Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2020 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu XII Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Krzysztof Rudnicki

Protokolant: Piotr Józwik

po rozpoznaniu w dniu 10.01.2020 r.

we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Banku (...) S.A. w K.

przeciwko J. S. (1) i A. S. (1)

o uznanie czynności prawnych za bezskuteczne

częściowo na skutek sprzeciwu pozwanego od wyroku częściowego zaocznego z dnia 03.03.2015 r., I C 1730/14,

I. utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok częściowy zaoczny wydany w stosunku do pozwanego J. S. (1);

II. uznaje za bezskuteczną wobec powoda umowę darowizny zawartą dnia 01.08.2014 r. przed notariuszem A. K. (1) we W., rep. A nr (...), pomiędzy N. S. a A. S. (1), przez którą N. S. przeniosła na rzecz A. S. (1):

- udział w wysokości 1/4 w prawie własności nieruchomości położonej w M. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi KW nr (...),

- udział w wysokości 1/4 w prawie własności nieruchomości położonej we W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków prowadzi KW nr (...),

– w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej powodowi wobec A. S. (2) w kwocie 223 028, 25 zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 195 000 zł od dnia 04.04.2013 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu, stwierdzonej tytułem wykonawczym – nakazem zapłaty z dnia 10.05.2013 r., wydanym przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu w sprawie I Nc 333/13, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności dnia 30.07.2013 r.;

III. zasądza od pozwanej A. S. (1) na rzecz powoda 20 525, 50 zł kosztów procesu.

XII C 123 / 18 (poprzednio I C 1730 / 14)

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank (...) S.A. w K. wystąpił przeciwko pozwanym J. S. (1) i A. S. (1) o:

1) uznanie za bezskuteczną wobec powoda umowy darowizny zawartej dnia 13.07.2010 r. przed notariuszem B. K. (1) w O., rep. A nr (...), pomiędzy dłużnikiem powoda A. S. (2) a jego dziećmi N. S. i J. S. (1) w zakresie przeniesienia przez dłużnika A. S. (2) na rzecz syna J. S. (1):

a) części udziału dłużnika w wysokości 1/4 w prawie użytkowania wieczystego (przekształconym na mocy ostatecznej decyzji Prezydenta W. nr (...) z dnia 23.05.2014 r. w prawo własności) działki nr (...), położonej we W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków prowadzi KW nr (...),

b) części udziału dłużnika w wysokości 1/4 w prawie własności zabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), położonej w M. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi KW nr (...),

– w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej powodowi wobec A. S. (2) w kwocie 223 028, 25 zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 195 000 zł od dnia 04.04.2013 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu, stwierdzonej tytułem wykonawczym – nakazem zapłaty z dnia 10.05.2013 r., wydanym przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu w sprawie I Nc 333/13, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności dnia 30.07.2013 r.;

2) uznanie za bezskuteczną wobec powoda umowy darowizny zawartej dnia 01.08.2014 r. przed notariuszem A. K. (1) we W., rep. A nr (...), pomiędzy N. S. a A. S. (1) – w zakresie przeniesienia przez N. S. (jako osobę trzecią) na rzecz A. S. (1) (jako osoby kolejnej „czwartej”):

a) udziału w wysokości 1/4 w prawie własności nieruchomości położonej w M. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi KW nr (...),

b) udziału w wysokości 1/4 w prawie własności nieruchomości położonej we W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków prowadzi KW nr (...),

– w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej powodowi wobec A. S. (2) w kwocie 223 028, 25 zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 195 000 zł od dnia 04.04.2013 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu, stwierdzonej tytułem wykonawczym - nakazem zapłaty z dnia 10.05.2013 r., wydanym przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu w sprawie I Nc 333/13, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności dnia 30.07.2013 r.;

3) zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu.

Powód podał, że w dniu 31.10.2007 r. zawarł z A. S. (2) umowę o linię kredytową dla małych firm, aneksowaną dnia 11.03.2008 r. do kwoty 195 000 zł. Ponieważ A. S. (2) nie wywiązywał się z umowy, powód skierował pozew o zapłatę, na skutek którego Sąd Okręgowy we Wrocławiu wydał dnia 10.05.2013 r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie I Nc 333/13, zasądzający od dłużnika 223 028, 25 zł wraz z odsetkami i kosztami procesu. Ponieważ dłużnik nie uregulował zasądzonych na rzecz powoda należności, powód złożył wniosek o wszczęcie egzekucji. Prowadzone przez Komornika Sądowego R. R. postępowanie egzekucyjne w sprawie KM 15599/13 nie doprowadziło dotychczas do zaspokojenia roszczenia powoda choćby w części. Komornik ustalił, że dłużnik nie posiada nieruchomości, pojazdów ani innych ruchomości przedstawiających wartość handlową, jest osobą bezrobotną, nie pobiera świadczeń emerytalno-rentowych. Zajęcie rachunku bankowego okazało się bezskuteczne. Z powodu bezskuteczności komornik umorzył postępowanie egzekucyjne w dniu 24.03.2014 r. Powód wskazał, że z treści wysłuchania komorniczego powziął informację, iż dłużnikowi przysługiwały jednak udziały w nieruchomościach położonych w M. przy ul. (...) oraz we W. przy ul. (...). Udziały w w/w nieruchomościach dłużnik podarował swoim dwojgu dzieciom w lipcu 2010 r. Na podstawie umowy darowizny z dnia 13.07.2010 r., nr rep. A (...), dłużnik podarował swoim dzieciom N. S. i J. S. (1) po połowie cały swój udział wynoszący 1/2 w prawie użytkowania wieczystego działki nr (...) o pow. 0, 1591 ha, położonej przy ul. (...) we W., KW nr (...), a także podarował dzieciom – również po połowie – cały swój udział wynoszący 1/2 w zabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), położoną w M., KW nr (...). W ten sposób dzieci dłużnika stały się współwłaścicielami dwóch w/w nieruchomości w udziałach po 1/4. Na podstawie kolejnej umowy darowizny z dnia 01.08.2014 r. N. S. podarowała swojej matce A. S. (1) udział (wcześniej darowany przez jej ojca A. S. (2)) wynoszący 1/4 w prawie własności nieruchomości położonej w M., KW nr (...), oraz udział (wcześniej darowany przez jej ojca A. S. (2)) wynoszący 1/4 w prawie własności nieruchomości położonej przy ul. (...) we W., KW nr (...).

Powód powołał się na przepisy art. 527-531 kc.

