Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu XII Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Rudnicki

Protokolant: Piotr Józwik

po rozpoznaniu w dniu 12.06.2018 r.

we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa sprawy G. J.

przeciwko (...) Szpitalowi (...) we W. oraz (...) S.A. w W.

o zapłatę i ustalenie

I. zasądza od pozwanych na rzecz powódki 50 000 zł (pięćdziesiąt tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi:

- w stosunku do pozwanego (...) Szpitala (...) we W. – od dnia 18.02.2016 r. do dnia zapłaty;

- w stosunku do pozwanego (...) S.A. w W. – od dnia 15.06.2013 r. do dnia zapłaty,

z tym, że zaspokojenie roszczenia przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego z zobowiązania do wysokości dokonanej zapłaty;

II. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III. zasądza od pozwanych na rzecz powódki 2 402, 64 zł kosztów procesu, z tym, że zaspokojenie roszczenia przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego z zobowiązania do wysokości zapłaconej kwoty;

IV. nakazuje pozwanym uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu 1 412, 51 zł nieopłaconych kosztów sądowych, z tym, że wpłata dokonana przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego z zobowiązania do wysokości wpłaconej kwoty;

V. nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu z roszczenia zasądzonego na rzecz powódki w punkcie I wyroku 988, 90 zł dalszej części nieopłaconych kosztów sądowych.

UZASADNIENIE

Powódka G. J. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanych solidarnie SPZOZ (...) Szpitala (...) we W. oraz (...) S.A. w W. 60 000 zł tytułem odszkodowania za poniesiony przez powódkę uszczerbek na zdrowiu oraz 25 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznane cierpienie i ból fizyczny wywołany złym stanem zdrowia powstałym wskutek nieprawidłowo przeprowadzonego zabiegu, ustalenie odpowiedzialności pozwanego (...) Szpitala (...) za wszelkie ujemne następstwa mogące powstać u powódki w przyszłości, a pozostające w bezpośrednim związku przyczynowym z nieprawidłowym leczeniem powódki w (...) we W., a także o zasądzenie od pozwanych kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że dnia 08.07.2011 r. zgłosiła się na konsultację stomatologiczną do lekarza stomatologii M. O. w N. z powodu wystąpienia stanu zapalnego w okolicy lewej górnej szóstki. Lekarz zastosowała antybiotyki o działaniu miejscowym i zaleciła wizytę kontrolną na 12.07.2011 r. Z powodu wystąpienia w dniu 11.07.2011 r. ropnej wydzieliny z lewego otworu nosowego, nie podejmując się dalszego leczenia, stomatolog P. - O. skierowała powódkę do Centrum Stomatologicznego w O. do dr. n. med. A. K.. W wyniku konsultacji podjęto decyzję o przeprowadzeniu zabiegu operacyjnego celem oczyszczenia zatoki szczękowej lewej w pozwanym szpitalu. Powódka została przyjęta do Kliniki (...) pozwanego Szpitala w dniu 20.07.2011 r. W owym czasie towarzyszył jej dokuczliwy ból, obfity napływ ropnej wydzieliny z lewego otworu nosowego i stan podgorączkowy. Mimo pierwotnego wyznaczenia zabiegu na 21.07.2011 r., termin uległ przesunięciu i zabieg został wykonany w dniu 22.07.2011 r. Nadto w dokumentacji medycznej pojawiły się nieścisłości, które sugerowały przebieg wydarzeń inny, niż miał miejsce w rzeczywistości. Okoliczności wskazujące na sfałszowanie dokumentacji poprzez jej przerobienie zostały potwierdzone w postępowaniu karnym. Po zabiegu powódka czuła się bardzo niekomfortowo. Pojawił się rozległy obrzęk lewego policzka i siniec przy lewym oku. Ponadto powódka zauważyła, że podczas zabiegu został odłamany fragment górnej jedynki. W dniu 23.07.2011 r. został przeprowadzony zabieg płukania lewej zatoki. Zabieg został przeprowadzony szybko, powierzchownie i w sposób bardzo bolesny. Obrzęk policzka nadal się powiększał, dolegliwości bólowe stawały się coraz bardziej dokuczliwe, nadto wystąpiła poważna opuchlizna lewego oka. Następnie dnia 25.07.2011 r. podczas porannego obchodu lekarskiego powódka powiadomiła dr. n. med. K. o odłamaniu zęba podczas zabiegu operacyjnego. W związku z zaistniałą sytuacją lekarz zapewnił ją, że ząb zostanie odbudowany przez lekarza stomatologii zatrudnionego w szpitalu – dra J.. Pomimo złożonych obietnic szkoda nie została naprawiona, a powódka była zmuszona udać się w tym celu do stomatologa we własnym zakresie po zakończeniu hospitalizacji. Przed opuszczeniem szpitala przez powódkę, dnia 26.07.2011 r. zostały przeprowadzone nieudolne próby wyciągnięcia drenu z lewego otworu nosowego. Wskazanych działań podejmował się początkowo lekarz stomatolog J. L., a następnie dr n. med. K.. W wyniku licznych starań nieprzynoszących pożądanych skutków, przedsięwzięto rozwiązanie siłowe, któremu towarzyszyły bardzo intensywne cierpienia fizyczne. Po powrocie do domu powódka nadal doświadczała obrzęku policzka, zasinienia obszaru wokół oka, a także utraciła czucie fragmentu lewej strony twarzy, który rozciągał się od okolic podoczodołowych aż do górnej wargi ust. Samopoczucie i ogólny stan zdrowia powódki nie ulegał poprawie. Po upływie 14 dni powódka zgłosiła się do Poradni (...)we W. celem zdjęcia szwów. Dopiero podczas tej wizyty powzięła ona wiadomość o tym, że brak czucia tej części twarzy może utrzymywać się nawet przez okres półtora miesiąca od dnia przeprowadzenia zabiegu. Pogarszający się stan zdrowia powódki, w szczególności wystąpienie przesunięcia lewego oka w głąb oczodołu, jego łzawienie i pieczenie spowodował, że udała się ona na konsultację do dr n. med. K., podczas której ustalono, że w ranie pozostawiono szew. Po usunięciu ciała obcego, powódka otrzymała informację, że rekonwalescencja potrwa około 1,5 miesiąca.

Dolegliwości powstałe po zabiegu z dnia 22.07.2011 r. pozostają w związku przyczynowym z przesunięciem zaplanowanego terminu operacji usunięcia gruczolaka lewych przytarczyc. Badanie tomografii komputerowej szyi, które pierwotnie zostało wyznaczone na dzień 20.07.2011 r., odbyło się 01.08.2011 r. Wyniki przeprowadzonego badania wskazywały na całkowite wypełnienie zatoki szczękowej lewej miękko tkankową strukturą, co skutkowało pilną potrzebą konsultacji laryngologicznej i przedłużającym się w czasie odkładaniem operacji usunięcia gruczolaka przytarczyc. Wyniki tomografii komputerowej przeprowadzonej w dniu 09.10.2011 r. w ramach konsultacji laryngologicznej potwierdziły obecność miękkotkankowej struktury. Poprzednio występujące dolegliwości coraz bardziej się nasilały: obrzęk policzka zwiększał się i powodował zaczerwienienie objętych nim okolic twarzy, ból lewego oka stawał się jeszcze bardziej dokuczliwy a utracone czucie nie powróciło. Na przełomie listopada i grudnia 2011 r. lekarze zdecydowali o konieczności przeprowadzenia u powódki ponownej operacji lewej zatoki szczękowej. Termin zabiegu endoskopowego w (...) S.A. w K. wyznaczono na dzień 26.03.2012 r. Operacja lewych zatok przynosowych oraz reoperacja lewej zatoki szczękowej metodą mikrochirurgiczną i z dojścia zewnętrznego przeprowadzona została dnia 28.03.2012 r. Powódka została dokładnie poinstruowana o sposobie postępowania po operacji i znajdowała się pod stałą kontrolą Poradni Laryngologicznej. Zakres opieki oraz pielęgnacji w jednostce był bardzo szeroki i obejmował cykliczne płukanie zatok przynosowych i szczękowych, kontrole laryngologiczne, terapię antybiotykową i przeciwzapalną. Po upływie około 1, 5 miesiąca obrzęk w okolicy lewego policzka ustąpił, dolegliwości bólowe lewego oczodołu zmniejszyły się, a nawet stopniowo ustępowały. Niestety, brak czucia lewej strony twarzy, rozciągającego się od okolic podoczodołowych aż do górnej wargi ust nadał się utrzymywał. Zmiany w lewej zatoce przynosowej oraz ogólna kondycja zdrowotna pacjentki po przeprowadzonym zabiegu z dnia 22.07.2011 r. wywołały konieczność przesunięcia wcześniej zaplanowanych terminów badań i konsultacji lekarskich mających na celu przygotowanie pacjentki do operacji usunięcia gruczolaka lewych przytarczyc. Zabieg miał odbyć się w Szpitalu Miejskim (...) w K.. Z uwagi na swój stan zdrowia, powódka udała się na konsultację do K. dopiero w dniu 10.10.2011 r., a termin przeprowadzenia operacji wyznaczono na dzień 20.02.2012 r. Następnie z powodu wystąpienia stanu zapalnego zatoki szczękowej i dolegliwości temu towarzyszących zabieg chirurgicznego usunięcia gruczolaka przytarczyc został przeniesiony na dzień 24.09.2012 r. Rozwój choroby doprowadził do powstania powikłań w postaci kamicy nerkowej. Dnia 11.05.2012 r. powódka została przyjęta na Oddział (...) S.A. w K. z powodu ataku kolki nerkowej. Została poddana badaniu ultrasonograficznemu, które wykazało obecność złogu o średnicy 13,6 mm x 11,2 mm. Powaga sytuacji wymagała natychmiastowego skierowania działań na usunięcie gruczolaka przytarczyc i wyleczenie kamicy nerkowej. W konsekwencji pooperacyjne konsultacje laryngologiczne (po przeprowadzonym zabiegu z dnia 28.03.2012 r.) uległy czasowemu zawieszeniu. Operacja usunięcia gruczolaka przytarczyc odbyła się dnia 29.05.2012 r. Następnie podjęto bezskuteczną próbę wyleczenia kamicy nerkowej metodą laserową (zabiegi ESWL). W dniu 08.11.2012 r. przeprowadzono zabieg chirurgicznego usunięcia kamienia z lewej nerki. Na początku 2013 r. powódka udała się do Poradni (...)we W., gdzie była konsultowana przez dr K.. Pomimo wcześniejszych zapewnień o małym stopniu skomplikowania zabiegu i względnie krótkim czasie rekonwalescencji (nieprzekraczającym 1,5 miesiąca) w trakcie badania lekarz stwierdził że po przeprowadzeniu operacji zatoki szczękowej może nastąpić całkowity brak czucia. Przed przystąpieniem do operacji w dniu 22.07.2011 r., a więc również przed wyrażeniem zgody na zabieg, powódka nie została poinformowana o ryzyku wystąpienia powikłań. O ich możliwości dowiedziała się dopiero w trakcie ostatniej wizyty w Poradni. Powódka zgłosiła się o pomoc do Poradni Laryngologicznej w K., skąd została skierowana na rehabilitację i zabiegi - laser oraz masaż twarzy. Ponadto zalecono terapię z zastosowaniem preparatów do iniekcji domięśniowej przez 10 dni ((...), (...)).

