Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego we Wrocławiu

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem w sprawie z powództwa Gminy W. przeciwko S. D., B. S., małoletniej A. S. (1) o opróżnienie lokalu mieszkalnego ( sygn. akt I C 140/18 ) Sąd Rejonowy nakazał pozwanym, aby opróżnili, opuścili i wydali stronie powodowej Gminie W. lokal mieszkalny nr (...) położony we W. przy ulicy (...) ( pkt I ); zasądził od pozwanych S. D. i B. S. na rzecz strony powodowej Gminy W. kwotę 440 zł (czterysta czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, odstępując od obciążania tymi kosztami małoletniej A. S. (1) ( pkt II).

Sąd Rejonowy swoje rozstrzygnięcie Sąd oparł na następującym stanie faktycznym.

Strona powodowa Gmina W. jest właścicielem lokalu mieszkalnego nr (...) znajdującego się przy ul. (...) we W..

Od 19 listopada 2004 r. najemcami przedmiotowego lokalu mieszkalnego byli małżonkowie W. G. (1) i W. G. (2) oraz A. G. i M. G., gdzie byli również zameldowani.

Pismami z dnia 22 marca 2012 r. strona powodowa wypowiedziała W. G. (1), W. G. (2), A. G. i M. G. umowę najmu lokalu położonego przy ul. (...) we W., wskazując, że przyczyną wypowiedzenia najmu była zwłoka z zapłatą czynszu i innych opłat za używanie lokalu, która przekroczyła trzy pełne okresy płatności. W związku z powyższym Gmina wezwała pozwanych do opróżnienia, opuszczenia i wydania przedmiotowego lokalu w terminie 7 dni, licząc od daty ustania najmu.

Od 2014 r. po wyprowadzeniu się W. G. (1), W. G. (2), A. G. i M. G. w lokalu zamieszkał pozwany B. S., a następnie do mieszkania wprowadziła się pozwana S. D..

W dniu (...) urodziła się córka pozwanych –A. S. (1).

Pozwani mieli negatywna opinię w miejscu zamieszkania przy ul. (...) we W.. Odnotowano liczne skargi lokatorów sąsiednich mieszkań na zachowania pozwanych, które skutkowały interwencjami Policji.

W dniu 1 czerwca 2016 r. strona powodowa ustaliła, że W. G. (1), W. G. (2), A. G. i M. G. wyprowadzili się z lokalu przy ul. (...) we W., który to został udostępniony osobom trzecim. Strona powodowa pozyskała informację, że osoby te urządzają libacje alkoholowe, niewłaściwie się zachowują, zakłócając ciszę nocną oraz dewastują klatkę schodową. Ponadto strona powodowa ustaliła, że na kartotece lokalu istnieje zaległość, która na dzień 10.05.2016 r. wynosiła 100.953,71 zł.

Pismami dnia 17 listopada 2016 r. strona powodowa wezwała pozwanych B. S. i S. D. do opuszczenia i wydania lokalu położonego przy ul. (...) we W. w stanie wolnym w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania. Pisma te zostały doręczone pozwanym w trybie podwójnego awizo.

Strona powodowa sporządziła zestawienie, z którego wynika, iż zadłużenie lokalu przy ul. (...) we W. wyniosło w okresie od 01.01.2016 r. do 28.02.2017 r. kwotę 109.058.30 zł.

Pozwani S. D. i B. S. uiścili opłaty za dostawę i zużycie energii elektrycznej w okresie od grudnia 2017 r. do lutego 2018 r. w łącznej kwocie 875,01 zł, pozwani nie regulują innych opłat związanych z korzystaniem z przedmiotowego mieszkania.

Pozwani S. D. i B. S. nie figurują w ewidencji zarejestrowanych bezrobotnych w Powiatowym Urzędzie Pracy we W. i nie pobierają świadczeń z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Pozwani S. D. i B. S. nie korzystają z pomocy finansowej Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej we W. na podstawie przepisów ustawy o pomocy społecznej.

Pozwana S. D. pobiera świadczenie w postaci zasiłku rodzinnego i dodatku do zasiłku rodzinnego oraz wychowawczego na dziecko w łącznej kwocie 1.500 zł, pobiera także pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki jako były wychowanek rodziny zastępczej w kwocie ok. 500 zł.

