Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2019r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący : SSO Marek Kurkowski

SSO Dorota Stawicka-Moryc

SSO Grzegorz Karaś (spr.)

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 8 marca 2019r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółka z o.o. w Ż.

przeciwko M. S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej we Wrocławiu

z dnia 23 marca 2018r.

sygn. akt XIV C 3267/16

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda (...) spółka z o.o. w Ż. na rzecz pozwanej M. S. kwotę 1.800 zł kosztów postepowania apelacyjnego.

Sędzia SO Grzegorz Karaś Sędzia SO Marek Kurkowski Sędzia SO Dorota Stawicka-Moryc

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 marca 2018 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu oddalił powództwo (...) spóła z o.o. przeciwko M. S. o zapłatę 24.208,80 zł z tytułu kary umownej oraz zasądził od strony powodowej na rzecz pozwanej kwotę 4.817 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

Dnia 28.04.2015r. strona powodowa (...) sp. z o.o. w Ż. zawarła z pozwaną M. S. umowę nazwaną podstawową umową sprzedaży. Jej przedmiotem było zobowiązanie pozwanego rolnika do sprzedaży i dostarczenia kupującemu powodowi towaru – 300 ton kukurydzy mokrej w okresie między 11 września 2015r. a 30 listopada 2015r. po cenie 400 zł za tonę. W § 1 pkt. 10 umowy wskazano parametry jakościowe towaru. W ogólnych warunkach umów wskazano, że jakiekolwiek nieprzewidziane okoliczności, w szczególności takie jak strajki, rewolty, zamieszki, wojna, stan wojenny, inne nieprzewidziane polityczne lub ekonomiczne kryzysy, jakiekolwiek rządowe zarządzenia, zmiany prawa ustanawiające ograniczenia produkcyjne lub powodujące brak możliwości produkcji i/lub sprzedaży towaru, epidemie, akty terroryzmu, stojące na przeszkodzie którejkolwiek ze stron w realizacji w całości lub w części umowy, powstające poza kontrolą i bez woli strony powinny być traktowane jako przypadek działania siły wyższej. Strona narażona na działanie siły wyższej nie jest odpowiedzialna za spowodowane tym niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy (vide §8 ust. 1 i 2 OWU). Zawarta w ogólnych warunkach umów regulacja dotyczącą kar umownych za niedostarczenie towaru wynosiła 30% ceny liczonej od brakującej ilości towaru (§9 ust. 1 OWU). Umowa została zawarta na czas realizacji jej przedmiotu.

Pozwana zawarła nieodpłatną umowę dzierżawy gruntu rolnego z Z. K., S. B., S. R., J. D. (1) gdyż chcieli oni zastosować na przedmiotowym gruncie zmiany uprawy rolnej. Pozwana zasiała 2015 roku kukurydzę na powierzchni gruntu wydzierżawionego gospodarstwa o łącznej powierzchni 20 ha.

W związku z małą ilością opadów deszczowych i wysokimi temperaturami w okresie lipiec - wrzesień 2015 roku na terenie uprawy przez pozwanego kukurydzy nie wykształciły się kolby kukurydzy, w innych wypadkach kolby były nierozwinięte. Odzyskane ziarna pozwany dostarczył stronie powodowej. Z powodu suszy 35 % uprawy kukurydzy na 1 ha zostało zniszczone. Po okresie suszy nastąpiła nawałnica i połamała kukurydzę. Z powodu występowania suszy w roku 2015 Wojewoda (...) powołał specjalną komisję składającą się z 5 osób z Ośrodka Doradztwa Rolniczego i z Gminy dla oszacowania szkód. Członkowie Komisji dokonywali oględzin gruntu, obliczali powierzchnię uszkodzenia i ustalali wysokość szkody.

W dniu 19.09.2015r. pozwana dostarczyła stronie powodowej 15,82 ton kukurydzy mokrej, w dniu 01.10.2015 roku 8,6800 ton kukurydzy, w dniu 02.10.2015 roku 16,9600 ton, w dniu 02.10.2015 roku 16,0200 ton, w dniu 02.10.2015 roku 16,0200 ton, w dniu 08.10.2015 roku 20,8800 ton, 12.10.2015 roku 19,900 ton kukurydzy.

