trwały uszczerbek na zdrowiu. .Powód w związku z uszkodzeniem ciała doznawał silnych dolegliwości bólowych ,ręka musiała być zaopatrzona w opatrunek gipsowy ,co utrudniało przez pewien okres rehabilitację niezwykle ważną w przypadku usuwania następstw udaru mózgu .Następnie powód musiał być poddany zabiegom fizjoterapeutycznym ,na co wydatkował kwotę 496 zł.

W ocenie Sadu Okręgowego doznana przez powoda krzywda uzasadnia przyznanie mu zadośćuczynienia pieniężnego w wysokości 15000zł . Przepis art. 445 § 1 k.c. daje podstawę przyznania poszkodowanemu odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie stanowi, zatem materialną rekompensatę za doznaną krzywdę obejmującą zarówno cierpienia fizyczne, jak i psychiczne. Ponieważ tak określona krzywda jest zawsze wielkością niewymierną, dlatego określenie w konkretnym wypadku odpowiedniej sumy pozostawione zostało sądowi, który przy orzekaniu o roszczeniach z tego tytułu powinien opierać się na swobodnym sędziowskim uznaniu, opartym jednak na sprawdzalnych kryteriach po wszechstronnym rozważeniu wszelkich istotnych okoliczności sprawy. Kryteria wyznaczające wysokość zadośćuczynienia, mają charakter ocenny. Przy określaniu wysokości zadośćuczynienia należy uwzględnić wszystkie elementy krzywdy łącznie z tymi,

które mogą ujawnić się w przyszłości. Przy jego ustalaniu powinno się brać pod uwagę takie elementy jak: nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, leczenia, rehabilitacji (bolesność zabiegów) .rozmiar kalectwa, trwałość następstw zdarzenia, konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w życiu prywatnym i społecznym (wyro/c SN z 10.06.1999r. II UKN 681/98). Jednym z kryteriów określających „odpowiedniość" zadośćuczynienia jest jego kompensacyjny charakter {por. m.in. wyrok SN z 28 września 2001r, III CKN 427/00) musi, więc ono przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość, przy utrzymaniu go jednak w rozsądnych granicach. Zadośćuczynienie powinno być środkiem pomocy dla poszkodowanego i pozostawać w odpowiednim stosunku do rozmiarów krzywdy. Ma wynagradzać w pewnym przynajmniej zakresie ujemne odczucia fizyczne, psychiczne i moralne. Pełne wynagrodzenie tego rodzaju krzywd jest trudno wymierne w pieniądzu, niemniej należy podkreślić, iż wielkość zadośćuczynienia zależy w każdym przypadku od oceny całokształtu okoliczności danej sprawy. Zasada umiarkowanej wysokości zadośćuczynienia nie może oznaczać przyzwolenia na lekceważenie takich bezcennych wartości, jak zdrowie czy integralność cielesna, a okoliczności wpływające na określenie tej wysokości, jak i kryteria ich oceny muszą być zawsze rozważane indywidualnie w związku z konkretną osobą poszkodowanego i sytuacją życiową, w jakiej się znalazł ( por. wyrok SN z 22.06.2005r, sygn. akt III CK 392/04, z 21.09.05r., V CK 151/05 ) . Strona pozwana zobowiązana jest także zwrócić powodowi koszty leczenia w kwocie 496 zł (art.444§k.c).

Od zasądzonych kwot należą się powodowi odsetki ustawowe od daty wezwania do zapłaty ( art.455 k.c.) .

Mając na uwadze powyższe rozważania zaskarżony wyrok podlegał zmianie (art.386§1 k.p.c.).

O kosztach procesu za obie instancje rozstrzygnięto na podstawie art.100 k.p.c. Sąd Okręgowy uznał ,iż strona pozwana winna w całości ponieść koszty poniesione przez powoda ( koszty zastępstwa procesowego obliczone od uwzględnionej części roszczenia ) .albowiem wysokość zasądzonej kwoty zadośćuczynienia zależała od oceny sądu Jednocześnie przegranie procesu przez stronę pozwaną skutkowało oddaleniem jej zażalenia .