Do dnia dzisiejszego powódka odczuwa ból i dyskomfort, a stan fragmentu lewej części twarzy pozbawionego czucia nie uległ poprawie. W szczególności dolegliwości nasilają się
w trakcie spożywania posiłków, co prowadzi do wniosku, że powódka zmaga się z nimi każdego dnia.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki kosztów procesu.

W ocenie (...) S.A. nie miał miejsca błąd medyczny, a wszystkie czynności były wykonywane zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz należytą starannością. Brak jest również podstaw do uznania twierdzenia o braku świadomej zgody powódki na wykonany zabieg przejawiający się z rzekomym niepoinformowaniem o wszelkich możliwych konsekwencjach wykonywanego zabiegu. Zgoda pacjenta może być wyrażona ustnie albo nawet poprzez takie zachowania, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom medycznym. Nawet w przypadku, gdyby nie było pisemnej zgody pacjenta na zabieg, to brak jest sankcji niezachowania pisemnej formy wyrażenia zgody przez pacjenta lub inne upoważnione osoby. Niezachowanie pisemnej formy oświadczenia pacjenta, wyrażającego zgodę na zabieg operacyjny nie powoduje nieważności zgody. Pozwany wyraził przekonanie, że powódka została poinformowana o wskazaniu do wykonania zabiegu, jego konsekwencjach, przebiegu okresu pozabiegowego i możliwych powikłaniach i ryzyku, gdyż miała możliwość zadawania pytań co do przeprowadzanego zabiegu, co zostało stwierdzone jej własnoręcznym podpisem. Powódka miała również dużo czasu na zapoznanie się z przedstawianymi informacjami. Z uwagi na powyższe można przyjąć, iż skoro powódka wyraziła zgodę, to była dostatecznie poinformowana o wykonywanym zabiegu i jego konsekwencjach.

W ocenie (...) S.A. twierdzenia powódki co do nieprawidłowości jej leczenia są oparte wyłącznie na jej subiektywnej ocenie i nie są poparte żadnymi dowodami.

Pozwany (...) S.A. zarzucił także, iż jego odpowiedzialność jest ograniczona do sumy ubezpieczenia, która na dzień złożenia pozwu wynosiła 46 500 euro.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) Szpital (...) we W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki kosztów procesu.

Pozwany zarzucił brak zawinienia po stronie jego personelu medycznego. Wskazał, że czynności podjęte przez lekarzy pozwanego szpitala wykonane zostały zgodnie z aktualną wiedzą medyczną zasadami sztuki lekarskiej i przy zachowaniu należytej staranności. Z zarzutów sformułowanych przez powódkę nie wynika, by doszło do jakiegokolwiek zaniedbania ze strony personelu medycznego, jak również powódka nie wykazała, na czym miałby polegać błąd medyczny pozwanego. W ocenie pozwanego Szpitala powódka poprzestała jedynie na stwierdzeniu, że doszło do błędów w sztuce lekarskiej, zarzucając nieprawidłowości związane z jej leczeniem. Również przeprowadzenie zabiegu usunięcia gruczolaków przytarczycy w terminie wskazanym przez powódkę nie przyczyniło się do pogorszenia stanu jej zdrowia, a w każdym razie powódka takiego uszczerbku nie wykazała, ani nawet nie uprawdopodobniła.

Pozwany Szpital przyznał, że powódka przyjęta została do placówki pozwanego w celu leczenia zapalenia zatoki szczękowej lewej. Jako schorzenia współistniejące podano pierwotną nadczynność przytarczyc, guz nadnercza lewego, autoimmunologiczną chorobę tarczycy z wolem guzkowatym, nadciśnienie tętnicze oraz astma oskrzelowa. Podczas zabiegu przeprowadzonego w dniu 21.07.2011 r. w znieczuleniu ogólnym usunięto ząb 26, następnie z cięcia na granicy błony śluzowej ruchomej i nieruchomej po stronie lewej uzyskano dostęp do przedniej ściany zatoki szczękowej, zniesiono jej przednią ścianę, oczyszczono ją z bardzo licznych polipów i zmian zapalnych. Stwierdzono zniszczenie przez proces zapalny przedniej części stropu zatoki. Następnie zatokę przepłukano solą fizjologiczną oraz roztworem antybiotyku. Do światła zatoki wprowadzono cewnik Foley’a wyprowadzając go przez lewy przewód nosowy. Po ww. czynnościach założono szwy. Materiał pobrany w trakcie zabiegu przesłano do badania histopatologicznego, w wyniku którego rozpoznano polipowate, bardzo obficie nacieczone zapalnie, obrzęknięte fragmenty błony śluzowej zatok przynosowych. Powódce zalecono przy wypisie (...) co 12 godzin 1 tabletka, (...) - krople do nosa oraz (...). Zalecono również zgłoszenie się do kontroli za 14 dni do ambulatorium Kliniki, a także ochronę miejsca operowanego i wzmożoną higienę jamy ustnej. Powódka zapoznała się z formularzem świadomej zgody, który własnoręcznie wypełniła i podpisała. Poświadczyła w ten sposób również fakt możliwości zadawania lekarzowi pytań związanych z planowanym zabiegiem. W ocenie pozwanego Szpitala powódka poza stwierdzeniem, że zabieg w dniu 22.01.2011 r. został przeprowadzony niewłaściwie, nie wskazuje żadnych dowodów czy choćby argumentów przemawiających za taką oceną procesu leczniczego.

Odnosząc się do przeprowadzonego w dniu 23.07.2011 r. zabiegu płukania lewej zatoki, pozwany wskazał, że płukanie po zabiegu Caldwell - Luca polega na przepłukaniu jej światła płynami (sól fizjologiczna, Natrium bicarbonicum, roztwór nadmanganianu potasu), które są wprowadzane do zatoki szczękowej za pomocą strzykawki poprzez założony w czasie operacji gumowy cewnik Foley'a. Zabieg ten trwa kilkanaście sekund, tyle czasu bowiem wymaga przemieszczenie płynu ze strzykawki o objętości 20 ml. Czynnościom związanym z płukaniem mogą towarzyszyć nieprzyjemne dla pacjenta odczucia i jest to najzupełniej normalne. Również fakt niekomfortowego samopoczucia powódki i pojawienia się obrzęku lewego policzka i sińca przy lewym oku po przeprowadzonym zabiegu nie był wynikiem jakichkolwiek nieprawidłowości ze strony personelu medycznego, przeciwnie tego typu objawy stanowią normalne następstwa tego rodzaju zabiegów.

Pozwany zaprzeczył twierdzeniu powódki o ułamaniu zęba w trakcie zabiegu, albowiem brak jest jakichkolwiek dowodów na poparcie tego twierdzenia, a z dokumentacji medycznej powódki okoliczność ta nie wynika. Jako bezzasadny uznał należy również zarzut nieprawidłowego usunięcia drenu/cewnika z lewego otworu nosowego, gdyż czynność ta została przeprowadzona zgodnie z wiedzą medyczną.

W ocenie pozwanego Szpitala twierdzenie powódki o braku zaleceń przy wypisywaniu jej
z placówki (...) jest sprzeczne z treścią dokumentacji medycznej, a zatem uznać je trzeba za nieprawdziwe. W dokumentacji medycznej załączonej przez powódkę do pozwu brak jest również dokumentów potwierdzających, by w ranie pozostał szew, który został usunięty na przełomie sierpnia i września 2011 r., choć okoliczność ta nie ma jakiegokolwiek związku ze zdrowiem powódki.

Bezpodstawny, zdaniem pozwanego Szpitala, jest zarzut powódki, jakoby dolegliwości powstałe po zabiegu z dnia 22.07.2011 r. pozostawały w związku przyczynowym z przesunięciem zaplanowanego terminu usunięcia gruczolaka lewych przytarczyc, a rozwój choroby doprowadził do powikłań w postaci kamicy nerkowej, gdyż powódka nie wykazała, że wymienione przez nią dolegliwości pozostają w normalnym związku przyczynowym z działaniem personelu medycznego pozwanego. U powódki istniała bezwzględna konieczność przeprowadzenia zabiegu oczyszczenia zatoki szczękowej lewej z uwagi na występującą treść ropną wydostająca się z lewego otworu nosowego. Zabieg ten został przeprowadzony w sposób prawidłowy, a dolegliwości, jakie odczuwała powódka po jego przeprowadzeniu, stanowią jego normalne następstwa. Nadto z pisma powódki nie wynika, jaką chorobę ma ona na myśli, jak również dlaczego uznaje, że choroba ta ma związek z powstaniem kamicy nerkowej oraz jaki mógłby być związek pozwanego z tymi powikłaniami.

Pozwany Szpital zakwestionował roszczenie co do zasady i co do wysokości. Stan zdrowia powódki przed hospitalizacją w placówce (...) w porównaniu z chwilą obecną nie uległ pogorszeniu. W ocenie pozwanego zarówno procedura przygotowania do wykonania operacji, jak i samo przeprowadzenie zabiegów, były prawidłowe, zgodne ze sztuką lekarską i standardami medycznymi. Zabieg przeprowadzono w oparciu o badania, które pozwoliły na ocenę stanu zdrowia powódki i postawienie właściwej diagnozy.

Ponadto pozwany zarzucił, iż powódka nie uzasadniła wysokości odszkodowania, którego domaga się w kwocie 60 000 zł. W ocenie pozwanego Szpitala brak jest uzasadnienia dla żądania przez powódkę zwrotu wydatków związanych z dojazdami do placówek medycznych albowiem wizyty i zabiegi te związane były z chorobami pierwotnymi powódki i pozostają bez związku z leczeniem jej matki w placówce pozwanego. Powódka w żaden sposób nie wykazała przy tym ponoszonych wydatków jak i ich zasadności.