Pozwana S. D. nie pracuje, wychowuje dziecko i uczy się; od września zamierza pójść do pracy.

Pozwany obecnie nie pracuje, podejmuje prace dorywcze. Podczas okresowych prac wykonywanych za granicą jego zarobki kształtują się ok. 4.000-6.000 zł za miesiąc wykonywanej pracy.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy ocenił, iż powództwo podlegało uwzględnieniu.

Sąd oparł swoje rozstrzygniecie na materiale dowodowym zaoferowanym przez stronę powodową tj. dowodach z dokumentów oraz przesłuchania pozwanych, którym dał wiarę jako korespondującym ze sobą.

W niniejszej sprawie bezspornym pozostawało, że strona powodowa pozostaje właścicielem lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...). Poza sporem było także, że pozwani korzystali z lokalu bez podstawy prawnej.

Pozwani zarzucili, że zajmują lokal za zgodą i wiedzą właściciela, jak również wskazywali, że nie odebrali pisma wzywającego ich do wydania lokalu. Z ostrożności procesowej pozwani wnieśli o przyznanie im lokalu socjalnego, wskazując, iż opiekują się ich wspólnym małoletnim dzieckiem A. S. (1) oraz, że nie dysponują obecnie prawem do innego lokalu mieszkalnego.

Podstawą prawną żądania strony powodowej stanowi art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Zatem podstawową przesłanką orzeczenia eksmisji w oparciu o ten przepis jest brak po stronie pozwanej skutecznego względem właściciela uprawnienia do władania rzeczą, a w dalszej kolejności posiadanie rzeczy.

Mając powyższe na uwadze Sąd stwierdził, że pozwani zajmowali lokal mieszkalny bez tytułu prawnego. Przejęli oni bowiem samowolnie lokal, który wcześniej był w posiadaniu byłych lokatorów – V. G. i jej rodziny. W momencie jednak, gdy B. S. wprowadził się do tego lokalu, poprzednim lokatorom nie przysługiwało już uprawnienie do zamieszkiwania w nim ze względu na skuteczne wypowiedzenie umowy najmu. Nie mogli oni zatem wyrazić zgody na zamieszkiwanie B. S. w lokalu. Sami bowiem nie posiadali uprawnienia do jego zajmowania. Zarówno więc działanie V. G. jak i B. S. było nieuprawnione. Następnie S. D., która zamieszkała z B. S. i ich małoletnia córka A. S. (1), również nie nabyli uprawnienia do zamieszkiwania w spornym lokalu. W konsekwencji, uzasadnione jest żądanie Gminy W. o nakazanie pozwanym wydania lokalu, a roszczenie to nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, zwłaszcza, że pozwani uchylali się od obowiązku ponoszenia opłat za korzystanie z przedmiotowego lokalu nie uiszczając żadnych opłat na rzecz Gminy W. z tytułu korzystania z lokalu, jak również nie podjęli kroków ku temu, aby zawrzeć umowę najmu lokalu. Pozwani nie wykazali też prawdziwości twierdzenia, że posiadali zgodę właściciela na zajmowanie mieszkania. Strona powodowa natomiast nie potwierdziła, by taką zgodę kiedykolwiek wyraziła, zaś z materiału dowodowego wynika, ze dowiedziała się o zamieszkiwaniu pozwanych w lokalu dopiero w roku 2016 i wówczas skierowała do pozwanych wezwanie do wydania lokalu.

W dalszej kolejności wobec brzmienia art. 14 ust 1. ustawy z dnia 21.06.2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, który stanowi, że w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy, Sąd miał obowiązek rozważyć czy wobec pozwanych należy orzec o takim uprawnieniu. Z uchwał Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2011 r, (...) 28/01 i z dnia 27 czerwca 2011 r., III CZP 35/01, oraz z dnia 21 grudnia 2010 r. III CZP 109/10) wynika, że orzekanie przez sąd uprawnienia do lokalu socjalnego może dotyczyć tylko osób, które wcześniej posiadały tytułu prawny do używania lokalu i osób stale z nimi w lokalu zamieszkałych. W orzecznictwie podkreśla się że art. 14 i 15 u.o.p.l. mają zastosowanie w sprawach o opróżnienie lokalu przeciwko osobom, które były lokatorami w rozumieniu art. 2 ust.1 pkt. 1 tej ustawy, czyli najemcy lokalu lub osoby używającej go na podstawie tytułu prawnego innego niż prawo własności. Celem ustawodawcy było objęcie ochroną przewidzianą w art. 14 większej grupy osób niż tylko byli najemcy, czy osoby mające inny, własny tytuł prawny do lokalu. Pojęcie lokatora w rozumieniu niniejszej ustawy w odniesieniu do ochrony związanej z eksmisją jest więc szerokie. Zatem, z ochrony przewidzianej w art. 14 u.o.p.l. nie korzystają jednie osoby, które nigdy nie dysponowały tytułem prawnym do zajmowanego lokalu, w tym osoby, które zajęły lokal samowolnie. Wyłączenie osób, do których nie ma zastosowania art. 14 u.o.p.l. zawiera nadto wprost art. 24 tej ustawy wskazując, że lokatorem nie jest osoba, która zajęła lokal samowolnie.