Zwrócił uwagę, że dłużnik zawierając i aneksując umowę o linię kredytową zdawał sobie sprawę, że zobowiązania kredytowe, jakie zaciągnął wobec powoda, będą musiały zostać przez niego uregulowane. Pomimo tego w roku 2010 dłużnik podarował przysługujące mu udziały w nieruchomościach swoim dzieciom, wskutek czego jego majątek uległ znacznemu uszczupleniu, a co za tym idzie dłużnik stał się niewypłacalny co najmniej w wyższym stopniu niż był przed dokonaniem tejże czynności. Wyzbyte udziały stanowiły istotny majątek dłużnika, pozwalający nawet na całkowite zaspokojenie wierzytelności powoda. Dla uznania umowy darowizny dokonanej pomiędzy dłużnikiem A. S. (2) a jego dziećmi za bezskuteczną bez znaczenia pozostaje okoliczność, że darowizna udziałów w nieruchomościach została dokonana przed wydaniem nakazu zapłaty w sprawie, czy też przed wszczęciem egzekucji, albowiem przepis art. 527 § 2 kc zawiera legalną definicję czynności dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Dalej powód wskazał, że pozwaną w sprawie oprócz J. S. (1) – nabywcy korzyści majątkowej w postaci udziałów po 1/4 w dwóch ww. nieruchomościach na podstawie umowy darowizny z dnia 13.07.2010 r. – jest również A. S. (1), tj. osoba kolejna (czwarta), której to na mocy umowy darowizny z dnia 01.08.2014 r. zostały podarowane przez jej córkę N. S. (osobę trzecią) udziały w wysokości po 1/4 w dwóch nieruchomościach. Powód powołał się na art. 531 § 2 kc dla uzasadnienia wystąpienia z powództwem przeciwko osobie czwartej.

Powód podkreślił, iż zgodnie z treścią umowy darowizny z dnia 13.07.2010 r. własność udziałów w nieruchomościach nabyta została przez dzieci dłużnika nieodpłatnie, również nieodpłatnie udziały w nieruchomościach nabyła pozwana A. S. (1).

Powyższe okoliczności – stosownie do przepisów art. 527 kc w zw. z art. 528 kc – uzasadniają wniosek, że wierzyciel może domagać się uznania za bezskuteczną w stosunku do niego umowy darowizny z dnia 13.07.2010 r., niezależnie od tego, czy N. S. i J. S. (1), tj. osoby trzecie, które od dłużnika uzyskały korzyść majątkową wskutek darowizny z dnia 13.07.2010 r., wiedziały, że dłużnik przy zawarciu umowy darowizny działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Spełnione są przesłanki z art. 527 kc warunkujące uwzględnienie skargi pauliańskiej.

Odpowiedzialność pozwanej A. S. (1) określa art. 531 § 2 kc. Pozwana uzyskała udziały w nieruchomościach nieodpłatnie na podstawie umowy darowizny z dnia 01.08.2014 r. Wiedza pozwanej nie ma znaczenia dla przyjęcia jej odpowiedzialności. Powód zauważył, że A. S. (1) wiedziała w chwili zawierania umowy darowizny z dnia 01.08.2014 r. o zobowiązaniach męża, jak również wiedziała, że dokonana przez niego w dniu 13.07.2010 r. darowizna udziałów w nieruchomościach została zrealizowana w warunkach pokrzywdzenia wierzyciela – powoda. Przy zawarciu umowy z dnia 13.07.2010 r. pozwana działała jako przedstawiciel ustawowy jej i dłużnika małoletnich dzieci – N. i J. S. (1). Działania pozwanej spełniają zatem przesłanki do uznania ich za podejmowane w celu pokrzywdzenia wierzyciela.

Według powoda okoliczności sprawy uzasadniają stwierdzenie, iż celem zawartej w dniu 13.07.2010 r. umowy było wyłączenie spod egzekucji składnika majątku dłużnika, a w konsekwencji uniemożliwienie powodowi zaspokojenia roszczenia stwierdzonego tytułem wykonawczym.

Wyrokiem częściowym zaocznym w stosunku do pozwanego J. S. (1) w dniu 03.03.2015 r., I C 1730/14, Sąd Okręgowy we Wrocławiu uznał za bezskuteczną w stosunku do powoda umowę darowizny zawartą dnia 13.07.2010 r. przed notariuszem B. K. (1) w Kancelarii Notarialnej w O. przy ul. (...), rep. A nr (...), pomiędzy dłużnikiem powoda A. S. (2) a jego dziećmi N. S. i J. S. (1) – w zakresie przeniesienia przez dłużnika na rzecz syna J. S. (1):

- części udziału dłużnika w wysokości 1/4 w prawie użytkowania wieczystego (przekształconym na mocy ostatecznej decyzji Prezydenta W. nr (...) z dnia 23.05.2014 r. w prawo własności) działki nr (...) położonej we W. przy ul. (...), dla której SR dla Wrocławia - Krzyków prowadzi KW nr (...),

- części udziału dłużnika w wysokości 1/4 w prawie własności zabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) położonej w M. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi KW nr (...),

w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej powodowi wobec A. S. (2) w kwocie 266 332, 91 zł stwierdzonej tytułem wykonawczym – nakazem zapłaty z dnia 10.05.2013 r., wydanym przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu w sprawie I Nc 333/13, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności z dnia 30.07.2013 r.

W sprzeciwie z dnia 16.03.2015 r. (k. 107-113) od wyroku częściowego zaocznego z dnia 03.03.2015 r. pozwany J. S. (1) wniósł o uchylenie tego wyroku i oddalenie powództwa w całości.

Pozwany zarzucił, że wyrok został wydany z rażącym naruszeniem przepisów i jako taki powinien zostać uchylony w całości. W stosunku do małoletniego J. S. (1) nie mógł zostać wydany wyrok zaoczny, albowiem nie był on należycie reprezentowany w procesie. Nie mógł zatem złożyć odpowiedzi na pozew ani też brać udziału w postępowaniu. Powinien go reprezentować kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy.

Niezależnie od powyższego, zdaniem pozwanego powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Powód nie wykazał, że czynność prawna darowizny dokonana została z pokrzywdzeniem wierzyciela, że wskutek tej czynności dłużnik A. S. (2) stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż przed dokonaniem czynności. Nie zostało przy tym dowiedzione, że pozwany wiedział lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Dłużnik A. S. (2) posiadał wierzytelność, która mogłaby zostać spieniężona na poczet jego długu względem powoda – uzyskał bowiem prawomocny nakaz zapłaty Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 24.10.2011 r., VI GNc 161/11, przeciwko B. K. (2) na kwotę 512 776, 85 zł wraz z odsetkami ustawowymi. Nie można więc z góry założyć, że zaskarżona czynność skutkowała pokrzywdzeniem wierzyciela. Ponadto o stanie niewypłacalności dłużnika nie świadczy sam fakt prowadzenia przeciwko niemu postępowań egzekucyjnych, albowiem z doświadczenia wynika, że wszczęcie egzekucji często wynika z braku woli dłużnika do dobrowolnego spełnienia świadczenia, a nie z obiektywnych okoliczności uniemożliwiających spełnienie świadczenia.