Pozwany Szpital zaprzeczył również twierdzeniu powódki, że odmowa wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela Szpitala była związana ze sfałszowaniem dokumentacji powódki. Jest to twierdzenie nieprawdziwe, gdyż pozwany (...) S.A. w swojej odpowiedzi na pozew wyraźnie wskazał, że w jego ocenie twierdzenia powódki zawarte w pozwie, a dotyczące nieprawidłowości jej leczenia przez pozwany Szpital, są oparte wyłącznie na subiektywnej ocenie powódki i nie zostały poparte żadnymi dowodami.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny.

Powódka G. J. na początku lipca 2011 r. podjęła leczenie stomatologiczne z powodu bólu zęba oraz następczego wycieku ropnej wydzieliny z nosa. Z uwagi na rozpoznanie przez lekarza dentystę A. S.u powódki sepsis oralis oraz sinnustis maxilliaris wyznaczono termin stacjonowania na 20.07.2011 r. (dr K.).

Powódka odbyła konsultację u dra A. K., który ustalił mocno zaawansowany stan zapalny zatoki szczękowej lewej i zadecydował o umieszczeniu powódki w szpitalu przy ul. (...) we W. celem operacyjnego usunięcia zęba oraz oczyszczenia zatok.

/ dowód: dokumentacja medyczna – k. 315; zeznania świadka A. K. – e-protokół

z dnia 13.09.2016 r. 00:02:05-00:18:25; zeznania powódki G. J. – e-protokół z

dnia 28.02.2017 r. 00:01:30-00:38:35 /

W dniu 20.07.2011 r. powódka została przyjęta do pozwanego Szpitala (wówczas (...) Szpitala (...)) celem leczenia zapalenia zatoki szczękowej lewej. Przyjęcie nastąpiło na podstawie skierowania lekarza G. S.. Przyczyną wystawienia skierowania na Oddział (...)było rozpoznanie stanu zapalnego zęba (lewej górnej szóstki) oraz zatoki szczękowej lewej. Jednocześnie zalecono badanie panoramiczne RTG. Jako choroby zasadnicze, wstępnie ustalone przy przyjęciu do szpitala, wskazano sepsis oralis oraz sinnustis maxilliaris, a jako choroby współistniejące – pierwotną nadczynność przytarczycy, guz nadnercza lewego, autoimmunologiczną chorobę tarczycy z wolem guzkowatym, nadciśnienie tętnicze oraz astmę oskrzelową. Podczas przyjęcia powódka była w stanie ogólnym dobrym, w logicznym kontakcie, prawidłowo odżywiona.

/ dowód: dokumentacja medyczna – k. 19-20, k. 33, k. 218 /

W dniu przyjęcia do szpitala powódka podpisała oświadczenie, w którym wyraziła pełną i świadomą zgodę na znieczulenie ogólne, ekstrakcję zęba (lewa górna „6”), operację zatoki szczękowej z dostępem Caldwella - Luca oraz cewnik Foley’a.

/ dowód: oświadczenie pacjenta – k. 40 /

W dniu 22.07.2011 r. u powódki został przeprowadzony zabieg operacyjny w znieczuleniu ogólnym (intubacja przez usta), w trakcie którego usunięta została szóstka górna lewa. Nie stwierdzono połączenia ustno-zatokowego. Następnie z cięcia w przedsionku jamy ustnej po stronie lewej odwarstwiono płat śluzówkowo-okostnowy. Zatokę szczękową otwarto w dole kłowym, stwierdzając w świetle zatoki bardzo liczne polipy i zmiany zapalne, które usunięto. Zniesiono przednią ścianę zatoki szczękowej. Stwierdzono zniszczenie przez proces zapalny przedniej części stropu zatoki. Zatokę przepłukano solą fizjologiczną oraz roztworem antybiotyku. Do światła zatoki wprowadzono cewnik Foley’a, wyprowadzając go przez lewy przewód nosowy. Założono szwy. Materiał – polipowate, bardzo obficie nacieczone zapalnie, obrzęknięte fragmenty błony śluzowej zatok przynosowych – przesłano do badania histopatologicznego.

Podczas zabiegu doszło do wypadnięcia wypełnienia z lewej górnej jedynki, o czym powódka została poinformowana. Z uwagi na brak możliwości technicznych i finansowych leczenia zachowawczego zębów przez pozwany Szpital asystujący przy zabiegu lekarz dentysta R. J. zobowiązał się, że w swoim prywatnym gabinecie podejmie się, po uprzednim telefonicznym uzgodnieniu, leczenia tego zęba.

Tuż po zabiegu lewa część twarzy powódki była opuchnięta, widoczne było zasinienie wokół lewego oka. Powódka uskarżała się na bolesność twarzy oraz brak czucia w jej lewej części.

Następnego dnia po zabiegu, tj. 23.07.2011 r., odbyło się pierwsze płukanie zatoki poprzez założony cewnik Foley’a. Sam zabieg płukania wywoływał u powódki nieprzyjemne odczucia, natomiast po przeprowadzeniu płukania powódka zaobserwowała zwiększenie opuchlizny i wzmożoną bolesność lewej części twarzy.

W kolejnych dniach hospitalizacji powódka nie gorączkowała, a parametry życiowe były w normie. Równocześnie podawano powódce antybiotyki i zmieniano okłady lodowate.

/ dowód: dokumentacja medyczna – k. 25-44; pismo (...) we W. z dnia 05.08.2013 r. – k.

243; dokumentacja fotograficzna – k. 428; zeznania świadków: M. J.-

M., e-protokół z dnia 07.06.2016 r. 00:16:20-00:37:50, A.

K. – e-protokół z dnia 13.09.2016 r. 00:02:05-00:18:25; zeznania powódki

G. J. – e-protokół z dnia 28.02.2017 r. 00:01:30-00:38:35 /

W dniu 26.07.2011 r. powódka została wypisana do domu w stanie ogólnym dobrym, z zaleceniami: (...) co 12 godzin 1 tabletka, (...) – krople do nosa, (...), zgłoszenia się do kontroli za 14 dni do ambulatorium kliniki, ochrony miejsca operowanego oraz wzmożonej higieny jamy ustnej.

Wystąpiły trudności z wyciągnięciem założonego powódce cewnika F.’a – gumowego wężyka wprowadzonego przez przewód nosowy. Z uwagi na nieskuteczność metod precyzyjnych dr A. K. usunął cewnik przez dynamiczne i szybkie szarpnięcie ręką, co sprawiło powódce gwałtowny ból.

Szwy zostały usunięte dnia 05.08.2011 r., gojenie ran określono jako prawidłowe. Powódka otrzymała informację, że rekonwalescencja po zabiegu może potrwać do półtora miesiąca.

Stan powódki po zabiegu nie ulegał znaczącej poprawie. Odczuwała ona bolesność twarzy, uczucie parcia na lewe oko przy pochylaniu się oraz brak czucia w lewej stronie twarzy. Przyjmowała leki przeciwbólowe.

/ dowód: dokumentacja medyczna – k. 26, k. 44, k. 316; zeznania świadków: W. J. –

e-protokół z dnia 07.06.2016 r. 00:38:55-00:57:00, A. K. – e-protokół z

dnia 13.09.2016 r. 00:02:05-00:18:25; zeznania powódki G. J. – e-protokół z ‘

dnia 28.02.2017 r. 00:01:30-00:38:35 /

W dniu 01.09.2011 r. powódka została poddana badaniu TK szyi, w wyniku którego stwierdzono prawie całkowity brak powietrzności zatoki szczękowej lewej – cała zatoka wypełniona była miękkotkankową strukturą. Widoczny był brak ciągłości ścian zatoki górnej i dolnej z penetracją miękkotkankowej zmiany wypełniającej zatokę poza jej granice w kierunku policzka i stożka oczodołu. Komórki sitowia były bezpowietrzne, brak było powietrzności zatoki czołowej lewej. Konieczne było poszerzenie diagnostyki o badanie laryngologiczne i ewentualne badanie TK lub MR zatok obocznych nosa.

Jednocześnie we wrześniu 2011 r. powódka otrzymała skierowania do poradni endokrynologicznej z powodu pierwotnej nadczynności tarczycy i guza nadnercza lewego. Zaplanowano konsultację endokrynologiczną celem ustalenia terminu zabiegu operacyjnego

/ dowód: wynik badania TK – k. 45; akta szkody (...) – k. 218 /

W wyniku przeprowadzonego u powódki w dniu 09.10.2011 r. badania TK zatok przynosowych uwidoczniono, że lewa zatoka szczękowa upowietrzniona jest jedynie w niewielkiej objętości w zakresie części przednio-przyśrodkowej, z zachowanym i drożnym ujściem do lewej jamy nosowej, w znacznej objętości wypełnionej masą miękkotkankową, odpowiadającą najpewniej zmianom włóknistym, częściowo zmienionej polipowato błonie śluzowej.

/ dowód: wynik badania TK – k. 46 /

Po przeprowadzonym zabiegu u powódki okresowo pojawiały się obrzęki okolicy lewego policzka, skarżyła się ona również na uczucie parcia na gałkę oczną przy pochylaniu. Z uwagi na powyższe objawy powódka zgłosiła się do lekarza. W wyniku konsultacji lekarskich, w szczególności otolaryngologicznej w dniu 03.02.2012 r., ustalono, że powódka kwalifikuje się do reoperacji lewej zatoki szczękowej (zabieg endoskopowy), zalecono jej również leczenie farmakologiczne. Od momentu wykonania zabiegu do konsultacji w dniu 03.02.2012 r. powódka dwukrotnie (21.10.2011 r., 17.11.2011 r.) przebywała w (...) S.A. (...) Szpitalu (...) w K..

/ dowód: dokumentacja medyczna – k. 47, 51-53; zeznania powódki G. J. – e-protokół z

dnia 28.02.2017 r. 00:01:30-00:38:35 /

Zgodnie z wynikami badania histopatologicznego rozpoznanie histopatologiczne u powódki to sinusitis chrocina activa polyposa.

/ dowód: wynik badania histopatologicznego nr (...) – k. 48 /

W dniu 10.10.2011 r. powódka była konsultowana chirurgicznie w Szpitalu (...)w K., gdzie ustalono, że wymaga leczenia operacyjnego, a proponowany termin przyjęcia do Kliniki wyznaczono na dzień 30.07.2012 r.

/ dowód: dokumentacja medyczna – k. 414 /

W okresie od 26.03. do 02.04.2012 r. powódka przebywała w (...) S.A. (...) Szpitalu (...) w K. z rozpoznaniem przewlekłego zapalenia zatok przynosowych po stronie lewej (J32.8), pierwotnej nadczynności przytarczyc, guza nadnercza lewego, nadciśnienia tętniczego, astmy oskrzelowej i autoimmunologicznej choroby tarczycy w eutyreozie.