Niewątpliwie pozwani statutu lokatora w rozumieniu ustawy nie posiadali, bowiem zamieszkiwali przedmiotowy lokal bez umowy i nigdy taka umowa pozwanych ze stroną powodową nie łączyła. Pozwani nie nabyli tez uprawnienia do zamieszkiwania w lokalu od osób dysponujących tytułem prawnym do lokalu, gdyż rodzina G. „przekazując” mieszkanie B. S., nie posiadała tytułu prawnego do zamieszkiwania w nim, a to z uwagi na wcześniejsze wypowiedzenie umowy najmu przez Gminę W.. Pozwani nie spełniają zatem przesłanek do orzeczenia o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego.

Pozwani S. D., B. S. i małoletnia A. S. (1) przegrali proces o opróżnienie, opuszczenie i wydanie lokalu, w związku z tym zgodnie z wyrażoną w art. 98 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu są zobowiązani do zwrotu stronie powodowej poniesionych przez nią kosztów postępowania w łącznej kwocie 440 zł (240 zł kosztów zastępstwa procesowego w stawce minimalnej, 200 zł opłata od pozwu). Jednakże w stosunku do pozwanej A. S. (1), z uwagi na jej wiek (niespełna 1 rok) oraz brak możliwości decydowania o swoim losie, sąd uznał, że wystąpiły przesłanki ku odstąpieniu od obciążania jej kosztami procesu w myśl art. 102 kpc.

Apelację od wyroku wnieśli pozwani zaskarżając wyrok w części, w zakresie w którym Sąd nie orzekł o uprawnieniu pozwanych do otrzymania lokalu socjalnego.

Pozwani zarzucili naruszenie prawa materialnego, tj. artykuł 5 kodeksu cywilnego poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na jego pominięciu, art. 24 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na jego pominięciu, podczas gdy na kanwie wyżej wymienionych przepisów ustawodawca przewidział dwie różne podstawy do orzekania przez sąd o uprawnieniu do lokalu socjalnego; a także naruszenie przepisów postępowania to jest artykuł 233 kpc przez jego niewłaściwe zastosowanie, to jest przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonania błędnych ustaleń faktycznych polegających na przyjęciu że pozwanym, z uwagi na fakt zajmowania lokalu bez tytułu prawnego nie przysługiwało uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego z gminnego zasobu komunalnego oraz artykuł 320 kpc przez jego niezastosowanie i nie wyznaczenie odpowiedniego terminu do opróżnienia lokalu, podczas gdy sytuacja rodzinna i mieszkaniowa pozwanych jest na tyle trudna, iż nie mają aktualnie możliwości finansowych na wynajęcie innego lokalu mieszkalnego.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty pozwani wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie I i orzeczenie, iż pozwanym przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego oraz o zasądzenie kosztów za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił, że w dniu 15.02.2019r. we W. urodził się A. S. (2), syn B. S. i S. D..

/ dowód : akt urodzenia nr USC/OS (...) k.121/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony powodowej podlegała uwzględnieniu, choć z innych przyczyn niż wskazane w apelacji. Podkreślenia wymaga przede wszystkim, że Sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. W ramach badania naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów prawa materialnego, Sąd drugiej instancji bierze pod uwagę z urzędu naruszenie przepisów dotyczących współuczestnictwa koniecznego, bowiem nie usunięcie braku pełnej legitymacji procesowej w przypadku współuczestnictwa koniecznego jest przeszkodą do uwzględnienia powództwa.