Pismem z dnia 09.12.2015r. strona powodowa wezwała pozwaną do realizacji umowy przez dostarczenie stronie powodowej kukurydzy mokrej w ilości 201,74 ton w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania, nie później niż do dnia 30.12.2015 r. W dniu 11.02.2016r. strona powodowa skierowała do pozwanej wezwanie do zapłaty kary umownej za niedostarczenie towaru w umówionej wysokości, tj. 201,74 ton, w wysokości 24.208,80 zł w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania, jednak nie później niż do 06.03.2016r. Wezwanie zostało doręczone pozwanemu dnia 17.02.2016r. Pozwana pismami z dnia 30.03.2016 roku, 29.12.2015 roku informowała stronę powodową o niemożliwości wykonania przedmiotowej umowy z przyczyn od niej niezależnych tj. z powodu niekorzystnych zjawisk atmosferycznych.

Sąd Rejonowy uznał, że strony łączyła umowa kontraktacji, zaś pozwana nie wykonała umowy z powodu okoliczności, na które żadna ze stron umowy odpowiedzialności nie ponosiła. Skutkiem tego zakres odpowiedzialności pozwanej określa art. 622 KC, który nie przewiduje dodatkowych świadczeń na rzecz kontraktującego ponad te w nim wymienione.

Apelację od wyroku złożył powód zaskarżając wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił

I.  Naruszenie prawa materialnego, tj.:

1)  niewłaściwe zastosowanie art. 613 § 1 k.c. do oceny charakteru Podstawowej Umowy Sprzedaży nr (...) z dnia 28 kwietnia 2015 roku (dalej (...)) i nieuprawnione przyjęcie, że jest ona umową kontraktacji, a nie umową sprzedaży, pomimo że:

a)  umowa nie nakładała na pozwanego obowiązku sprzedaży powodowi kukurydzy pochodzącej z własnej produkcji, a jej przedmiotem była sprzedaż i dostarczenie 300 ton kukurydzy mokrej o określonych parametrach, bez względu na jej pochodzenie,

b)  umowa oraz Ogólne Warunki Umów nie zawierają jakichkolwiek postanowień właściwych umowie kontraktacji,

c)  powód nie kontrolował procesu produkcji kukurydzy, nie narzucał i nie sprawdzał jaki typ ziarna został zasiany, nie wizytował gospodarstwa pozwanego, nie sprawdzał źródła pochodzenia dostarczonej mu kukurydzy,

a konsekwencji zarzutu wskazanego w lit. a) powyżej niezastosowanie do oceny prawnej Umowy i skutków jej niewykonania przez pozwanego art. 535 k.c. i nast. k.c., tj. przepisów o umowie sprzedaży,

2)  niewłaściwe zastosowanie art. 484 § 1 k.c. w zw. z art. 471 k.c. w zw. z art. 6 k.c. polegające na przyjęciu, że pozwany wykazał, że częściowe niewykonanie zobowiązania z Umowy wynikło z okoliczności, za które pozwany nie ponosi odpowiedzialności, pomimo że pozwany nie przedstawił żadnego wiarygodnego i miarodajnego dowodu na tę okoliczność

3)  art. 2 pkt 19 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r., poz. 1221), dalej „ustawa o VAT”, poprzez jego błędną interpretacje i w konsekwencji stwierdzenie, że wybranie przez podatnika (rolnika) ryczałtowego sposobu rozliczenia, uniemożliwia pozyskanie towaru od podmiotów trzecich, gdyż rodzi to konieczność udokumentowania zawartej transakcji fakturą VAT i obowiązek odprowadzenia podatku, co w ocenie Sądu I instancji stoi w sprzeczności ze zwolnieniem rolnika ryczałtowego z tego podatku.