W dniu 27.03.2012 r. powódka przeszła zabieg operacji zatok przynosowych po stronie lewej. Wykonana została reoperacja lewej zatoki szczękowej metodą mikrochirurgiczną i z dojścia zewnętrznego, lewostronna infundibulotomia i ethmoidectomia przednia, otwarcie zatoki klinowej, rewizja lewego zachyłku czołowego i usunięcie ziarniny z lewej zatoki szczękowej z dojścia przez dół nakładowy.

Przy wypisie zalecono kontrolę i dalsze leczenie w Poradni Laryngologicznej oraz ustalono leczenie farmakologiczne.

/ dowód: karta informacyjna leczenia szpitalnego – k. 49-50, k. 358-365 /

Kolejny pobyt powódki w (...) S.A. (...) Szpitalu (...) w K. miał miejsce w maju 2012 r. W dniu 11.05.2012 r. powódka została przyjęta w trybie nagłym z powodu silnych dolegliwości bólowych brzucha lokalizujących się po stronie lewej. Wykonane badania RTG i USG brzucha wykazały kamicę nerki lewej. Powódka została wypisana do domu w dniu 14.05.2012 r.

/ dowód: dokumentacja medyczna – k. 381-383 /

W dniu 29.01.2013 r. powódka otrzymała skierowanie na zabiegi fizjoterapeutyczne – masaże twarzy i laseroterapię twarzy. Przyczyną skierowania były zgłaszane przez powódkę odczucie mrowienia, dyskomfort lewej połowy twarzy oraz zaburzenia czucia.

/ dowód: skierowanie na badania – k. 55 /

Również w styczniu 2013 r. powódka korzystała z konsultacji w Poradni (...) w pozwanym szpitalu, wówczas dowiedziała się od dra K., że przed zabiegiem była poinformowana o możliwości uszkodzenia nerwu podczas przeprowadzanego zabiegu. Powódka nie miała świadomości o możliwości przeprowadzenia operacji metodą endoskopową, wiedza ta mogłaby mieć znaczny wpływ na jej decyzje związane z leczeniem, które miało miejsce w lipcu 2011 r.

/ dowód: zeznania powódki G. J. – e-protokół z dnia 28.02.2017 r. 00:01:30-00:38:35 /

W dniu 27.05.2013 r. powódka została poddana kolejnemu badaniu TK zatok i TK zatok z kontrastem. Wykryto m. in. odcinkowy ubytek kostny górno - przyśrodkowej ściany lewej zatoki szczękowej oraz niewielkie powiększenie i zniekształcenie dolnej części oczodołu lewego.

W czerwcu 2013 r. powódka zgłosiła się do kontroli do Gabinetu Poradni (...)S. A. w P.. Powodem wizyty było ciągle występujące pieczenie i drętwienie policzka lewego z dochodzeniem do powieki dolnej i niekiedy do łzawienia. Przy pochylaniu się do przodu powódka odczuwała wrażenie nacisku na gałkę oczną lewą i powiekę dolną potęgujące ból neuralgiczny. Miała trudności z gryzieniem pokarmów z uwagi na ból. Na wardze górnej po stronie lewej oraz części lewej szczęki utrzymywał się brak czucia. Zalecono rehabilitację i dalsze kontrole. Rehabilitacja odbyła się w okresie od 05.02. do 18.02.2013 r. i od 21.02. do 08.03.2013 r.

/ dowód: dokumentacja medyczna – k. 56, k. 59, k. 416 /

Powódka podejmowała także próby poprawy uzębienia, które rozeszło się w wyniku usunięcia zęba, oraz eliminacji problemów związanych z lewym okiem. Próby okazały się nieudane z uwagi na braki części kości twarzy, które zostały usunięte w wyniku operacji z lipca 2011 r.

Powódka pozostaje pod stałą opieką poradni chirurgii szczękowej (...) S.A. w P..

/ dowód: zeznania świadków: M. M. (2) – e-protokół z dnia 07.06.2016 r.

00:16:20-00:37:50, R. Z. – e-protokół z dnia 07.06.2016 r. 00:03:50-

00:15:07, M. W. – e protokół z dnia 30.06.2016 r. 00:18:40-

00:26:40; zeznania powódki G. J. – e-protokół z dnia 28.02.2017 r. 00:01:30-

00:38:35 /

Kolejna konsultacja neurochirurgiczna miała miejsce w dniu 18.06.2014 r. W opisie udzielonego świadczenia wskazano, że pacjentka po zabiegu Caldwell - Luca powikłanego uszkodzeniem nerwu szczękowego (V2) zgłosiła się z powodu neuralgii na granicy unerwienia. W TK twarzoczaszki stwierdzono duży ubytek k. szczękowej lewej oraz zniesienie dna oczodołu. Wcześniej wielokrotnie konsultowana przez chirurga szczękowego. Leczenie farmakologiczne utrudnione z powodu złej tolerancji leków ((...) i (...)). Brak było propozycji leczenia chirurgicznego. Lekarz konsultujący uznał, że rokowanie co do powrotu funkcji jest złe. Powódka wymagała dalszego leczenia w poradni specjalistycznej.

/ dowód: dokumentacja medyczna – k. 58 /

Z powodu rozpoznanych zaburzeń nerwu trójdzielnego powódka przebywała na leczeniu rehabilitacyjnym w sanatorium uzdrowiskowym w okresie od 18.02. do 11.03.2014 r. i od 01.09. do 22.09.2015 r. Ponadto w okresie od 30.03. do 30.04.2015 r. powódka przebywała w Ośrodku (...) w P.. Powódka korzystała z zabiegów i wyjazdów rehabilitacyjnych w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, nadto prywatnie opłacała wyjazdy do K..

/ dowód: dokumentacja medyczna – k. 420-425; zeznania powódki G. J. – e-protokół z

dnia 28.02.2017 r. 00:01:30-00:38:35 /

W okresie od 26.06.2013 r. do 07.03.2016 r. powódka pozostawała pod stałą opieką Poradni (...) S.A w P.. W tym czasie miały miejsce 22 konsultacje, przeprowadzane przez lek. med. D. P.. Do października 2015 r. powódka zgłaszała potęgujące ból neuralgiczny wrażenie nacisku na gałkę oczną lewą i powiekę dolną lewą występujące przy pochylaniu się do przodu, utrudnione gryzienie pokarmów po lewej stronie z uwagi na ból, niedoczulicę na lewym policzku oraz bolesność w zakresie unerwienia 2 i 3 gałązki n V. Od konsultacji w dniu 14.06.2016 r. w miejsce niedoczulicy na lewym policzku powódka zgłaszała przeczulicę na lewym policzku. Powódka w dalszym ciągu jest poddawana rehabilitacji i farmakoterapii, jednak szanse na wyleczenie neuralgii są nikłe. Po trzech latach od podjęcia leczenia w (...) S.A. w P., utrzymywały się objawy zgłaszane przez powódkę, dołączały się nowe, które były diagnozowane.

/ dowód: dokumentacja medyczna – k. 518-539; zeznania świadka D. P. – e-

protokół z dnia 30.06.2016 r. 00:08:25-00:17:25 /

Powódka została nieprawidłowo przygotowana do zabiegu operacyjnego. W dokumentacji medycznej brak jest badań radiologicznych przed operacją, mimo że lekarz G. S. w dniu 12.07.2011 r. zaleciła RTG panoramiczne. Badanie takie pozwala bardzo ogólnie ocenić stan zatoki szczękowej i sąsiadujących z nią zębów. Lekarz kwalifikujący do zabiegu założył, że przyczyną dolegliwości bólowych, obrzęku tkanek jamy ustnej oraz wycieku treści ropnej z nosa jest zniszczony ząb 26.

W dniu przyjęcia do Kliniki (...) we W. nie zlecono badań radiologicznych twarzoczaszki. Najwłaściwsza byłaby tomografia komputerowa zatok obocznych nosa, która ujawniłaby że zmiany zapalne obejmują nie tylko zatokę szczękową, ale również komórki sitowe i zatokę czołową, ze zniszczeniem ścian kostnych. Byłoby to wskazaniem do konsultacji laryngologicznej. Na podstawie tego badania i opisu radiologa lekarze operujący uprzedziliby powódkę o ewentualnych powikłaniach przy zabiegu. Przystępując do operacji bez tej wiedzy zostali zaskoczeni rozległością zmian zapalnych i zniszczeniem kości oddzielającej zatokę szczękową od oczodołu. Usuwając polipy ropne z tej okolicy, uszkodzili nerw podoczodołowy, który tam przebiega. Przerwanie tego nerwu i częściowo tkanek oczodołu spowodowało zmiany bliznowate i trwałą niedoczulicę policzka, wargi górnej i skrzydełka nosa po stronie lewej.

Nawrót zmian zapalnych w świetle zatoki, co potwierdziły późniejsze badanie TK twarzoczaszki, świadczy o tym, że procesem chorobowym objęte były również inne zatoki. O tym lekarze w Klinice (...) nie wiedzieli.

Od strony sztuki operacyjnej zabieg przeprowadzony został prawidłowo. Aktualnie choroby zatok operuje się endoskopowo, jednak nie wszystkie zmiany można tą drogą usunąć, czego przykładem jest reperacja przeprowadzona przez laryngologów w K.. Metoda Caldwella - Luca, którą zastosowano u powódki w pozwanym Szpitalu, jest prawidłowa, ale coraz rzadziej stosowana.

Wszystkie dalsze próby leczenia związane z niedoczulicą lewej części twarzy związane są z uszkodzeniem nerwu podoczodołowego przy pierwszym zabiegu.

Nie zachodzą dalsze negatywne następstwa dla zdrowia i funkcji społeczno-zawodowych powódki. Przy aktualnej wiedzy medycznej nie ma możliwości trwałego wyleczenia zaburzeń czucia. Uszkodzenie częściowe nerwu trójdzielnego stanowi w tym konkretnym przypadku 10 % trwałego uszczerbku na zdrowiu – poz. 14 tabeli stanowiącej załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18.12.2002 r.

Wykonanie pełnej diagnostyki radiologicznej nie dawało gwarancji uniknięcia powikłań. Badania takie (RTG zatok obocznych nosa, pantomogram szczęk, tomografia komputerowa twarzoczaszki) umożliwiały ocenę zakresu procesu chorobowego, stopnia zniszczenia tkanek, zasięgnięcie opinii radiologicznej i laryngologicznej, przygotowanie się operatorów do rozległości zabiegu oraz uprzedzenie chorej o ryzyku z tym związanym. Usuwając zmiany zapalne z zatoki i uszkadzając nerw podoczodołowy, lekarze z Kliniki (...) mogli usunąć również fragmenty kostne dna oczodołu. Zaznaczyli w opisie operacji zniszczenie tego fragmentu kości przez proces chorobowy (k. 43 verte, k. 285), jednak mogli drobne fragmenty usunąć również. Uwaga ta dotyczy także lekarzy z K., którzy reperowali powódkę. Brak części kostnej dna oczodołu skutkuje przemieszczeniem tkanki tłuszczowej w kierunku zatoki, a tym samym przemieszczeniem gałki ocznej w głąb oczodołu. Tylko zabieg rekonstrukcji dna oczodołu może doprowadzić do właściwego ułożenia oka w oczodole.