Oczywistym jest, iż Sąd Rejonowy orzekając o żądaniu pozwu o opróżnienie lokalu mieszkalnego powinien rozstrzygać w zgodnie z postanowieniami ustawy z 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 1610 t.j.)., a zatem wobec wszystkich osób zajmujących ten lokal mieszkalny. Wymóg ten wynika z art. 15 ust. 1 cytowanej ustawy, zgodnie z którym, jeżeli w sprawie o opróżnienie lokalu okaże się, że w razie uwzględnienia powództwa obowiązane do opróżnienia lokalu mogą być jeszcze inne osoby, które nie występują w sprawie w charakterze pozwanych, sąd wezwie stronę powodową, aby w wyznaczonym terminie oznaczyła te osoby w taki sposób, by ich wezwanie było możliwe, a w razie potrzeby, aby wystąpiła z wnioskiem o ustanowienie kuratora. Sąd wezwie te osoby do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanych. Z powołanego przepisu wynika, że pomiędzy zobowiązanymi do opróżnienia lokalu a także innymi zamieszkującymi z nimi osobami, zachodzi kwalifikowana forma współuczestnictwa materialnego, w postaci współuczestnictwa koniecznego (art. 72 § 2 k.p.c.). W takim przypadku osobom tym, jako pozwanym przysługuje wspólna legitymacja do łącznej obrony swych praw, a postępowanie może toczyć się z łącznym udziałem tych osób, przy czym uprawnienie do łącznej obrony praw wynika z przepisu prawa materialnego, jakim jest cytowany przepis art. 15 ustawy o ochronie praw lokatorów. Brak jednego ze współuczestników koniecznych po stronie pozwanej, stanowi brak legitymacji procesowej łącznej, co prowadzi do oddalenia powództwa, w sytuacji jego nieuzupełnienia. W konsekwencji zaś orzekanie o opróżnieniu lokalu mieszkalnego tylko w stosunku do niektórych spośród współuczestników koniecznych, stanowi o naruszeniu prawa materialnego.

Stanowisko takie jednoznacznie zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 8.12.2017r. III CZP 79/17 wskazując, że w sprawie z powództwa właściciela o nakazanie opróżnienia lokalu mieszkalnego pomiędzy byłym najemcą oraz osobami, których uprawnienie do zamieszkania w tym lokalu miało charakter pochodny od najemcy, oznaczonymi przez powoda zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2016 r., poz. 1610 ze zm.) jako pozwani, zachodzi współuczestnictwo konieczne po stronie pozwanej.

Wskazać w tym miejscu należy, że zgodnie z art. 391 § 1 k.p.c. jeżeli nie ma szczególnych przepisów o postępowaniu przed sądem drugiej instancji, do postępowania tego stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed sądem pierwszej instancji. Jednakże, przepisy art. 194-196 i 198, stanowiące o przekształceniach podmiotowych w toku postępowania, nie mają zastosowania. W tej zaś sytuacji, wobec twierdzeń pozwanych, iż pozwani zamieszkują wraz ze swoim małoletnim synem, Sąd Okręgowy na etapie postępowania odwoławczego, nie był władny, stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, do ustalenia pełnej legitymacji biernej, wezwania strony powodowej, aby w wyznaczonym terminie oznaczyła, jako pozwanego również małoletniego A. S. (2), następnie do wezwania małoletniego do udziału w sprawie w charakterze pozwanego.

Ponadto ustalenie faktu zamieszkiwania w spornym lokalu również małoletniego syna pozwanych jest istotne dla oceny przesłanek do otrzymania lokalu socjalnego przez pozwanych w świetle przesłanek wyrażonych w art. 24 wyżej cytowanej ustawy a także w świetle zarzutów z art. 5 kc podniesionych przez pozwanych.

Wobec powyższego, wyrok podlegał uchyleniu.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy dokona ustaleń, co do faktu zamieszkiwania w spornym lokalu także małoletniego syna pozwanych, a w przypadku ustalenia pozytywnego tej kwestii, wezwie do udziału w sprawie w charakterze pozwanego małoletniego A. S. (2), syna pozwanych.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. orzekł jak w sentencji, pozostawiając jednocześnie Sądowi Rejonowemu orzeczenie o kosztach niniejszego postępowania.

SSO Dorota Stawicka-Moryc SSO Czesław Chorzępa SSO Małgorzata Brulińska