II.  Naruszenie następujących przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, tj.:

1)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolne przyjęcie za udowodnione (bez przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego), że warunki atmosferyczne, które wystąpiły w okresie od czerwca do sierpnia 2015 roku na terenie gospodarstwa pozwanego mogły spowodować spadek plonu kukurydzy u pozwanego o 40% oraz że miały one charakter nadzwyczajny i nieprzewidywalny (siła wyższa), mimo że pozwany przedstawił na tę okoliczność wyłącznie Protokoły z oszacowania zakresu i wysokości szkód w gospodarstwach rolnych z dnia 28 września 2015 roku, (w dalszej części apelacji powoływane jako (...)), Zarządzenie Wojewody (...) nr 477 i zeznania świadków, podczas gdy:

a)  wpływ wystąpienia określonego rodzaju warunków atmosferycznych i oddziaływania tych warunków na dany rodzaj roślin (kukurydza) stanowi okoliczność z zakresu wiedzy specjalnej z zakresu rolnictwa,

b)  w protokołach zawarto dane szacunkowe, których nieprecyzyjność jest oczywista,

c)  żaden z przeprowadzonych dowodów nie zawiera precyzyjnych danych o rzeczywistych warunkach atmosferycznych w okresie od czerwca do sierpnia 2015 roku na terenie gospodarstwa rolnego pozwanego, dotyczących bilansu wodnego i ilości opadów,

2)  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. polegające na dowolnej ocenie dowodów i przyjęciu, że:

a)  pozwany z powodu wystąpienia długotrwałej suszy nie mógł wyprodukować większej ilości kukurydzy niż sprzedane powodowi 98,26 tony, mimo że prawidłowość prowadzenia działalności wytwórczej przez pozwanego nie była przedmiotem dowodzenia, a jedynym dowodem na tę okoliczność były Protokoły i zeznania świadków, wobec czego Sąd nie miał podstaw do oceny, że utrata plonu w ustalonej wysokości (40%) wynikała wyłącznie z oddziaływania warunków atmosferycznych, a nie zaniechania lub nieprawidłowości po stronie pozwanego

b)  pozwany wybrał ryczałtowy sposób rozliczania się, podczas gdy w całym postępowaniu sądowym dowód na tę okoliczność nie został przeprowadzony,

c)  pozwany nie mógł odkupić towaru od innych producentów rolnych a następnie odsprzedać go stronie powodowej, gdyż wiązało się to z koniecznością weryfikacji kupionego zboża pod kątem spełnienia umownych wymogów a pozwany nie dysponował sprzętem umożliwiającym tę weryfikację, podczas gdy na rynku istnieje wiele podmiotów trudniących się w przeprowadzaniu badań specjalistycznych jakości ziarna, z których usług pozwany mógł skorzystać;

d)  o prawdziwym charakterze umowy świadczy okoliczność, że w piśmie kierowanym do pozwanego z dnia 11 lutego 2016 roku, czy w pozwie profesjonalny pełnomocnik używał sformułowań typu „zakontraktowanych towar”, podczas gdy sformułowanie to w żaden definitywny sposób nie przesądza o formie zawartej umowy, albowiem również może odnosić się do wyrażenia „kontrakt” (zresztą do tego się właśnie odnosi, jest to potoczne określenie towaru, który jest objęty kontraktem, czyli umową).

e)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia w sposób uniemożliwiający kontrolę instancyjną wyroku, w szczególności w zakresie podstaw, na których Sąd oparł ustalenie, że na terenie województwa (...) w okresie od czerwca do sierpnia 2015 roku panowała długotrwała susza, a także sposobu dokonania wykładni Umowy w świetle art. 65 § 2 k.c. i wyjaśnienia dlaczego wymienione w treści uzasadnienia okoliczności (względy podatkowe, odbiór osobisty towaru, badanie jakości towaru) przemawiają za kwalifikacją Umowy, jako umowy kontraktacji, a nie sprzedaży, jak wynika z jej literalnego brzmienia.