Subiektywne odczucia poszkodowanej, jak pieczenie twarzy, wyciek z nosa, ból kącika ust i zębów po stronie operowanej, wiążą się z uszkodzeniem nerwu.

/ dowód: opinia biegłego z zakresu chirurgii szczękowej M. N. – k. 668-670, 709-

710 /

Obecnie powódka w dalszym ciągu nie ma czucia w lewej części twarzy w obszarze od oka do połowy brody. Codziennie odczuwa bóle o zmiennej intensywności, jest bardziej podatna na choroby wywołane niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi (np. przewianie, stany zapalne), co dodatkowo wzmaga odczuwany ból. Tymczasową ulgę i poprawę odczuwanego stanu zdrowia zapewnia rehabilitacja lub korzystanie z lamp leczniczych. Powódka boryka się również z problemami natury okulistycznej – nie może np. długo prowadzić samochodu czy oglądać telewizji, oraz stomatologicznej i laryngologicznej.

Zmiany, zarówno zdrowotne, jak i estetyczne, powstałe w wyniku zabiegu z lipca 2011 r. spowodowały, iż powódka niemalże całkowicie wycofała się z uprzednio aktywnie prowadzonego życia społecznego i zawodowego. Przed zabiegiem powódka była osobą towarzyską, utrzymującą liczne kontakty i znajomości, udzielała się w akcjach społecznych. Dużej aktywności na tym polu sprzyjała również działalność gospodarcza, którą powódka prowadziła wraz z mężem, a która polegała na prowadzeniu sprzedaży bezpośredniej. Powódka często uczestniczyła w spotkaniach z przedstawicielami handlowymi i klientami, organizowała i koordynowała działanie prowadzonej firmy. Początkowo mąż powódki starał się prowadzić działalność gospodarczą samodzielnie, jednakże z uwagi na zaangażowanie w proces zdrowienia żony oraz brak jej wsparcia w pracy, w listopadzie 2014 r. zawieszono prowadzenie firmy.

Powódka od lipca 2011 r. leczy się psychologicznie i psychiatrycznie, rozpoznano u niej depresję lękową. Co najmniej do lutego 2017 r. leczyła się w poradni leczenia bólu w pozwanym Szpitalu.

/ dowód: zeznania świadków: zeznania świadków: M. M. (2) – e-protokół z

dnia 07.06.2016 r. 00:16:20-00:37:50, R. Z. – e-protokół z dnia

07.06.2016 r. 00:03:50-00:15:07, W. J. – e-protokół z dnia 07.06.2016 r.

00:38:55-00:57:00; zeznania powódki G. J. – e-protokół z dnia 28.02.2017 r.

00:01:30-00:38:35 /

W okresie od 01.01.2010 r. do 30.09.2011 r. pozwany Szpital był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej u pozwanego (...) S.A. na podstawie umowy ubezpieczenia nr (...).

Suma gwarancyjna wynosiła 46 000 euro za jedno zdarzenie i 275 000 euro za wszystkie zdarzenia.

/ dowód: dokument ubezpieczenia nr (...) z dnia 30.09.2010 r. – k. 446-447 /

W dniu 16.05.2013 r. powódka zgłosiła pozwanemu (...) S.A. roszczenie w wysokości 60 000 zł tytułem bezspornej części zadośćuczynienia za błąd medyczny, do którego doszło w trakcie jej pobytu w pozwanym szpitalu. Powołała się na polisę nr (...).

/ dowód: zgłoszenie roszczenia z dnia 08.05.2013 r. wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru, k.

72-80; akta szkody (...) – k. 185-255 /

Pismem z dnia 22.05.2013 r. (...) S.A. wezwał powódkę do: wypełnienia załącznika do złożonego pisma i doręczenie jej na wskazany adres, dostarczenia kserokopii pełnej dokumentacji medycznej dotyczącej leczenia skutków zarzucanych błędów w innych placówkach służby zdrowia niż ubezpieczony – poza dostarczoną, jeżeli poszkodowana jest w posiadaniu takiej oraz dostarczenia dokumentacji radiologicznej oraz ultrasonograficznej – jeżeli taka została wykonana w związku z leczeniem schorzenia G. J..

W odpowiedzi nadesłanej pismem z dnia 12.06.2013 r. powódka uzyskała informację, że zgromadzony w aktach szkodowych materiał dowodowy w ówczesnym momencie był niewystarczający do przyjęcia odpowiedzialności za przedmiotowe zdarzenie i wypłaty świadczenia w ramach posiadanej przez (...) Szpital (...) we W. umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. W związku z tym, na aktualnym etapie likwidacji szkody nie było możliwe zaspokojenie przez (...) S.A. zgłoszonych roszczeń. Zgromadzona dokumentacja nie pozwoliła również na wypłatę bezspornej części świadczenia. Jednocześnie (...) S.A poinformował powódkę, iż prowadzi postępowanie wyjaśniające mające na celu ustalenie istnienia odpowiedzialności (...) S.A. za zaistniałe zdarzenie. Przypuszczalny termin zajęcie ostatecznego stanowiska został określony na 14 dni po uzyskaniu dokumentacji i opinii medycznej.

/ dowód: korespondencja stron – k. 63-64, 69-71 /

Pismem z dnia 13.08.2013 r. pozwany (...) S.A. poinformował powódkę, iż odmawia uznania jej roszczeń wobec ubezpieczonego (...) Szpitala (...) we W. w ramach zawartej umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Wskazał, że na podstawie dołączonej dokumentacji brak jest podstaw do uznania, że personel medyczny popełnił błąd lub nie dołożył należytej staranności. Zatem wobec braku odpowiedzialności ubezpieczonego, brak jest podstaw przyjęcia odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela.

Pismem z dnia 26.09.2013 r. (...) S.A. odpowiadając na korespondencję e-mailową powódki z dnia 27.08.2013 r. poinformował, że po ponownej analizie akt sprawy nie znajduje podstaw do zmiany uprzednio wyrażonego stanowiska. Wskazał, że nie podziela argumentacji powódki, wskazującej na brak jej świadomej zgody na wykonany zabieg przejawiający się w rzekomym niepoinformowaniu jej o wszelkich możliwych konsekwencjach wykonywanego zabiegu. Z analizy akt sprawy wynikało, że G. J. wyraziła pisemną zgodę na zastosowanie leczenia. Należało również przyjąć, co wynikało z dwóch wersji przedłożonego oświadczenia, iż została ona poinformowana o wskazaniu do wykonania zabiegu, jego konsekwencjach oraz o przebiegu okresu pozabiegowego, możliwych powikłaniach i ryzyku. Miała bowiem możliwość zadawania pytań odnośnie przeprowadzanego zabiegu, co poświadczone jest własnoręcznym podpisem poszkodowanej. Jednocześnie wskazano, iż nawet gdyby nie było pisemnej zgody pacjenta na zabieg, to brak jest sankcji niezachowania pisemnej formy wyrażenia zgody przez pacjenta lub inne upoważnione osoby.

/ dowód: pismo z dnia 13.08.2013 r. – k. 67-68; akta szkody (...) – k. 185-255 /

Powzięcie przez powódkę informacji o rozbieżnościach w wersjach jej dokumentacji medycznej spowodowało, iż pismem z dnia 03.02.2014 r., złożonym dnia 13.02.2014 r., zawiadomiła Prokuraturę Rejonową Wrocław Krzyki - Zachód o podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na przerobieniu dokumentu a następnie posłużenia się nim jako autentyczny przez dra A. K. oraz użycia przerobionego dokumentu jako autentyczny przez pracowników (...) S.A. na jej niekorzyść. Jednocześnie wniosła o wszczęcie i przeprowadzenie postępowania karnego w sprawie.

Na skutek złożonego zawiadomienia zostało wszczęte postępowanie przygotowawcze prowadzone pod sygn. akt 2 Ds. 49/14. W dniu 22.09.2014 r. wyłączono do odrębnego postępowania materiały w sprawie przeciwko J. L.. Wyłączone materiały zostały zarejestrowane pod sygn. akt 2 Ds. 268/14.

Wyrokiem z dnia 03.02.2015 r., II K 599/14, Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków na podstawie art. 66 § 1 i 2 kk i art. 67 § 1 kk warunkowo umorzył postępowanie karne przeciwko A. K. o to, że w okresie od 20.02.2013 r. do 21.03.2013 r. we W. przy ul. (...) będąc zatrudnionym na stanowisku Zastępcy Kierownika Kliniki (...) we W. przy ul. (...), w związku z otrzymanymi wnioskami pełnomocnika G. J. o nadesłanie kopii pełnej dokumentacji medycznej oraz o wskazanie ubezpieczyciela szpitala w związku z zamiarem ubiegania się o odszkodowanie z tytułu niewłaściwego leczenia, polecił lekarzowi J. L. przerobienie dokumentacji medycznej pacjentki G. J. z jej hospitalizacji w ww. Klinice mającej miejsce w okresie od 20.07.2011 r. do 26.07.2011 r. poprzez dopisanie na stronie 3. historii choroby czynności leczniczych datowanych na dni: 20.07.2011 r., 22.07.2011 r., 23.07.2011r., 24.07.2011 r., 25.07.2011 r. i 26.07.2011 r., a nadto dopisanie na dokumencie z dnia 20.07.2011 r. zatytułowanym "oświadczenie pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego” dotyczące wyrażenia zgody na proponowane leczenie, zabieg operacyjny, badania oraz zabiegi diagnostyczne i lecznicze odręcznie słów „chora została poinformowana o możliwości uszkodzenia n. podoczodołowego, co skutkuje zaburzeniami czucia (zdrętwienie skrzydła nosa, wargi górnej i okolicy podoczodołowej)”, tj. o czyn z art. 18 § 1 kk w zw. z art. 270 § 1 kk, na okres próby dwóch lat.

Na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora wyrokiem z dnia 03.06.2015 r., IV Ka 381/15, Sąd Okręgowy we Wrocławiu uchylił wyrok z dnia 03.02.2015 r., II K 599/14, i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia - Krzyków do ponownego rozpoznania.