Pozwany nadmienił, że logiczną konsekwencją niewykazania, że darowizna została dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jest również niewykazanie przez powoda, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a pozwany wiedział o tym lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się o tym dowiedzieć. Tym bardziej, że z dłużnikiem nie pozostawali w jakichkolwiek relacjach, co wyklucza możliwość przyjęcia domniemania prawnego, że pozwanemu było wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Pozwany wskazał przy tym, że dłużnik znęcał się nad rodziną, co zostało potwierdzone w wyroku karnym skazującym SR w Oleśnicy z dnia 12.05.2014 r. Między stronami nie istniały żadne relacje i pozwany nie mógł wiedzieć o jakichkolwiek zobowiązaniach dłużnika.

W odpowiedzi na pozew z dnia 16.03.2015 r. (k. 129-132) pozwana A. S. (1) wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu.

Pozwana przedstawiła tożsamą argumentację jak pozwany J. S. (2) w sprzeciwie od wyroku zaocznego.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny.

A. S. (2) i A. S. (1) w dniu 11.09.1993 r. zawarli związek małżeński. Z ich związku pochodzi dwoje dzieci: N. S., urodz. (...), i J. S. (1), urodz. (...)

/ dowód: akty urodzenia – k. 142, k. 3-4 akt sprawy III RNsm 6/12; odpis wyroku SO z dnia

23.01.2014 r., XIII RC 3269/11 – k. 133; odpis wyroku SA z dnia 21.05.2014 r., I ACa

447/14 – k. 133-134; uzasadnienie wyroku SO – k. 646-664 akt sprawy XII C 157/18 /

W okresie od 05.03.1998 r. do 31.05.2012 r. A. S. (2) prowadził działalność gospodarczą pod nazwą (...) we W..

W ramach tej działalności prowadził parking przy ul. (...) i do 2008 r. komis samochodowy. W 2006 r. A. S. (2) rozpoczął działalność w zakresie handlu zagranicznego. Współpracował wówczas z firmą (...) z L.. W tym okresie kontrahent A. S. (2) zawarł umowę faktoringu z (...) Bankiem S.A., na podstawie której przeniósł na Bank wierzytelności wobec A. S. (2).

Pomimo licznych wezwań do zapłaty (...) Bank S.A. nie wystąpił na drogę postępowania sądowego celem wyegzekwowania należności.

/ dowód: pisma (...) Banku S.A. – k. 23-25 akt sprawy XII C 157/18; zeznania świadka

A. S. (2) – e-protokół z dnia 05.11.2019 r. 00:01:06-00:26:20 k. 320-

321 i 325 /

A. S. (1) od 2001 r. zatrudniona jest w (...) Biurze Geodezji we W..

/ dowód: uzasadnienie wyroku SO z dnia 23.01.2014 r., XIII RC 3269/11 – k. 646-664 akt sprawy

XII C 157/18; zeznania pozwanej A. S. (1) – e-protokół z dnia

10.01.2020 r. 00:00:50-00:22:17 k. 335-337 /

W 2005 r. małżonkowie S. wraz z dziećmi zamieszkali w domu położonym w M. przy ul. (...). Dom został oddany do użytku i kompletnie umeblowany już w 2003 r., zaś środki na tę inwestycję pochodziły częściowo z pożyczki udzielonej przez rodziców A. S. (1). Ponadto w 2004 r. małżonkowie sprzedali nieruchomość położoną we W. przy ulicy (...) za cenę 630 000 zł. Środki ze sprzedaży przeznaczyli na spłatę zadłużenia wobec członków rodziny: rodziców i brata A. S. (1) oraz brata A. S. (2). Pozostałą część pieniędzy A. S. (2) zainwestował w prowadzenie działalności – handel zagraniczny.

Ponadto małżonkowie S. posiadali dwa samochody: (...) z 2005 r. i (...) z 2001 r.

/ dowód: umowa sprzedaży z dnia 11.08.2004 r., rep. A nr (...) – k. 720-723 akt sprawy

XII C 157/18; zeznania świadka A. S. (2) – e-protokół z dnia

05.11.2019 r. 00:01:06-00:26:20 k. 320-321 i 325; zeznania pozwanej A.

S. – e-protokół z dnia 10.01.2020 r. 00:00:50-00:22:17 k. 335-337 /

W dniu 31.10.2007 r. (...) Bank (...) S.A. w K. oraz A. S. (2) zawarli umowę o linię kredytową dla małych firm nr (...).

Bank przyznał A. S. (3) prawo do korzystania z odnawialnej linii kredytowej do 98 000 zł na okres od 31.10.2007 r. do 30.10.2008 r.

Kredyt został przeznaczony na zasilenie prowadzonej przez A. S. (2) działalności gospodarczej.

Na wniosek pożyczkobiorcy, w dniu 11.03.2008 r. strony umowy z dnia 31.10.2007 r. zawarły aneks do tej umowy, na podstawie którego Bank podwyższył kwotę odnawialnej linii kredytowej do 195 000 zł.

A. S. (1) wyraziła zgodę na zawarcie aneksu.

/ dowód: umowa nr (...) z dnia 31.10.2007 r. – k. 9-11; aneks z dnia 11.03.2008 r. – k.

12; zeznania świadka A. S. (2) – e-protokół z dnia 05.11.2019 r.

00:01:06-00:26:20 k. 320-321 i 325 /

W 2010 r. A. S. (2) osiągał dochód w kwocie 10 000 zł miesięcznie z tytułu czynszu najmu za plac postojowy płatny niestrzeżony położony przy ul. (...) we W..

/ dowód: zeznania świadka A. S. (2) – e-protokół z dnia 05.11.2019 r. 00:01:06-

00:26:20 k. 320-321 i 325 /

Dnia 13.07.2010 r. A. S. (2) oraz A. S. (1) zawarli przed notariuszem B. K. (1) w O. w formie aktu notarialnego, rep. A nr (...), umowę o ustanowieniu rozdzielności majątkowej.

/ dowód: umowa majątkowa małżeńska z dnia 13.07.2010 r., rep. A nr (...) – k. 18 /

Tego samego dnia 13.07.2010 r. A. S. (2) i A. S. (1) zawarli w formie pisemnej z podpisami poświadczonymi przez notariusza B. K. (1) w O., rep. A nr (...) umowę o częściowy podział majątku wspólnego.

A. S. (2) i A. S. (1) oświadczyli, że w czasie trwania związku małżeńskiego nabyli z majątku wspólnego samochód osobowy marki (...) rok prod. 2005 oraz samochód osobowy marki (...) rok prod. 2001, a w związku z podpisaną u notariusza umową majątkową małżeńską, w ramach której znieśli wspólność majątkową małżeńską, przysługują im udziały po 1/2 w prawie własności opisanych samochodów.

A. S. (2) i A. S. (1) oświadczyli, że dokonują częściowego podziału majątku wspólnego w ten sposób, że przenoszą prawo własności powyższych samochodów na rzecz A. S. (1).