Mając na względzie powyższe zarzuty powód wniósł o: zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu z uwzględnieniem kosztów zastępstwa prawnego według spisu kosztów lub według norm przepisanych w razie braku spisu kosztów, w tym także w zakresie kosztów postępowania przed sądem pierwszej instancji. Ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi I instancji, w tym do orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie i podlegała oddaleniu. Sąd Okręgowy w całości podzielił ustalenia faktyczne, dokonane w sprawie przez Sąd Rejonowy, czyniąc je jednocześnie podstawą swojego rozstrzygnięcia. Sąd Rejonowy, w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego, ustalił wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, które znajdowały odzwierciedlenie w całokształcie zaoferowanego przez strony materiału dowodowego. Jednocześnie na podstawie tak przeprowadzonego postępowania dowodowego i zgromadzonych dowodów, Sąd Rejonowy wywiódł trafne wnioski i oceny prawne, które Sąd Okręgowy w całości podziela. Sąd Rejonowy w sposób pełny wyjaśnił przesłanki, jakimi kierował się przy interpretacji obowiązujących przepisów prawa na podstawie, których wydał zaskarżone orzeczenie. Argumenty Sądu Rejonowego jako słuszne i znajdujące uzasadnienie w stanie faktycznym i prawnym są w pełni aprobowane przez Sąd Okręgowy.

Podstawowym zarzutem apelacyjnym było wadliwe, zdaniem powoda, przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że strony łącząca strony Podstawowa (...) nr 376/ (...)/KM/15 z dnia 28 kwietnia 2015 r. była umową kontraktacji a nie umową sprzedaży, a przez to niewłaściwe zastosowanie art. 613 § 1 k.c. do oceny jej charakteru. W ocenie Sądu Okręgowego zarzut ten był bezzasadny. Wprawdzie umowę z dnia 28 kwietnia 2015 r. nadano nazwę Podstawowa (...), jednak okoliczność ta nie ma charakteru przesądzającego, co do rodzaju łączącego strony stosunku prawnego. Nie ulega wątpliwości, że nazwa umowy, jako jej nieobligatoryjny element, przy wykładni umowy może być wskazówką interpretacyjną, a o charakterze i typie danej umowy decyduje jej treść, cel i zgodny zamiar stron. Dokonując w tym aspekcie oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd I instancji trafnie skonkludował, że okoliczności towarzyszące złożonym przez strony oświadczeniom woli oraz postępowanie kontrahentów w toku realizacji umowy wskazują, że łączący strony stosunek prawny w rzeczywistości był umową kontraktacji, o którym mowa w art. 613 KC, a nie umowa sprzedaży.

Podkreślenia wymaga, że umowa łącząca strony dotyczyła wyprodukowania i dostarczenia przez pozwaną płodów rolnych (ziarna kukurydzy), które w dniu zawarcia jeszcze nie istniały. Zatem zdaniem Sądu Okręgowego umowa obejmująca wyprodukowanie w przyszłości ziarna kukurydzy nie może być oceniana przez pryzmat art. 535 KC. Umową sprzedaży objęte być mogą bowiem rzeczy istniejące w chwili jej zawarcia, natomiast zobowiązanie do wyprodukowania płodów rolnych mających zostać zebranych w przyszłości warunku tego z pewnością nie spełnia.