Wyrokiem z dnia 22.12.2015 r., II K 497/15, Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków na podstawie art. 66 § 1 i 2 kk i art. 67 § 1 kk warunkowo umorzył postępowanie karne przeciwko A. K. o to, że w okresie od 20.02.2013 r. do 21.03.2013 r. we W. przy ul. (...) będąc zatrudnionym na stanowisku Zastępcy Kierownika Kliniki (...) we W. przy ul. (...), w związku z otrzymanymi wnioskami pełnomocnika G. J. o nadesłanie kopii pełnej dokumentacji medycznej oraz o wskazanie ubezpieczyciela szpitala w związku z zamiarem ubiegania się o odszkodowanie z tytułu niewłaściwego leczenia, polecił lekarzowi J. L. przerobienie dokumentacji medycznej pacjentki G. J. z jej hospitalizacji w ww. Klinice mającej miejsce w okresie od 20.07.2011 r. do 26.07.2011 r. poprzez dopisanie na stronie 3. historii choroby czynności leczniczych datowanych na dni: 20.07.2011 r., 22.07.2011 r., 23.07.2011r., 24.07.2011 r., 25.07.2011 r. i 26.07.2011 r., a nadto dopisanie na dokumencie z dnia 20.07.2011 r. zatytułowanym "oświadczenie pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego” dotyczące wyrażenia zgody na proponowane leczenie, zabieg operacyjny, badania oraz zabiegi diagnostyczne i lecznicze odręcznie słów „chora została poinformowana o możliwości uszkodzenia n. podoczodołowego, co skutkuje zaburzeniami czucia (zdrętwienie skrzydła nosa, wargi górnej i okolicy podoczodołowej)”, tj. o czyn z art. 18 § 1 kk w zw. z art. 270 § 1 kk, na okres próby dwóch lat.

Wyrok ten uprawomocnił się dnia 14.01.2016 r.

Wyrokiem z dnia 11.12.2014 r., II K 600/14, Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków na podstawie art. 66 § 1 kk i art. 67 § 1 kk warunkowo umorzył postępowanie karne przeciwko J. L. o to, że w okresie od 20.02.2013 r. do 21.03.2013 r. we W. przy ul. (...) dokonał przerobienia dokumentacji medycznej pacjentki G. J. z jej hospitalizacji w Klinice (...) we W. przy ul. (...) mającej miejsce w okresie od 20.07.2011 r. do 26.07.2011 r. w ten sposób, że na stronie 3. historii, choroby dopisał czynności lecznicze datowane na dni: 20.07.2011 r., 22.07.2011 r., 23.07.2011 r., 24.07.2011 r, 25.07.2011 r. i 26.07.2011 r., a nadto na dokumencie z dnia 20.07.2011 r. zatytułowanym "oświadczenie pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego" dotyczące wyrażenia zgody na proponowane leczenie, zabieg operacyjny, badania oraz zabiegi diagnostyczne i lecznicze dopisał odręczenie słowa „chora została poinformowana o możliwości uszkodzenia n. podoczodołowego, co skutkuje zaburzeniami czucia (zdrętwienie skrzydła nosa, wargi górnej i okolicy podoczodołowej)”, tj. o czyn z art. 270 § 1 i 2a kk, na okres próby jednego roku.

Wyrok ten uprawomocnił się dnia 19.12.2014 r.

/ dowód: akta spraw II K 49715 i II K 600/14 /

Pismem z dnia 02.12.2014 r. powódka zawezwała (...) S.A. do próby ugodowej, na mocy której (...) S.A. miałoby zapłacić na jej rzecz 200 000 zł tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu i szkody niematerialne w związku z zabiegiem z dnia 22.07.2011 r., którego skutki ujawniły się w marcu 2012 r. (...) S.A. poinformowało, że nie widzi możliwości zawarcia ugody i podtrzymało swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie. Nie doszło również do zawarcia ugody z pozwanym szpitalem w toku prowadzonego przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia - Krzyków postępowania w sprawie VI Co 2441/14.

/ dowód: protokół z dnia 23.02.2015 r. – k. 93, pismo (...) S.A. – k. 94; zawezwanie do próby

ugodowej – k. 96-98 /

W okresie od 20.07.2011 r. do 28.06.2016 r. powódka korzystała z następujących świadczeń:

- zasiłku chorobowego w wysokości od 402, 81 zł do 543, 14 zł od 20.07.2011 r. do 15.08.2011 r., w wysokości od 506, 97 zł do 723, 81 zł od 17.11.2011 r. do 20.12.2011 r., wysokości od 190, 20 zł do 1 077, 76 zł od 26.03.2012 r. do 15.05.2012 r., w wysokości od 475, 23 zł do 1 123, 27 zł od 17.05.2012 r. do 14.11.2012 r.,

- świadczenia rehabilitacyjnego w wysokości od 529, 66 zł do 1 262, 92 zł od 15.11.2012 r. do 13.01.2013 r.,

- zasiłku chorobowego w wysokości od 299, 53 zł do 1 326, 66 zł od 24.06.2014 r. do 30.11.2014 r., w wysokości od 1 177, 07 zł do 1 316, 46 zł od 04.12.2014 r. do 19.05.2015 r., w wysokości od 598, 90 zł do 1 326, 65 zł od 17.06.2015 r. do 19.12.2015 r.,

- świadczenia rehabilitacyjnego w wysokości od 1 203, 47 zł do 1 492, 32 zł od 01.01.2016 r. do 30.06.2016 r.

/ dowód: zaświadczenie ZUS z dnia 28.06.2016 r. – k. 542 /

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Powódka dochodzi od pozwanych Szpitala i (...) S.A. naprawienia szkody na osobie, jakiej miała doznać w wyniku wadliwie prowadzonego zabiegu oczyszczania zatoki szczękowej.

Powództwo zostało skierowane przeciwko Szpitalowi odpowiadającemu jako jednostka, w której udzielano powódce pomocy medycznej, oraz przeciwko ubezpieczycielowi odpowiedzialności cywilnej zakładu opieki zdrowotnej. Pozwany (...) S.A. na podstawie umowy ubezpieczenia z dnia 30.09.2010 r. udzielił (...) Szpitalowi (...) ochrony ubezpieczeniowej i przyjął odpowiedzialność za działania i zaniechania tych podmiotów w zakresie udzielanych przez nie świadczeń medycznych. Według art. 822 § 1 kc przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Umowa taka obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym. Zgodnie zaś z art. 822 § 4 kc poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń.

Obciążenie pozwanego (...) S.A. odpowiedzialnością odszkodowawczą wobec powódki uzależnione jest od odpowiedzialności samej ubezpieczonej placówki medycznej. Odpowiedzialność pozwanego Szpitala wobec powódki znajduje podstawę w przepisach art. 415 i 430 kc.

Zgodnie z art. 415 kc, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, zobowiązany jest do jej naprawienia.

Zgodnie zaś z art. 430 kc, kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności.

Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego Szpitala stanowią zatem wyrządzenie szkody osobie trzeciej przez podwładnego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności oraz wina podwładnego. Między podmiotem powierzającym wykonanie czynności a tym, komu czynność powierzono, musi istnieć stosunek zwierzchnictwa i podporządkowania. Pod pojęciem podporządkowania należy rozumieć podporządkowanie ogólno-organizacyjne, co oznacza, że stosunkiem podporządkowania, o którym mowa w art. 430 kc, obejmuje się również te osoby, którym przysługuje stosunkowo szeroki zakres odpowiedzialności w podejmowaniu decyzji – np. w odniesieniu do działania lekarzy w zakresie postawienia diagnozy oraz prowadzenia terapii (por. G. Bieniek w: G. Bieniek, H. Ciepła, S. Dmowski, J. Gudowski, K. Kołakowski, M. Sychowicz, T. Wiśniewski, Cz. Żuławska „ Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, tom 1”, Warszawa 2009, s. 470-471). Niezależność zawodowa lekarza w zakresie sztuki medycznej nie sprzeciwia się stwierdzeniu stosunku podporządkowania w rozumieniu art. 430 kc (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26.01.2011 r., IV CSK 308/10, OSNC 2011/10/116; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 29.10.2014 r., I ACa 1028/14). Art. 430 kc znajduje zastosowanie w stosunku do odpowiedzialności jednostek szpitalnych, na rachunek których lekarze zatrudnieni w tych jednostkach wykonują czynności z zakresu diagnozy i terapii (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 02.03.2012 r., I ACa 123/12).

Odpowiedzialność pozwanego uzależniona jest zatem od istnienia winy po stronie osób, które w jego imieniu wykonywały czynności medyczne wobec powoda, oraz od zaistnienia zasadniczych przesłanek odpowiedzialności deliktowej w postaci samego czynu niedozwolonego, szkody oraz związku przyczynowego pomiędzy nimi. Dla zastosowania art. 430 kc nie jest natomiast wymagana jakakolwiek wina po stronie zwierzchnika. Odpowiada on bowiem za powstały skutek w sposób bezwzględny, wyłączający możliwość ekskulpacji. Odpowiedzialność pozwanego Szpitala oparta jest zatem na zasadzie ryzyka, niemniej jednak konieczną przesłanką jej stwierdzenia jest wina podwładnego.

Ciężar wykazania przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego spoczywał na powódce. Powódka winna była zatem udowodnić, że zabieg operacyjny został przeprowadzony wadliwie, co skutkowało powstaniem po jej stronie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, a także, iż personel medyczny podejmujący wobec niej czynności lecznicze co najmniej naruszył reguły należytej staranności, czyli wykonywał te czynności w sposób zawiniony.

Podstawowe dyrektywy postępowania lekarza regulują następujące normy:

- art. 4 ustawy z dnia 05.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 1997 r. Nr 28, poz. 152 ze zm.) stanowiący, iż lekarz ma obowiązek wykonywania zawodu zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością;

- art. 19 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30.08.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408 ze zm.), zgodnie z którym pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej, a w sytuacji ograniczonych możliwości udzielenia odpowiednich świadczeń – do korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń;

- art. 2 ust. 1 kodeksu etyki lekarskiej z dnia 14.12.1991 r. (t.j. – obwieszczenie Prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej z dnia 02.01.2004 r., 1/04/1V) stanowiący, że powołaniem lekarza jest ochrona życia i zdrowia ludzkiego, zapobieganie chorobom, leczenie chorych oraz niesienie ulgi w cierpieniu;

- art. 8 kodeksu etyki lekarskiej stanowiący, że lekarz powinien przeprowadzać wszelkie postępowanie diagnostyczne, lecznicze i zapobiegawcze z należytą starannością, poświęcając im niezbędny czas;

- art. 57 ust. 2 kodeksu etyki lekarskiej stanowiący, że wybierając formę diagnostyki lub terapii lekarz ma obowiązek kierować się przede wszystkim kryterium skuteczności i bezpieczeństwa chorego oraz nie narażać go na nieuzasadnione koszty.