/ dowód: umowa o częściowy podział majątku wspólnego – k. 120 i 149 akt sprawy XII C 157/18 /

Następnie dnia 13.07.2010 r. A. S. (2) oraz A. S. (1), działająca w imieniu małoletnich dzieci N. S. i J. S. (1), zawarli przed notariuszem B. K. (1) w O. w formie aktu notarialnego, rep. A nr (...), umowę darowizny.

A. S. (2) darował na rzecz swoich małoletnich dzieci N. S. i J. S. (1):

- po połowie cały swój udział wynoszący 1/2 w prawie użytkowania wieczystego działki nr (...) o pow. 0,1591 ha, położonej przy ul. (...) we W., KW nr (...),

- po połowie cały swój udział wynoszący 1/2 w zabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) o pow. 0,900 ha, położonej w M., gmina D., KW nr (...).

Wartość przedmiotów darowizn strony określiły na 525 000 zł, w tym wartość udziału w zabudowanej działce na 500 000 zł.

Celem umowy darowizny z 13.07.2010 r. było zabezpieczenie materialne na przyszłość dzieci stron córki N. S. i syna J. S. (1).

/ dowód: umowa darowizny z dnia 13.07.2010 r., rep. A nr (...) – k. 16-17; wydruk

elektronicznej KW nr (...) – k. 24-29; wydruk elektronicznej KW nr

(...) – k. 30-34; zeznania świadka A. S. (2) – e-protokół

z dnia 05.11.2019 r. 00:01:06-00:26:20 k. 320-321 i 325; zeznania pozwanej A.

S. – e-protokół z dnia 10.01.2020 r. 00:00:50-00:22:17 k. 335-337 /

Nakazem zapłaty z dnia 24.10.2011 r., VI GNc 161/11, Sąd Okręgowy w Legnicy zasądził od B. M. na rzecz A. S. (2) 512 776, 85 zł wraz z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu.

Postanowieniem z dnia 02.12.2011 r. Sąd Okręgowy w Legnicy nadał nakazowi zapłaty z dnia 24.10.2011 r. klauzulę wykonalności.

/ dowód: kopia nakazu zapłaty z dnia 24.10.2011 r., VI GNc 161/11 – k. 135; kopia postanowienia

z dnia 02.12.2011 r. – k. 135 /

Pozwem z dnia 13.12.2011 r. A. S. (1) wystąpiła o rozwód.

Wyrokiem z dnia 23.01.2014 r., XIII RC 3269/11, Sąd Okręgowy we Wrocławiu rozwiązał małżeństwo A. S. (2) i A. S. (1) przez rozwód z winy obu stron; powierzył A. S. (1) wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi stron; ustalił sposób kontaktów A. S. (2) z dziećmi; określił udział A. S. (2) w ich utrzymaniu poprzez alimenty po 100 zł miesięcznie na rzecz N. S. i 200 zł miesięcznie na rzecz A. S. (2).

Sąd Okręgowy ustalił wówczas, że relacje pomiędzy małżonkami zaczęły ulegać pogorszeniu w 2009 r., a w 2012 r. A. S. (2) wyprowadził się z domu w M..

Na skutek apelacji A. S. (1) wyrokiem z dnia 21.05.2014 r., I ACa 447/14, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zmienił wyrok Sądu Okręgowego z dnia 23.01.2014 r., XIII RC 3269/11, w ten sposób, że rozwiązał małżeństwo stron z winy pozwanego i oddalił dalej idącą apelację.

/ dowód: odpis wyroku SO z dnia 23.01.2014 r., XIII RC 3269/11 – k. 646-664 akt sprawy XII C

157/18; odpis wyroku SA z dnia 21.05.2014 r., I ACa 447/14 – k. 696-705 akt sprawy XII

C 157/18 /

Postanowieniem z dnia 18.03.2013 r., III RNsm 6/12, Sąd Rejonowy w Oleśnicy zezwolił A. S. (1) na zawarcie w imieniu małoletnich N. S. i J. S. (1) umowy dzierżawy działki nr (...) położonej we W. przy ul. (...), zgodnie z treścią umowy dzierżawy z dnia 01.08.2012 r. i aneksu z dnia 12.02.2013 r., z czynszem w wysokości 10 500 zł oraz zobowiązał A. S. (1) do założenia dzieciom lokat bankowych i wpłacania na nie kwot nie mniejszych niż po 1 500 zł miesięcznie z dochodów uzyskanych z tytułu dzierżawy.

/ dowód: akta sprawy III RNsm 6/12 /

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym dnia 10.05.2013 r., I Nc 333/13, Sąd Okręgowy we Wrocławiu nakazał A. S. (2), aby zapłacił na rzecz (...) Banku (...) S.A. w K. 223 028, 25 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 195 000 zł od dnia 04.04.2012 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w kwocie 2 788 zł.

Nakaz zapłaty uprawomocnił się w dniu 15.06.2013 r.

W dniu 30.07.2013 r. nakaz został zaopatrzony w klauzulę wykonalności jako prawomocny.

/ dowód: nakaz zapłaty z dnia 10.05.2013 r., I Nc 333/13 – k. 13 /

Ponieważ A. S. (2) nie uregulował zasądzonych na rzecz Banku należności, w dniu 20.09.2013 r. (...) Bank (...) S.A. skierował do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia - Śródmieścia we Wrocławiu R. R. wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko A. S. (2).

Prowadzone przez w/w Komornika postępowanie egzekucyjne okazało się bezskuteczne. Zgodnie z oświadczeniem złożonym dnia 15.10.2013 r. A. S. (2) nie posiadał żadnego majątku, w tym nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 24.03.2014 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia - Śródmieścia we Wrocławiu R. R. na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 kpc umorzył postępowanie egzekucyjne w sprawie KM 15599/13 wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

/ dowód: wniosek z dnia 20.09.2013 r. – k. 14; pismo Komornika z dnia 27.03.2014 r. – k. 15;

postanowienie z dnia 24.03.2014 r., KM 15599/13 – k. 16 /

W dniu 24.04.2015 r. A. S. (2) wystąpił do Sądu Okręgowego we Wrocławiu przeciwko J. S. (1) i N. S. z pozwem o ustalenie nieważności umowy darowizny z dnia 13.07.2010 r., rep. A nr (...), jako czynności pozornej.

Wyrokiem z dnia 04.07.2018 r., XII C 157/18, Sąd Okręgowy we Wrocławiu oddalił powództwo.

Wyrokiem z dnia 16.04.2019 r., I ACa 1401/18, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu oddalił apelację powoda od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 04.07.2018 r.