Dokonując oceny charakteru prawnego umowy stwierdzić należy, że każda czynność prawna, a zatem także umowa, wyraża skutki nie tylko wyrażone w jej treści, ale także te wynikające z ustawy. Nie sposób zatem przyjąć za apelującym, że umowa nie zawierała jakichkolwiek postanowień właściwych dla umowy kontraktacji. Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 613 KC przez umowę kontraktacji producent rolny zobowiązuje się wytworzyć i dostarczyć kontraktującemu oznaczoną ilość produktów rolnych określonego rodzaju, a kontraktujący zobowiązuje się produkt te odebrać w terminie umówionym, zapłacić umówioną cenę oraz spełnić świadczenie dodatkowe, jeżeli umowa lub przepisy szczególne przewidują obowiązek spełnienia takich świadczeń. W sprawie bezspornym było, że pozwana jest producentem rolnym, nie zaś pośrednikiem w handlu płodami rolnymi w takim też charakterze zawarła umowę z powodem, stąd też oczywistym dla Sądu jest, że umowa obejmowała wyprodukowanie przez pozwaną 300 ton kukurydzy mokrej a nie skup od innych producentów rolnych i sprzedaż w przyszłości kukurydzy. Umowa ponadto określała ilość kukurydzy, jaka miała zostać dostarczona powodowi (300 ton), jej parametry jakościowe, cenę za tonę kukurydzy (400 zł netto), a nadto zobowiązanie powoda do odbioru od pozwanej zamówionej kukurydzy i zapłatę ceny. Wszystkie te elementy pozwalają na jednoznacznie i nie budzące wątpliwości przyjęcie, że umowa stron spełniała essentialia negoti umowy kontraktacji uregulowanej w art. 613 – 626 KC.

Nie sposób także zgodzić się ze stanowiskiem powoda, że przeszkodą dla uznania wiążącej strony umowy za umowę kontraktacji stanowił fakt nieingerowania powoda w proces produkcji i odstąpienie od kontroli źródła pochodzenia zasianego ziarna. Należy podkreślić, że świadczenia dodatkowe określone w art. 615 KC, a obejmujące m. in. zapewnienie producentowi możności nabycia określonych środków produkcji i uzyskania pomocy finansowej, pomoc agrotechniczną i zootechniczną, premie pieniężne, czy też premie rzeczowe mogą, choć nie muszą stanowić element umowy kontraktacji. Podstawowym elementem przedmiotowo istotnym umowy tego rodzaju jest bowiem wyprodukowanie towaru w gospodarstwie rolnym producenta (vide: Wyrok SN z 14.04.2016 r., II CSK 445/15). W ocenie Sądu świadczenia opisane w art. 615 KC mogą więc stanowić dodatkowy wyróżnik umowy kontraktacji, jednak ich brak (jak w rozpoznawanej sprawie) nie skutkuje automatycznym wyłączeniem możliwości kwalifikacji umowy jako umowy kontraktacji. Dlatego też, jeżeli zamówione płody rolne pochodzić mają z produkcji własnej producenta rolnego to przesądza to o uznaniu umowy za umowę kontraktacji nawet wówczas, gdy strony nie zastrzegą świadczeń dodatkowych. Stąd też brak świadczeń dodatkowych w umowie z 28.04.2015 r. nie stoi na przeszkodzie uznaniu łączącego strony stosunku prawnego za umowę kontraktacji, także jeżeli powód nie kontrolował procesu produkcji kukurydzy, nie narzucał i nie sprawdzał jaki typ ziarna został zasiany, nie wizytował gospodarstwa pozwanego, nie sprawdzał źródła pochodzenia dostarczonej mu kukurydzy.

Tym samym kwalifikacja prawna wiążącej strony umowy, jako umowy kontraktacji powoduje, że zastosowanie w niniejszej sprawie znajduje art. 622 § 1 KC, zgodnie z którym jeżeli wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności, producent nie może dostarczyć przedmiotu kontraktacji, zobowiązany jest on tylko do zwrotu pobranych zaliczek i kredytów bankowych. W sytuacji, gdy art. 622 KC nie posługuje się przesłanką siły wyższej lecz określeniem „okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności”. Pojęcie „okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi” jest szersze niż pojęcie „siły wyższej”, a więc wskazane postanowienie umowne, jako zastrzegające dla producenta rolnego warunki mniej korzystane, winno być skonfrontowane z ustawową regulacją. Jednocześnie omawiany przepis nie wymaga od producenta dochowania dodatkowych, nie określonych przepisami aktów staranności. Art. 622 § 1 KC stanowi bowiem wprost, że w przypadku zaistnienia okoliczności niezależnych od stron umowy na producencie rolnym ciąży jedynie obowiązek zwrotu pobranych zaliczek oraz udzielonych kredytów.