Wskazane normy wyznaczają także podstawy do oceny prawidłowości prowadzenia czynności leczniczych pod kątem ustalenia bezprawności oraz zawinienia lekarza w każdym wypadku powstania tzw. szkody medycznej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.02.2010 r., V CSK 287/09, OSP 2012/10/95). Jeżeli zachowania lekarzy (oraz pozostałego personelu medycznego) odbiegają na niekorzyść od przyjętego, abstrakcyjnego wzorca postępowania, uzasadnione jest przypisanie im winy w razie wyrządzenia szkody. Wzorzec jest budowany według obiektywnych kryteriów takiego poziomu fachowości, poniżej którego postępowanie danego lekarza należy ocenić negatywnie. Właściwy poziom fachowości wyznaczają kwalifikacje zawodowe (specjalizacja, stopień naukowy), posiadane doświadczenie, charakter i zakres dokształcania się w pogłębianiu wiedzy medycznej i poznawaniu nowych metod leczenia.

Sąd poczynił ustalenia faktyczne dotyczące przebiegu leczenia powódki, przedmiotu i zakresu dokonywanych wobec niej czynności medycznych na podstawie przedstawionej dokumentacji medycznej, a także zeznań przesłuchanych w tej sprawie świadków. Z kolei ocena prawidłowości i skuteczności leczenia była możliwa na podstawie opinii zasadniczej i uzupełniającej sporządzonych przez biegłego z zakresu chirurgii szczękowo-twarzowej dra M. N..

Sąd uznał, że opinia tego biegłego została opracowana w sposób prawidłowy, rzetelny i kompletny, sformułowane przez biegłego wnioski były logiczne, należycie uzasadnione, a argumentacja na ich poparcie przekonująca.

Opinia biegłego podlega ocenie – przy zastosowaniu art. 233 § 1 kpc – na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 07.11.2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001/4/64; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14.08.2012 r., I ACa 372/12). Opinia sporządzona przez dra M. N. poddaje się wskazanym kryteriom oceny, wobec czego posiada należytą wiarygodność i moc dowodową i jest przydatna dla poczynienia ustaleń faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Należy wskazać, iż jakkolwiek opinia biegłego jest oparta na wiadomościach specjalnych, to podlega ona ocenie sądu przy uwzględnieniu całości zebranego w sprawie materiału, a zatem, na tle tego materiału konieczne jest stwierdzenie, czy opinia odnosi się do wynikających z innych dowodów faktów mogących stanowić podstawę ocen w opinii zawartych oraz, czy opierając się na tym materiale zawiera przestawienie w sposób logiczny i jasny toku rozumowania prowadzącego do sformułowanych w niej wniosków (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24.05.2005 r., V CK 659/04).

Opiniujący odniósł się do przebiegu leczenia powódki, wykorzystując dokumentację medyczną, w szczególności wyniki badań oraz opisy zabiegów. Ustosunkował się też do zastrzeżeń zgłaszanych przez strony i wyjaśnił powstałe wątpliwości, usuwając nieścisłości opinii.

Kategorycznie sformułowane i należycie wyjaśnione i umotywowane wnioski zawarte w kolejnych opiniach, zasadniczej i uzupełniającej, pozwoliły Sądowi na ustalenie, że w trakcie zabiegu operacyjnego i dalszego leczenia, którym została poddana powódka, zespół operujący dopuścił się uchybienia wymogom należytej staranności, dokładności i dochowania wskazań wiedzy medycznej, w tym wypadku wskazań wynikających z prawidłowych technik operacyjnych.

Biegły wskazał na nieprawidłowe – niepełne przygotowanie powódki do zabiegu operacyjnego wyrażające się brakiem wykonania badań radiologicznych przed zabiegiem. Brak ten skutkował ujawnieniem się podczas operacji rozległości zmian zapalnych i zniszczenia kości twarzoczaszki oddzielającej zatokę szczękową od oczodołu.

Prawidłowe przygotowanie pacjenta do zabiegu operacyjnego stanowi jedną z zasadniczych czynności składających się na proces leczniczy w postaci ingerencji chirurgicznej. Przed przystąpieniem do zabiegu należy każdorazowo ocenić stan kliniczny pacjenta w celu ustalenia zarówno zakresu niezbędnych czynności medycznych, jak i ewentualnych zagrożeń dla bezpieczeństwa pacjenta, w tym także ewentualnych przeszkód lub trudności, jakie mogą pojawić się w trakcie zabiegu i wpłynąć na jego przebieg, kierunek i ewentualną potrzebę rozszerzenia pierwotnie założonego zakresu tego zabiegu.

Opisane wyżej nieprawidłowości zaistniałe podczas operacji przeprowadzonych u powoda miały charakter zawiniony i nosiły znamiona błędu w sztuce lekarskiej. Pojęcie to odnosi się do błędu terapeutycznego (błędu w leczeniu, w tym błędu operacyjnego) oraz do błędu diagnostycznego (błędu rozpoznania). Błędy diagnostyki i terapii, opieszałość w podejmowaniu czynności stanowią przesłanki odpowiedzialności lekarza z tytułu czynu niedozwolonego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24.10.2013 r., IV CSK 64/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 31.03.2013 r., V ACa 713/14; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27.06.2007 r., VI ACa 108/07). Mimo prawidłowej diagnostyki i wdrożenia usprawiedliwionych okolicznościami form terapii (sam wybór metody operacji został oceniony przez biegłego jako prawidłowy, aczkolwiek biegły zaznaczył, iż metoda Caldwell-Luca jest coraz rzadziej stosowana) zabieg operacyjny został przeprowadzony nieprawidłowo.

Personel pozwanego Szpitala nie zachował należytej staranności wymaganej z uwagi na szczególne obowiązki spoczywające na lekarzach. Postępowanie wskazanych osób stanowiło naruszenie obowiązków przewidzianych przywołanymi wcześniej przepisami.

Pozwany Szpital jest Szpitalem (...), czyli placówką służącą kształceniu lekarzy, z założenia wyposażoną w najlepszej jakości sprzęt diagnostyczny i zatrudniającą specjalistów o najwyższych kwalifikacjach. Jest przy tym jednostką najwyższego, III stopnia referencyjności, zajmującą się przypadkami medycznymi, których leczenie w innych, mniejszych ośrodkach mogłoby być niewystarczające lub niepełne. Z tych względów od personelu pozwanego należy oczekiwać szczególnej wiedzy oraz szczególnej, podwyższonej staranności, wnikliwości i rzetelności zawodowej, także z uwzględnieniem dysponowania większymi możliwościami diagnostycznymi wobec wyposażenia Szpitala w nowoczesny sprzęt umożliwiający przeprowadzenie szerszych i dokładniejszych badań. Pomimo tego lekarze operujący powódkę nie wykorzystali w pełni swej wiedzy i doświadczenia. Zaniechali pożądanej staranności, skutkującej ostatecznie powstaniem u powódki uszkodzenia ciała w postaci uszkodzenia nerwu podoczodołowego. Zabieg wykonany w pozwanym Szpitalu nie odniósł pożądanego efektu terapeutycznego, przeciwnie spowodował konieczność poddania się powódki kolejnemu zabiegowi operacyjnemu z uwagi na rozległość zmian zapalnych.

Dodatkowo należy wskazać, iż podczas zabiegu doszło do uszkodzenia lewej górnej jedynki, którego to uszkodzenia nie naprawiono pomimo złożenia powódce stosownej obietnicy.

Powódka opisała także okoliczności usunięcia drenu z miejsca pooperacyjnego, w trakcie której to czynności konieczne było użycie siły, co wywołało dodatkowe, całkowicie zbędne dolegliwości bólowe. Nawet takie drobne okoliczności towarzyszące podejmowanym wobec powódki czynnościom wskazują na niedochowanie należytej staranności i niezachowanie właściwych standardów opieki medycznej.

Wreszcie należy dodać, iż, gdy powódka zgłosiła chęć zapoznania się z dokumentacją leczenia, prowadzący to leczenie A. K. doprowadził do przerobienia dokumentacji poprzez umieszczenie tam niezgodnych z prawdziwym stanem faktycznym wpisów, co wskazuje na zamiar uniknięcia odpowiedzialności za wadliwie prowadzone leczenie.

Całość powyższych okoliczności prowadzi do wniosku, iż prowadzone wobec powódki czynności lecznicze zostały wykonane nieprawidłowo, z naruszeniem wymagań wynikających ze wskazań wiedzy medycznej, a przez to naruszyły obowiązki wynikające z przywołanych wcześniejszej przepisów rangi ustawowej oraz postanowień kodeksu etyki lekarskiej. W konsekwencji doszło do istotnego uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia powódki, skutkujących utrzymywaniem się dolegliwości bólowych.

Powódka doznała tym samym szkody na osobie o charakterze niemajątkowym, czyli krzywdy. Pomiędzy błędnie prowadzonym leczeniem a krzywdą powódki zachodzi związek przyczynowy w rozumieniu art. 361 § 1 kc, zgodnie z którym zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W sprawach o błędy lekarskie nie wymaga się, aby związek ten został ustalony w sposób pewny. W świetle wiedzy medycznej w większości wypadków można jedynie mówić o prawdopodobieństwie wysokiego stopnia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.10.2007 r., II CSK 285/07). W przypadku szkód leczniczych związanych z pogorszeniem stanu zdrowia w trakcie zabiegów lekarskich i procesu leczenia wystarczające jest ustalenie istnienia związku przyczynowego z dużą dozą prawdopodobieństwa (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 23.10.2002 r., II CKN 1185/00; z dnia 17.10.2007 r., II CSK 285/07; z dnia 20.03.2009 r., II CSK 564/08; oraz z dnia 05.04.2012 r., II CSK 402/11, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18.06.2015 r., I ACa 511/14). W okolicznościach tej sprawy istnienie wskazanego związku przyczynowego jest prawdopodobne w stopniu wysokim, graniczącym wręcz z pewnością.

Mając na względzie, że zaniedbania personelu medycznego pozwanego Szpitala były zawinione oraz wywołały u powódki uszkodzenie ciała i rozstrój zdrowia, zasadne było przypisanie pozwanemu Szpitalowi odpowiedzialności odszkodowawczej w stosunku do powódki.

Z tego względu powódka może domagać się od pozwanego zadośćuczynienia za krzywdę na podstawie przepisów art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc, stanowiących, iż sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.