/ dowód: akta sprawy XII C 157/18 /

Wyrokiem z dnia 12.05.2014 r., II K 569/12, Sąd Rejonowy w Oleśnicy:

- uznał oskarżonego A. S. (2) za winnego tego, że:

- w okresie od sierpnia 2010 r. do 15.04.2012 r. w M., działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, znieważył pokrzywdzoną A. S. (1) słowami powszechnie uznanymi za obelżywe, tj. przestępstwa z art. 216 § 1 kk w zw. z art. 12 kk, za co na podstawie art. 216 § 3 kk odstąpił od wymierzenia mu kary,

- w okresie od sierpnia 2010 r. do 15.04.2012 r. w M., działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, naruszył nietykalność cielesną pokrzywdzonej A. S. (1) w ten sposób, że popychał ją, szarpał, uderzył ścierką w twarz, tj. przestępstwa z art. 217 § 1 kk w zw. z art. 12 kk, za co na podstawie art. 217 § 1 kk wymierzył mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności,

- w okresie od sierpnia 2010 r. do 15.04.2012 r. w M., działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, groził pokrzywdzonej A. S. (1) pozbawieniem życia, przy czym groźby te wzbudziły u pokrzywdzonej uzasadnioną obawę spełnienia, tj. przestępstwa z art. 190 § 1 kk w zw. z art. 12 kk,

- w okresie od sierpnia 2010 r. do 15.04.2012 r. w M., działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, znieważył pokrzywdzoną N. S. słowami powszechnie uznanymi za obelżywe, tj. przestępstwa z art. 216 § 1 kk w zw. z art. 12 kk, za co na podstawie art. 216 § 1 kk wymierzył mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności,

- w dniu 15.04.2012 r. dokonał uszkodzenia ciała N. S., uderzając ją ręką w twarz, czym spowodował obrażenia w postaci obrzęku okolicy lewego policzka i bolesność palpacyjną w tym miejscu, które to obrażenia naruszyły czynności narządów ciała i rozstrój zdrowia trwające nie dłużej niż 7 dni, tj. przestępstwa z art. 157 § 2 kk, za co na podstawie art. 157 § 2 kk wymierzył mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności,

- w dniach 15.04.2012 r. oraz 04.05.2012 r. w M. groził A. J. (1) pozbawieniem życia, przy czym groźby te wzbudziły w pokrzywdzonym uzasadnioną obawę spełnienia, tj. przestępstw z art. 190 § 1 kk, z tym że ustalił, iż przestępstw z art. 190 § 1 kk dopuścił się on działając w warunkach ciągu przestępstw, za co na podstawie art. 190 § 1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;

- na podstawie art. 85 kk, art. 86 § 1 kk i art. 91 § 1 kk połączył orzeczone kary i wymierzył karę łączną 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności;

- na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk warunkowo zawiesił wykonanie kary łącznej pozbawienia wolności na okres 2 lat próby.

Na skutek apelacji obrońcy oskarżonego A. S. (2) wyrokiem z dnia 10.01.2015 r., IV Ka 804/14, Sąd Okręgowy we Wrocławiu zmienił wyrok Sądu Rejonowego w ten sposób, że za przestępstwo z art. 216 § 1 kk w zw. z art. 12 kk popełnione wobec pokrzywdzonej N. S. wymierzył mu karę 8 miesięcy ograniczenia wolności oraz przyjął za podstawę wymierzenia kary łącznej art. 85 kk, art. 86 § 1 kk, art. 87 kk i art. 91 § 2 kk.

/ dowód: kopia wyroku SR z dnia 12.05.2014 r., II K 569/12 – k. 136; kopia wyroku SO z dnia

10.02.2015 r., IV Ka 804/14 – k. 137; akta sprawy II K 569/12 /

Dnia 01.08.2014 r. N. S. oraz A. S. (1) zawarły przed notariuszem A. K. (1) we W. w formie aktu notarialnego, rep. A nr (...), umowę darowizny.

N. S. darowała swojej matce A. S. (1) udział wynoszący 1/4 w prawie własności nieruchomości położonej w M. przy ul. (...) oraz udział wynoszący 1/4 w prawie własności nieruchomości położonej we W. przy ul. (...).

Wartość przedmiotu darowizny strony określiły na 225 000 zł.

/ dowód: umowa darowizny z dnia 01.08.2014 r. – k. 21-22; wydruk elektronicznej KW nr

(...) – k. 30-34 /

W korespondencji prowadzonej z powodowym Bankiem A. S. (2) wskazywał, że jedyną możliwością odzyskania długu jest skarga pauliańska skierowana przeciwko jego dzieciom w związku z zawarciem umowy darowizny.

/ dowód: wydruk wiadomości e-mail – k. 23 /

Sąd zważył, co następuje.

Sprzeciw pozwanego J. S. (1) od wyroku zaocznego z dnia 03.03.2015 r., I C 1730/14, nie zasługuje na uwzględnienie.

Powództwo skierowane przeciwko pozwanej A. S. (1) zasługuje na uwzględnienie.

Powód domaga się uznania za bezskuteczne wobec niego dwóch kolejnych umów darowizny, pierwszej dokonanej dnia 13.07.2010 r. przez dłużnika powoda A. S. (2) na rzecz jego małoletnich dzieci J. S. (3) (pozwanego w tej sprawie) i N. S., drugiej dokonanej dnia 01.08.2014 r. przez N. S. na rzecz jej matki A. S. (1) (pozwanej w tej sprawie).

Zgodnie z art. 527 § 1 kc, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Powód skierował swoje roszczenie dotyczące umowy darowizny z dnia 13.07.2010 r., rep. A nr (...), przeciwko osobie trzeciej – A. S. (2).

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż niezasadny był zarzut pozwanego dotyczący wydania wyroku zaocznego w warunkach nieważności postępowania z uwagi na brak należytej reprezentacji małoletniego pozwanego.

Zgodnie z art. 98 § 2 kro, żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka:

1) przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską;

2) przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.

Zgodnie zaś z art. 98 § 3 kro powyższe przepisy stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym.

Wyłączenie prawa reprezentowania dziecka nie obejmuje zatem reprezentacji dziecka przez jedno z rodziców w procesie pomiędzy dzieckiem a wierzycielem drugiego rodzica, jak w tej sprawie. Ograniczenia prawa reprezentacji dziecka przewidziane w art. 98 § 2 kro nie powinny być rozszerzane, w szczególności gdy nie zachodzi konflikt interesów rodzica i dziecka (por. wyroki: Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14.11.2014 r., I ACa 662/14; Ssądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 06.12.2012 r., I ACa 1149/12).

Odpis pozwu przeznaczony dla pozwanego J. S. (1) został doręczony jego przedstawicielce ustawowej A. S. (1), która nie stawiła się na rozprawę w dniu 03.03.2015 r. ani osobiście ani przez pełnomocnika, nie złożyła także w imieniu małoletniego odpowiedzi na pozew. W takiej sytuacji na podstawie art. 339 § 1 i 2 kpc Sąd wydał wyrok zaoczny częściowy uwzględniający powództwo w stosunku do J. S. (1).