W ocenie Sądu Okręgowego, susza, szczególnie taka jaka nawiedziła D. w 2015 r. niewątpliwie mieści się w katalogu okoliczności z art. 622 KC, a mianowicie okoliczności niezawinionych przez żadną ze stron. W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że susza rolnicza w 2015 r., na obszarze D., jest faktem powszechnie znanym. Rozległa i długotrwała klęska była bowiem przedmiotem monitoringu odpowiednich organów, jak Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, czy Instytutu (...), i licznych alertów, była również szeroko komentowana w środkach masowego przekazu, a ostatecznie powodem uruchomienia budżetowych programów pomocy dla rolników. Jednocześnie dowody zaoferowane przez pozwaną w sposób co najmniej dostateczny wykazują, że klęska ta miała miejsce na obszarze, na którym znajdowały się uprawy pozwanej a nadto, że miała ona negatywny wpływ na wysokość uzyskanych przez niego plonów. Jak wynika z zeznań świadków Z. K., S. B., S. R., J. D. (2), Z. A., B. S., pozwana zasiała w maju 2015 r. kukurydzę na powierzchni gruntu wydzierżawianego od nich gospodarstwa o powierzchni 20 ha. W związku z małą ilością opadów deszczowych i wysokimi temperaturami w okresie wegetacyjnym tj. lipiec - wrzesień 2015 roku na terenie uprawy przez pozwanej kukurydzy nie wykształciły się kolby kukurydzy, w innych wypadkach kolby były nierozwinięte. Z powodu suszy 40 % uprawy kukurydzy zostało zniszczone. Świadkowie wskazywali, iż w okresie maj – sierpień panowały wysokie temperatury, woda wyschła. Pozwana wskazała również, iż z powodu występowania suszy w roku 2015 Wojewoda (...) powołał specjalną komisję składającą się z 5 osób z Ośrodka Doradztwa Rolniczego i z Gminy dla oszacowania szkód. Powyższe okoliczności w żaden sposób nie zostały zakwestionowane przez powoda, który nie przedłożyła ona również przeciwnych dowodów ani nie zawnioskowała innych środków dowodowych.

Stąd też Sąd Rejonowy zasadnie uznał, iż pozwana wykazała, że kukurydza którą ona zasiała i uprawiała nie wykazała cech pozwalających mu na jej przekazanie powodowi w ramach wykonania łączącej umowy z dnia 28.04.2015 r. Udowodniła jednocześnie, iż z powodu występujących w sposób nadzwyczajny anomalii pogodowych w okresie maja-września r. zaistniały okoliczności od stron niezależne wpływające w sposób jednoznacznie negatywny na wysokość plonów co powodowało, że pozwana nie była w stanie wykonać swojego zobowiązania zgodnie z umową.

Niedobór opadów atmosferycznych na obszarach produkcji rolnej pozwanej, zakwalifikowanych jako susza, a także wpływ tego zjawiska na wydajność znajdujących się tam upraw wynika przede wszystkim z protokołów z oszacowania zakresu i wysokości szkód w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej spowodowanych niekorzystnym zjawiskiem atmosferycznym. Protokoły te zostały sporządzone przez Komisję powołaną Zarządzeniem Wojewody (...) nr 477 z dnia 8 września 2015 r. W wyniku czynności kontrolnych Komisja stwierdziła, że straty w zakresie kukurydzy na ziarno w uprawach pozwanej 35-40 % na 1 ha. Strona powodowa natomiast nie zaprzeczyła prawdziwości protokołów, ani nie twierdziła, że zawarte w nich oświadczenia organu są niezgodne z prawdą, a tym bardziej okoliczności tych nie udowodniła. Stąd tez po myśli art. 244 § 1 KPC protokoły te, jako dokumenty urzędowe stanową dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Zarówno sam fakt suszy, jak i jej negatywne skutki dla plonów pozwanego potwierdzili również świadkowie przesłuchanie w sprawie.