Dochodzone świadczenie pieniężne w wysokości 85 000 zł zostało oznaczone w pozwie jako odszkodowanie i zadośćuczynienie. Ponieważ jednak powódka w ogóle nie powołała się na jakikolwiek uszczerbek majątkowy, w istocie nie dochodziła odszkodowania, dla którego podstawę stanowi art. 444 § 1 kc. Powódka wskazała, że dochodzi naprawienia szkody w postaci uszczerbku na zdrowiu oraz doznanych cierpień i bólu fizycznego wywołanych złym stanem zdrowia, czyli ewidentnie domagała się naprawienia szkody niemajątkowej (krzywdy). Mimo błędnego nazwania roszczenia należy je prawidłowo kwalifikować jako zadośćuczynienie za krzywdę.

Zadośćuczynienie stanowi formę rekompensaty z tytułu szkody niemajątkowej. Podstawową przesłanką przyznania zadośćuczynienia poszkodowanemu jest wywołanie u niego czynem niedozwolonym uszkodzenia ciała lub też rozstroju zdrowia. Podstawę żądania zadośćuczynienia stanowi doznana krzywda w postaci ujemnych przeżyć związanych z cierpieniami psychicznymi i fizycznymi pokrzywdzonego. Zadośćuczynienie przede wszystkim ma na celu złagodzenie skutków wypadku, tj. dolegliwości bólowych, cierpienia, urazu psychicznego, zarówno już doznanych, jak i tych, które wystąpią w przyszłości. Ma ono więc charakter całościowy i powinno stanowić rekompensatę pieniężną za całą krzywdę doznaną przez poszkodowanego. Krzywdy tej nie da się w pełni przeliczyć tak, jak szkody majątkowej. Nie ma ona żadnego wzorca, nie podlega żadnej standaryzacji i każdorazowo jest oceniana w okolicznościach konkretnego przypadku. Ustalenie sumy zadośćuczynienia na poziomie odpowiednim uwzględniać winno wszystkie istotne okoliczności i wszystkie następstwa odniesionego urazu. Zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny. Jego wysokość musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość, ale jednocześnie powinna odpowiadać aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Musi uwzględniać takie okoliczności, jak nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, uciążliwość procesu leczenia, rozmiar kalectwa, trwałe następstwa zdarzenia, konieczność korzystania z opieki i wsparcia innych osób, pogorszenie szans na przyszłość, czy też wiek poszkodowanego. Podstawowe znaczenie ma stopień natężenia krzywdy, a więc cierpień fizycznych i ujemnych doznań psychicznych, ich rodzaj, charakter i długotrwałość. Na te zasady wskazywał wielokrotnie Sąd Najwyższy (zob. wyroki: z 16.07.1997 r., II CKN 273/97; z 03.02.2000 r., II CKN 969/98; z 11.07.2000 r., II CKN 1119/98; z 12.10.2000 r., IV CKN 130/00; z 28.09.2001 r., III CKN 427/00; z 18.04.2002 r., II CKN 605/00; z 27.02.2004 r., V CK 282/03; z 01.04.2004 r., II CK 131/03; z 29.09.2004 r., II CSK 531/03; z 20.04.2006 r., IV CSK 99/05; z 09.11.2007 r., V CSK 245/07; z 13.12.2007 r., I CSK 384/07; z 14.02.2008 r., II CSK 536/07; z 29.05.2008 r., II CSK 78/08; z 29.10.2008 r., IV CSK 243/08; z 26.11.2009 r., III CSK 62/09; z 17.09.2010 r., II CSK 94/10; z 04.11.2010 r., V CSK 126/10; z 06.07.2012 r., V CSK 332/11; z 12.07.2012 r., I CSK 74/12; z 29.08.2013 r., I CSK 667/12; z 30.01.2014 r., III CSK 69/13).

Na rozmiar zasądzonego na rzecz powódki zadośćuczynienia mają wpływ przede wszystkim uciążliwości, jakie stały się udziałem powódki wskutek niewłaściwego przeprowadzenia zabiegu operacyjnego, powstałego uszkodzenia nerwu podoczodołowego, konieczności przeprowadzenia dalszego leczenia operacyjnego. U powódki utrzymują się uciążliwości w postaci braku czucia, a także dolegliwości bólowe, utrudniające codzienne funkcjonowanie.

Wskazane wyżej okoliczności przemawiają za przyznaniem powódce zadośćuczynienia za krzywdę, aczkolwiek nie w wysokości wskazanej w pozwie.

Mając na względzie ustalone okoliczności sprawy sąd uznał za odpowiednie w rozumieniu art. 445 § 1 kc zadośćuczynienie w kwocie 50 000 zł. Kwota ta odpowiada świadczeniom przyznawanym w podobnych sprawach i uwzględnia realia społeczno-ekonomiczne. Zadośćuczynienie służy zrekompensowaniu doznanej krzywdy; jego celem nie może być wzbogacenie pokrzywdzonego. Winno ono także uwzględniać aktualne warunki ekonomiczne i przeciętną stopę życiową społeczeństwa.

Powódka błędnie sformułowała żądanie zasądzenia dochodzonej kwoty od pozwanych jako odpowiedzialnych solidarnie. Odpowiedzialność ubezpieczyciela i ubezpieczonego jest odpowiedzialnością w warunkach tzw. solidarności nieprawidłowej – in solidum, co jest jednakże równoznaczne w skutkach z odpowiedzialnością solidarną, mianowicie zaspokojenie roszczenia przez jednego z zobowiązanych zwalnia drugiego z zobowiązania do wysokości dokonanej zapłaty, co znalazło swój wyraz w rozstrzygnięciu zawartym w punkcie I wyroku. Sąd uznał, że wskazana wadliwość żądania nie stoi na przeszkodzie jego uwzględnieniu.

Zobowiązanie do zapłaty zadośćuczynienia należy do tzw. zobowiązań bezterminowych, w których termin spełnienia świadczenia (zapłaty) nie jest z góry oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, tylko wyznaczony zostaje poprzez wezwanie do zapłaty stosownie do art. 455 kc. Spełnienie świadczenia niezwłocznie po wezwaniu oznacza z reguły spełnienie go w terminie 14 dni (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.05.1991 r., II CR 623/90; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 20.03.2012 r., I ACa 191/11). Powódka nie wykazała, aby wezwała wcześniej pozwany Szpital do zapłaty zadośćuczynienia, zatem wezwaniem do spełnienia tego świadczenia będzie dopiero doręczenie pozwanemu odpisu pozwu, co nastąpiło w dniu 03.02.2016 r. (k. 333). Wobec powyższego odsetki za opóźnienie przypadające powódce z mocy art. 481 § 1 kc mogą być naliczane od dnia 18.02.2016 r.

Natomiast w stosunku do pozwanego ubezpieczyciela powódka zgłosiła roszczenie dnia 16.05.2013 r. Zgodnie z art. 817 § 1 kc ubezpieczyciel zobowiązany jest spełnić świadczenie w terminie 30 dni, czyli pozwany znalazł się w opóźnieniu z dniem 15.06.2013 r.

Dalej idące żądanie zadośćuczynienia podlegało oddaleniu jako nieusprawiedliwione.

Za nieusprawiedliwione należało także uznać żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanego (...) we W. na przyszłość. Z opinii biegłego M. N. wynika, iż nie zachodzą okoliczności wskazujące na możliwość ujawnienia się nowych, nieznanych dotychczas zaburzeń stanu zdrowia powódki będących konsekwencją nieprawidłowego procesu leczenia w pozwanym Szpitalu. Nawet jednak, gdyby u powódki miałyby ujawnić się jakiekolwiek dalsze, nieznane jeszcze następstwa tegoż leczenia, to nie zachodzi zagrożenie dla oceny ewentualnych dalszych roszczeń z tym związanych. W aktualnym stanie prawnym wprowadzonym przez art. 442 ¹ kc można twierdzić, iż wyeliminowane zostało niebezpieczeństwo upływu terminu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody na osobie wcześniej, niż szkoda ta się ujawniła. Oznacza to, że nie został ograniczony czas, w jakim może ujawnić się szkoda na osobie prowadząca do powstania (zaktualizowania się) odpowiedzialności za skutki danego zdarzenia, wobec czego drugi czy kolejny proces odszkodowawczy może toczyć się nawet po dziesiątkach lat od wystąpienia zdarzenia wyrządzającego szkodę. Argumentem za ustaleniem odpowiedzialności na przyszłość jest to, że z biegiem lat trudności dowodowe narastają, a przesądzenie w sentencji wyroku zasądzającego świadczenie odszkodowawcze o odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości zwalnia powoda (poszkodowanego) z obowiązku udowodnienia istnienia wszystkich przesłanek odpowiedzialności podmiotu, na którym taka odpowiedzialność już ciąży. Trzeba jednakże zwrócić uwagę, że sama odpowiedzialność pozwanego za skutki nieprawidłowego leczenia powódki została już ustalona, a na powódce i tak spoczywać będzie ciężar wykazania związku przyczynowego pomiędzy nowoujawnioną szkodą a nieprawidłowym leczeniem. W konsekwencji brak jest tego rodzaju okoliczności sprawy, które uzasadniałyby interes prawny powódki w rozumieniu art. 189 kpc w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące ujawnić się w przyszłości.

Wobec częściowego uwzględnienia żądania o kosztach procesu należało orzec zgodnie z wyrażoną w art. 100 kpc zasadą ich stosunkowego rozdzielenia.

Powódka wygrała sprawę w 58, 82 %, pozwani odpowiednio w 41, 18 %. Koszty procesu po stronie powódki objęły: część opłaty od pozwu – 3 000 zł, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego ustalone zgodnie z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie – 3 600 zł oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa – 17 zł, tj. łącznie 6 617 zł, z czego 58, 82 % wynosi 3 892, 12 zł. Koszty procesu po stronie pozwanych objęły wynagrodzenia pełnomocników ustalone na podstawie § 6 pkt 6 przywołanego rozporządzenia oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – 3 600 zł oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa – 17 zł, tj. łącznie 3 617 zł, z czego 41, 18 % wynosi 1 489, 48 zł. Różnica między wskazanymi kwotami wynosi 2 402, 64 zł i przypada powódce od pozwanych według tej samej reguły zaspokojenia, co należność główna.

Na podstawie art. 113 uksc nieopłacone koszty sądowe obejmujące brakującą część opłaty od pozwu – 1 250 zł, wynagrodzenie biegłego – 700 zł i 273, 78 zł oraz zwrot wydatków za nadesłanie dokumentacji medycznej powódki – 177, 63 zł, tj. łącznie 2 401, 41 zł, obciążają strony w stosunku odpowiadającym wygranej w sprawie, tj. pozwanych w 58, 82 %, czyli w kwocie 1 412, 51 zł, zaś powódkę w 41, 18 %, czyli w kwocie 988, 90 zł, podlegającej ściągnięciu z zasądzonego roszczenia.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd podjął rozstrzygnięcia zawarte w sentencji wyroku.