Wierzyciel dochodzący uznania czynności za bezskuteczną na podstawie art. 527 § 1 kc winien wykazać następujące okoliczności:

1) istnienie wierzytelności przysługującej mu wobec określonego dłużnika;

2) dokonanie przez tego dłużnika z osobą trzecią będącą pozwanym w sprawie czynności prawnej skutkującej uzyskaniem przez tę osobę korzyści majątkowej;

3) pokrzywdzenie wierzycieli wskutek czynności prawnej dłużnika;

4) dokonanie wskazanej czynności przez dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli;

5) złą wiarę osoby trzeciej, czyli jej wiedzę o takim działaniu dłużnika lub możliwości jej uzyskania przy zachowaniu należytej staranności.

Na podstawie wyników całości przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd doszedł do przekonania, iż wskazane przesłanki ochrony pauliańskiej zostały w stosunku do pierwszej umowy darowizny spełnione.

1) Istnienie wierzytelności.

Powód wykazał, iż jest wierzycielem A. S. (2), albowiem dysponuje tytułem wykonawczym – prawomocnym nakazem zapłaty Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 10.05.2013 r., I Nc 333/13, zasądzającym od A. S. (2) na jego rzecz świadczenie pieniężne obejmujące kwotę 223 028, 05 zł należności głównej, odsetki ustawowe od kwoty 195 000 zł od dnia 04.04.2013 r. do dnia zapłaty oraz koszty procesu. Wierzytelność powoda znajduje pierwotne źródło w umowie o linię kredytową zawartej dnia 31.10.2007 r., aneksowanej dnia 11.03.2008 r., która to relacja zobowiązaniowa została nawiązana przed dokonaniem zaskarżonej czynności. Okoliczność, że sama wierzytelność o zapłatę wskazanej sumy pieniężnej została skonkretyzowana już po dokonaniu zaskarżonej czynności (poprzez wystąpienie z pozwem i uzyskanie nakazu zapłaty) nie stanowi przeszkody do uwzględnienia roszczenia powoda.

2) Dokonanie czynności prawnej pomiędzy dłużnikiem a osoba trzecią.

Powód wykazał, że dnia 13.07.2010 r. pomiędzy jego dłużnikiem A. S. (2) a pozwanym J. S. (1) i N. S. została zawarta umowa darowizny, na mocy której udziały dłużnika powoda w dwóch nieruchomościach: działce gruntu zabudowanej budynkiem mieszkalnym położonej w M. oraz niezabudowanej działce gruntu położonej przy ul. (...) we W. zostały przeniesione na osoby trzecie. Na podstawie czynności prawnej dłużnika zdziałanej z osobą trzecią mogącej stanowić przedmiot zaskarżenia skargą pauliańską osoba trzecia winna uzyskać korzyść majątkową, co następuje, gdy nabywa ona rzecz lub prawo (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 07.12.1999 r, I CKN 287/98; z dnia 13.04.2011 r., V CSK 313/10; z dnia 20.10.2011 r., IV CSK 39/11, OSNC-ZD 2012/4/90). Pozwany J. S. (1) oraz jego siostra N. S. nabyli udziały wynoszące po 1/4 we współwłasności obu nieruchomości. Nie ulega zatem wątpliwości, że uzyskali tym samym korzyść majątkową.

3) Pokrzywdzenie wierzyciela.

Zgodnie z art. 527 § 2 kc czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

Usunięcie z majątku dłużnika istotnego składnika, jakim jest udział w nieruchomości oznacza co najmniej ograniczenie możliwości zaspokojenia wierzytelności lub odłożenia tego zaspokojenia w czasie. Pokrzywdzenie wierzyciela powstaje na skutek takiego stanu majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14.02.2008 r., II CSK 503/07; z dnia 29.06.2004 r., II CK 367/03; z dnia 09.01.2004 r., IV CK 322/02; z dnia 28.11.2001 r., IV CKN 525/00). Taki właśnie stan zachodzi w sytuacji powoda. O niewypłacalności dłużnika w rozumieniu art. 527 kc świadczy m.in. bezskuteczność przeprowadzonej przeciwko niemu egzekucji (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30.04.2014 r., I ACa 153/14). Powód wykazał, że podjął próbę przymusowego wykonania zobowiązania A. S. (2) stwierdzonego nakazem zapłaty z dnia 10.05.2013 r., I Nc 333/13, jednakże egzekucja tego świadczenia okazała się bezskuteczna. Komornik Sądowy R. R. w sprawie egzekucyjnej KM 15599/13 przeprowadził szereg czynności dotyczących ustalenia zasobów majątkowych dłużnika powoda A. S. (2), których wyniki przedstawił w zawiadomieniu z dnia 27.02.2014 r. (k. 15), i które nie pozostawiają wątpliwości co do niewypłacalności dłużnika powoda.

Po stronie powoda jako wierzyciela istnieje zatem stan pokrzywdzenia czynnościami dłużnika. Dla skorzystania przez wierzyciela z akcji pauliańskiej wystarczy wykazanie, że niemożliwe okazało się, wobec stanu majątku dłużnika, zaspokojenie wierzytelności tego wierzyciela (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24.01.2000 r., III CKN 554/98).

Pokrzywdzenie wierzyciela należy oceniać według chwili wystąpienia z żądaniem uznania czynności za bezskuteczną wobec wierzyciela (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16.12.2011 r., V CSK 35/11; z dnia 06.10.2011 r., V CSK 493/10; z dnia 27.02.2009 r., V CSK 309/08; z dnia 29.06.2004 r., II CK 367/03; z dnia 22.03.2001 r., V CKN 280/00). Pozew został wniesiony w dniu 05.11.2014 r., czyli kilka miesięcy po umorzeniu bezskutecznego postępowania egzekucyjnego w sprawie KM 15599/13.

4)-5) Dokonanie czynności przez dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli oraz świadomość po stronie osoby trzeciej.

Dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, jeżeli ma rozeznanie co do tego, że w następstwie dokonanej przezeń czynności ucierpi materialny interes wierzyciela, zazwyczaj poprzez wyzbycie się w całości lub w części majątku nadającego się do egzekucji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29.05.2007 r., V CSK 77/07). Wystarczająca jest świadomość dłużnika, że dokonana czynność może stanowić dla ogółu wierzycieli niemożność zaspokojenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18.01.2008 r., V CSK 381/07). Z kolei dla przyjęcia takiej świadomości dłużnika wystarczy, aby dłużnik to przewidywał w granicach ewentualności (wyroki Sądu Apelacyjnego w Szczecinie: z dnia 22.08.2012 r., I ACa 816/11; z dnia 08.05.2013 r., I ACa 113/13).

W sytuacji, gdy kontrahent powoda wyzbył się całego praktycznie majątku – oprócz darowizny nieruchomości na rzecz dzieci zbył także na rzecz żony dwa samochody, w okresie, gdy pozostawał w relacjach gospodarczych, generujących po jego stronie istotne zobowiązania wobec banków, finansujących prowadzenie tej działalności, można zasadnie sformułować wniosek, iż miał on co najmniej świadomość zagrożenia dla zaspokojenia wierzycieli w razie zaistnienia braku płynności finansowej i stabilności prowadzonej działalności gospodarczej.