Fakt zaistnienia niedoboru opadów powodujący suszę rolniczą w okresie szczególnie niekorzystnym dla wegetacji kukurydzy w 2015 r. na obszarze obejmującym gospodarstwo rolne pozwanej wynika przede wszystkim z dokumentu urzędowego. Zatem Sąd Rejonowy słusznie przyjął, że pozwana wykazała okoliczności przez nią niezawinione a skutkujące brakiem możliwości wywiązania się przez pozwaną z umowy łączącej ją z powodem. Stąd też Sąd Rejonowy zasadnie uznał, iż pozwana wykazała, że kukurydza którą ona zasiała i uprawiała nie wykazała cech pozwalających mu na jej przekazanie powodowi w ramach wykonania łączącej umowy z dnia 28.04.2015 roku. Udowodniła jednocześnie, iż z powodu występujących w sposób nadzwyczajny anomalii pogodowych w okresie maja-września r. zaistniały okoliczności od stron niezależne wpływające w sposób jednoznacznie negatywny na wysokość plonów co powodowało, że pozwana nie była w stanie wykonać swojego zobowiązania zgodnie z umową, co z kolei aktualizowało rozliczenia stron określone w art. 611 KC

Odnosząc się do podnoszonego przez powoda zarzutu, że pozwana mogła odkupić towar od innych producentów rolnych a następnie odsprzedać go stronie powodowej, jest w obliczu umownych regulacji, Sąd Okręgowy zarzut ten uznaje za bezzasadny. Przede wszystkim stwierdzić należy, że wbrew stanowisku powoda, analiza umowy stron i ich wzajemnych relacji nie pozwala na stwierdzenie, że pozwana w przypadku zaistnienia „okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności” przyjęła na siebie obowiązek skupu od innych rolników brakującej kukurydzy w celu jej odsprzedaży powodowi. Nadto pracownicy strony powodowej mieli bowiem pełną świadomość, że pozwana nie zajmuje się pośrednictwem sprzedaży, przedmiotem jego działalności jest wytworzenie i dostawa płodów rolnych. Takie pośrednictwo wiązałoby się przy tym z koniecznością weryfikacji kupionego zboża przed jego odsprzedażą powodowi pod kątem spełnienia umownych wymogów. Tymczasem w § 1 ust. 10 umowy zawarto parametry jakościowe towaru – pozwany zobowiązał się, że dostarczona przez niego kukurydza będzie je spełniać. Jako producent miał pełną wiedzę na temat dostarczanego towaru. Ze zrozumiałych względów pozwana nie dysponował sprzętem umożliwiającym np. weryfikację, czy odkupiona od podmiotów trzecich kukurydza jest wolna od (...). Nadto, jak wynika z oznaczenia kontrahentów w samej treści umowy, strona powodowa miała przy tym pełną wiedzę, że zawiera umowę z rolnikiem prowadzącym własne gospodarstwo rolne a nie z przedsiębiorcą, którego przedmiotem działalności jest handel towarami rolnymi. Zarzut, że pozwana mogła we własnym zakresie nabyć brakującą część towaru i sprzedać powodowi nie była z powyższych względów zasadna. Z tego też względu zarzuty naruszenia art. 2 pkt 19 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług nie miały zdaniem Sądu Okręgowego jakiegokolwiek znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Podobnie w ocenie Sądu Okręgowego nie ma podstaw by przyjąć, że Sąd pierwszej instancji dopuścił się naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. polegające na dowolnej ocenie dowodów. W ocenie strony skarżącej uchybienia te wyrażać się mają w błędnej ocenie materiału dowodowego skutkującej przyjęciem, że pozwana zaoferowała dowody potwierdzające brak jej odpowiedzialności za niedostarczenie umówionego tonażu kukurydzy, podczas gdy ocena oddziaływania warunków atmosferycznych (susza) na uprawę kukurydzy wymaga wiadomości specjalnych, wobec czego w sprawie należało przeprowadzić dowód z opinii biegłego. W ocenie Sądu Okręgowego, dowody zaoferowane przez powódkę dostatecznie jasno obrazują wpływ zjawisk atmosferycznych na plony plantacji kukurydzy. Dlatego też zdaniem Sądu Okręgowego dopuszczalne było w rozpoznawanej sprawie dokonanie ustaleń faktycznych na podstawie dowodów zaoferowanych przez powódkę, bez konieczności odwoływania się do opinii biegłego. Jeśli bowiem nawet uznać, że dowód z zeznań świadków i przysłuchania pozwanej w charakterze strony może się cechować pewnym subiektywizmem, to jednak wiarygodność protokołów sporządzonych przez komisję suszową nie została zakwestionowana, ani obalona. Jednocześnie opinia biegłego bazowałaby na wskazanym materiale dowodowym w sprawie, który jest dość jednoznaczny, co do okoliczności wystąpienia suszy w gospodarstwie pozwanego, a w pozostałym zakresie, z uwagi na upływ czasu od spornego okresu, na historycznych danych meteorologicznych, które zresztą nie konkretyzują sytuacji poszczególnych gospodarstw rolnych, ale są sporządzane dla poszczególnych obszarów, czy to administracyjnych, czy wyznaczanych zasięgiem danej stacji meteorologicznej. Bezpośredni wpływ zjawiska atmosferycznego, jakim jest susza, na wydajność i jakość uprawy wydaje się oczywisty, a zatem ustalenie związku przyczynowego pomiędzy warunkami pogodowymi w 2015 r. w okresie wegetacji kukurydzy a wysokością plonu uzyskanego przez pozwanego nie wymagało wiadomości specjalnych.

W ocenie Sądu Okręgowego opinia biegłego była również zbędna do wykazania, czy pozwana uprawiała kukurydzę według zasad prawidłowej gospodarki chociażby z tych względów, że powód w toku postępowania przed Sądem Rejonowym okoliczności tej nie podnosił. Trudno także uznać, że pozwana mogłaby w jakikolwiek sposób zapobiec powstałym w gospodarstwie stratom w zbiorach kukurydzy. Nie sposób bowiem przyjąć, że po stronie pozwanej istniała możliwość nawodnienia wielohektarowego pola tym bardziej, że w okresie letnim w 2015 r. powszechny był zakaz używania wody do celów innych niż bytowe. Zdaniem Sądu Okręgowego w sytuacji zaś, gdy pozwana prowadzi produkcję rolną od szeregu lat oraz stanowi ona dla niej źródło utrzymania, nielogicznym jest kwestionowanie prowadzenia przez nią prawidłowej gospodarki w celu uzyskania jak najlepszego plonu oraz umiejętności oszacowania spodziewanej wysokości plonu przy założeniu warunków atmosferycznych bez większych anomalii.

Stąd też Sąd Okręgowy uznał, że niemożność dostarczenia przez pozwaną przedmiotu kontraktacji zgodnie z umową wynikała z przyczyn od niej niezależnych i niezawinionych, gdyż spowodowanych suszą wynika z dowodów już zaoferowanych przez pozwaną, bez konieczności odwoływania się do opinii biegłego.

Bezzasadny był także zarzut naruszenia art. 328 § 2 KPC poprzez sporządzenie uzasadnienia w sposób uniemożliwiający kontrolę instancyjną wyroku. W ocenie Sądu Okręgowego uzasadnienie Sądu Rejonowego spełnia wymagania określone w art. 328 KPC, a Sąd wskazał w sposób jednoznaczny podstawy tak faktyczne jak i prawne, które legły u podstaw zaskarżonego wyroku. O kwalifikacji prawnej umowy łączącej strony jako umowy kontraktacji Sąd Okręgowy rozważania poczynił powyżej.

Mając powyższe na względzie na podstawie art. 385 k.p.c. apelacja powoda podlegała oddaleniu.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego zostało wydane w oparciu o art. 98 k.p.c.

SSO Grzegorz Karaś SSO Marek Kurkowski SSO Dorota Stawicka – Moryc

(zdanie odrębne)