Ponadto stosownie do art. 529 kc, jeżeli dłużnik stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny, domniemywa się, że działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Jak wynika z zeznań świadków i pozwanej darowizna z dnia 13.07.2010 r. miała na celu zabezpieczenie małoletnich dzieci małżonków S. na przyszłość. Można zakładać celowość i racjonalność takiego działania w odniesieniu domu, który zamieszkiwała rodzina S., natomiast niezrozumiałe jest dokonanie w takich okolicznościach czynności mającej za przedmiot nieruchomość służącą działalności gospodarczej dłużnika. Samo przeniesienie udziału w nieruchomości na rzecz dzieci zmienia sytuację rodziny o tyle tylko, o ile nieruchomość będzie przynosiła dochód rozumiany jako dochód z majątku dzieci, przypadający im bezpośrednio (np. w razie wydzierżawienia terenu osobie trzeciej). Nie jest to jednak środek zmierzający do zaspokojenia potrzeb bytowych małoletnich, gdyż obowiązek pokrycia kosztów ich utrzymania spoczywa w pierwszej kolejności na obojgu rodzicach i powinien być realizowany poprzez aktywność zawodową rodziców, wykorzystanie ich możliwości zarobkowych i osiąganie dochodów zapewniających zaspokajanie potrzeb rodziny. Wykorzystanie możliwości zarobkowych i majątkowych rodziców ma pierwszeństwo przed zaspokajaniem potrzeb dzieci z dochodów pochodzących z ich własnego majątku. Zaprzestanie działalności gospodarczej lub innej aktywności zawodowej może być postrzegane jako zaniechanie wykonywania obowiązku utrzymania rodziny. Wyzbycie się istotnego składnika majątkowego służącego prowadzeniu działalności gospodarczej przez jedno z rodziców może wskazywać na zamiar lub co najmniej świadomość usunięcia składnika majątku spod zaspokojenia wierzycieli.

Potrzeba wykazania przez powoda istnienia wskazanego stanu świadomości lub możliwości postawienia zarzutu niedochowania należytej staranności po stronie pozwanego J. S. (1), a w rzeczywistości po stronie działającej w jego imieniu matki A. S. (1) została w istocie wyłączona z uwagi na treść domniemania przewidzianego w art. 527 § 3 kc, zgodnie z którym, jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Pojęcie bliskości, o jakiej stanowi art. 527 § 3 kc, ujmowane jest szeroko i obejmuje różnego rodzaju więzi, relacje osobiste, rodzinne, towarzyskie, zawodowe, majątkowe, gospodarcze, itd. Nie ulega wątpliwości, że strony umowy darowizny z dnia 13.07.2010 r. z uwagi na same tylko więzi rodzinne były osobami bliskimi; dotyczy to także przedstawiciela ustawowego małoletnich obdarowanych.

Przywołane domniemanie z art. 527 § 3 kc nie zostało w żaden sposób przezwyciężone. Należy zauważyć, że obalenie domniemania z art. 527 § 3 kc odbywa się nie poprzez wykazanie, że osoba bliska nie wiedziała o przesłankach do uznania umowy za bezskuteczną, o niewypłacalności czy też o działaniu na szkodę wierzycieli, ale poprzez wykazanie, że przy zachowaniu wszelkiej należytej staranności nie mogła się o tym dowiedzieć. Sam tylko fakt prowadzenia działalności gospodarczej przez A. S. (2) osobiście i indywidualnie przy równoczesnym zatrudnieniu jego żony na etacie w instytucji państwowej nie jest wystarczający, nie ma także istotnego znaczenia, że działalność gospodarcza zarejestrowana była pod innym adresem, gdzie trafiała korespondencja przeznaczona dla dłużnika. To samo dotyczy postrzegania osoby dłużnika jako dobrze sytuowanego, na co wskazywali przesłuchani w sprawie świadkowie A. K. (2), A. J. (2) i G. G.. Sąd nie uczynił zeznań tych osób podstawą dokonanych ustaleń faktycznych, albowiem podawane przez nich okoliczności faktyczne częściowo nie były sporne albo były nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy, zaś co do okoliczności samej darowizny świadkowie podali, że o tym fakcie dowiedzieli się już po dokonaniu czynności z relacji A. S. (1), zatem ich wiedza nie miała charakteru bezpośredniego. Jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w tej sprawie oraz dwóch sprawach poprzednich – rozwodowej oraz o ustalenie nieważności, a nawet w sprawie przed Sądem Rejonowym w Oleśnicy II K 569/12, do połowy 2010 r., a nawet jeszcze w okresie późniejszym małżonkowie S. pozostawali we wspólnym pożyciu, prowadzili wspólne gospodarstwo domowe, cała rodzina wyjechała na wspólne wakacje. Pozwana wiedziała co najmniej o istnieniu zobowiązania kredytowego męża w stosunku do (...) Banku (...), które zaakceptowała. Pozwana nie jest osobą nieporadną, przeciwnie – doświadczoną życiowo i zawodowo, podjęcie próby ustalenia stanu majątkowego męża i powodzenia jego działalności gospodarczej nie powinno przedstawiać dla pozwanej istotnych trudności. Zwłaszcza jednak propozycja ustanowienia rozdzielności majątkowej, dokonania podziału majątku przez przeniesienie na żonę obu samochodów oraz dokonania darowizny na rzecz dzieci, w tym darowizny nieruchomości wykorzystywanej dla celów działalności gospodarczej, sama w sobie powinna wzbudzić istotne wątpliwości, jeżeli wcześniej małżonkowie nie rozważali rozdzielenia swoich sfer majątkowych (poza posiadaniem odrębnych rachunków bankowych, o czym zeznała pozwana, choć w tym zakresie jej zeznania nie są w pełni precyzyjne i rzetelne, albowiem cena sprzedaży działki przy ul. (...), jak wynika z umowy sprzedaży, została przelana na wspólnych rachunek małżonków S.).

Potrzeba wykazania przez powoda istnienia wskazanego stanu świadomości lub możliwości postawienia zarzutu niedochowania należytej staranności po stronie obdarowanych J. i N. S., a ściśle działającej w ich imieniu przedstawicielki ustawowej A. S. (1), została jednakże w istocie wyłączona z uwagi na dyspozycję art. 528 kc, zgodnie z którym, jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Przepis art. 528 kc chroni wierzyciela z pierwszeństwem przed ochroną nabywcy, który uzyskał korzyść bez świadczenia ekwiwalentnego ze swej strony. Pozwany uzyskał udział w dwóch nieruchomościach. Stan jego zasobów majątkowych istotnie zwiększył się. Może zatem i powinien znosić ewentualne zaspokojenie wierzytelności powoda z nabytego udziału.

W tej sprawie nie ma zatem znaczenia wiedza A. S. (1) co do wyników działalności gospodarczej męża, w tym co do stanu jego zobowiązań.

Należy jednak zwrócić uwagę, że zobowiązanie A. S. (2) wobec powoda wynikające z umowy o linię kredytową w rozmiarze nadanym aneksem z dnia 11.03.2008 r. zostało zaciągnięte za zgodą A. S. (1), wyrażoną podpisaniem aneksu (k. 12). Zgodnie z art. 41 § 1 kro, jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków. Wyzbycie się dłużnika udziałów w nieruchomościach wchodzących w skład majątku wspólnego na rzecz osób trzecich (w tym wypadku dzieci) uniemożliwia takie zaspokojenie wierzyciela.

Co więcej, należy powtórzyć, iż zasadnicze zastrzeżenia budzi dokonanie praktycznie jednorazowo – tego samego dnia, przed tym samym notariuszem – kilku czynności w postaci ustanowienia rozdzielności majątkowej, darowizny na rzecz dzieci oraz częściowego podziału majątku wspólnego w zakresie ruchomości. Takie rozkład czynności sugeruje chęć dłużnika wyzbycia się majątku w celu udaremnienia zaspokojenia wierzycieli.

Pozwani podnieśli, że dłużnik posiadał zasoby majątkowe umożliwiające zaspokojenie wierzycieli, mianowicie wierzytelność objętą prawomocnym nakazem zapłaty Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 24.10.2011 r., VI GNc 161/11, wobec B. K. (2) na kwotę 512 776, 85 zł wraz z odsetkami ustawowymi.

Zgodnie z art. 533 kc osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, może zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności za bezskuteczną, jeżeli zaspokoi tego wierzyciela albo wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika.

Jednakże wykluczenie stanu niewypłacalności dłużnika i pokrzywdzenia wierzyciela może nastąpić jedynie, gdy zachodzi obiektywny stan możliwości sięgnięcia przez wierzyciela po składnik majątku dłużnika i uzyskania tą drogą realnego zaspokojenia wierzytelności. Chodzi zatem o wskazanie takiego mienia dłużnika, co do którego można – z najwyższym stopniem prawdopodobieństwa graniczącym z pewnością – przyjąć, że pozwoli na zaspokojenie wierzyciela. Nie chodzi więc o samą możliwość prowadzenia egzekucji z mienia dłużnika, której rezultat może okazać się w praktyce wątpliwy, lecz o uzyskanie przez wierzyciela realnego zaspokojenia z tego mienia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16.03.2006 r., III CSK 8/06, OSNC 2006/12/207; wyroki Sądu Apelacyjnego w Łodzi: z dnia 31.05.2016 r., I ACa 1706/15; z dnia 06.12.2016 r., I ACa 694/16). Pozwani poza przedłożeniem nakazu zapłaty nie zgłosili żadnych wniosków dowodowych zmierzających do ustalenia, czy zobowiązanie objęte tym tytułem zostało wykonane w całości lub części bądź pozostaje niewykonane, czy prowadzone było postępowanie egzekucyjne, czy wierzytelność ta była przedmiotem zajęcia w sprawie KM 15599/13.

Reasumując, sprzeciw pozwanego J. S. (1) od wyroku zaocznego z dnia 30.03.2015 r. okazał się nieuzasadniony, co skutkowało utrzymaniem zaskarżonego wyroku zaocznego w mocy na podstawie art. 347 kpc.

Także powództwo skierowane przeciwko A. S. (1) jako kolejnej nabywczyni udziałów w obu nieruchomościach, należących pierwotnie do dłużnika powoda (czyli tzw. osobie czwartej) jest usprawiedliwione w ustalonych w tej sprawie okolicznościach.

Zgodnie z art. 531 § 2 kc w wypadku, gdy osoba trzecia rozporządziła uzyskaną korzyścią, wierzyciel może wystąpić bezpośrednio przeciwko osobie, na której rzecz rozporządzenie nastąpiło, jeżeli osoba ta wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną albo jeżeli rozporządzenie było nieodpłatne.

Pierwsza umowa darowizny spełnia przesłanki uznania jej za bezskuteczną wobec powoda. Natomiast druga z zaskarżonych czynności również ma charakter nieodpłatny, a zatem ponownie nie ma znaczenia wiedza lub świadomość nabywcy co do wadliwości wcześniejszej umowy. W takim przypadku uznanie czynności prawnej rozporządzającej osoby trzeciej za bezskuteczną wobec powoda zależy wyłącznie od wykazania wynikających z art. 527 § 1 kc przesłanek uzasadniających uznanie bezskuteczności czynności prawnej dłużnika przysparzającej korzyść osobie trzeciej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.12.2013 r., IV CSK 222/13). Ustalenie przesłanek ubezskutecznienia czynności prawnej dłużnika dokonanej z osobą trzecią znajduje swój wyraz w uzasadnieniu wyroku, zaś rozstrzygnięcie sprawy w relacji pomiędzy wierzycielem a biernie legitymowanym kolejnym nabywcą (osobą czwartą) wyraża się uznaniem za bezskuteczną wobec wierzyciela czynności dalszego rozporządzenia korzyścią przez osobę trzecią na rzecz osoby czwartej (zob. uzasadnienia wyroków Sądu Najwyższego: z dnia 19.12.2006 r., V CSK 330/06, oraz z dnia 11.12.2013 r., IV CSK 222/13).

Wobec powyższego Sąd uznał za bezskuteczną wobec powoda umowę darowizny zawartą dnia 01.08.2014 r. przed notariuszem A. K. (1) we W., rep. A nr (...), pomiędzy N. S. a A. S. (1), przez którą N. S. przeniosła na rzecz A. S. (1):

- udział w wysokości 1/4 w prawie własności nieruchomości położonej w M. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Oleśnicy prowadzi KW nr (...),

- udział w wysokości 1/4 w prawie własności nieruchomości położonej we W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków prowadzi KW nr (...),

– w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej powodowi wobec A. S. (2) w kwocie 223 028, 25 zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 195 000 zł od dnia 04.04.2013 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu, stwierdzonej tytułem wykonawczym – nakazem zapłaty z dnia 10.05.2013 r., wydanym przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu w sprawie I Nc 333/13, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności dnia 30.07.2013 r.

Wobec uwzględnienia powództwa w całości powodowi na podstawie art. 98 kpc przysługuje w stosunku do obojga pozwanych zwrot kosztów procesu.

Koszty te obejmują: opłatę od pozwu – 13 317 zł (50 % x 26 634 zł), wynagrodzenie pełnomocnika ustalone zgodnie z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, obowiązującego w dacie wniesienia pozwu – 7 200 zł oraz połowę opłaty skarbowej od pełnomocnictwa – 8, 50 zł, tj. po 20 525, 50 zł od każdego z pozwanych.

Mając powyższe na uwadze Sąd podjął rozstrzygnięcia zawarte w sentencji wyroku.