Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 2021 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu XII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Krzysztof Rudnicki

Protokolant: Piotr Józwik

po rozpoznaniu w dniu 27.08.2021 r.

we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. G. i D. G.

przeciwko (...) w W.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego na rzecz powodów 309.564,69 zł (trzysta dziewięć tysięcy pięćset sześćdziesiąt cztery złote, sześćdziesiąt dziewięć groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi:

- od kwoty 212.011 zł – od dnia 09.10.2019 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 97.553,69 zł – od dnia 10.07.2020 r. do dnia zapłaty;

II. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III. zasądza od pozwanego na rzecz powodów 19.974 zł kosztów procesu.

XII C 353 / 20

UZASADNIENIE

Powodowie M. G. i D. G. wnieśli o:

- zasądzenie od pozwanego (...) w W. 313.038,84 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od 29.08.2019 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu nienależnych świadczeń w postaci rat kapitałowo-odsetkowych spełnionych na rzecz pozwanego i jego poprzednika prawnego ((...) w K.) w okresie od 29.05.2019 r. do 11.03.2019 r. w związku z wykonywaniem umowy kredytu hipotecznego nr (...), sporządzonej w dniu 14.05.2007 r. – z uwagi na bezwzględną nieważność ww. umowy,

- ewentualnie zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów 262.326,09 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od 29.08.2019 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu świadczeń spełnionych na rzecz pozwanego i jego poprzednika prawnego ((...) w K.) w okresie od 29.05.2019 r. do 11.03.2019 r. wynikających ze spełniania rat kapitałowo-odsetkowych w wysokości wyższej niż należna po wyeliminowaniu niedozwolonych postanowień dotyczących indeksacji kredytu kursem franka szwajcarskiego,

- zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, a także kosztów postępowania wywołanego próbą ugodową przed Sądem Rejonowym dla Warszawy-Woli w sprawie II Co 1912/19.

Powodowie podali, że zawarli umowę kredytu indeksowanego kursem CHF na kwotę 315.262,10 zł na okres 360 miesięcy. Umowę tę zawarli jako konsumenci z przeznaczeniem na zakup lokalu mieszkalnego od dewelopera. Wypłata transz kredytu miała zostać każdorazowo przeliczona na CHF według kursu kupna określonego w Tabeli kursów w dniu uruchomienia środków. Wysokość zobowiązania powodów miała być ustalona jako równowartość wymaganej spłaty w CHF po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży określonego w Tabeli kursów w dniu spłaty.

Powodowie podnieśli, że przed zawarciem umowy nie została im przedstawiona rzetelna informacja dotycząca ich praw i obowiązków wynikających z umowy, w szczególności o rzeczywistym zakresie ryzyk związanych z indeksacją kredytu kursem CHF. Pozwany nie informował powodów o ryzyku związanym z wpływem kursu waluty indeksacji na wysokość salda kredytu, które miało pozostawać do spłaty w okresie kredytowania. Powodom nie zostało również wyjaśnione, w jaki sposób ustalane są przez bank kursy waluty CHF. Powodowie nie mieli możliwości negocjowania z pozwanym warunków umowy, w szczególności w zakresie wyboru sposobu uruchomienia kredytu, jak również sposobu spłaty rat kapitałowo-odsetkowych. W okresie od dnia uruchomienia kredytu do dnia 11.03.2019 r. powodowie uiścili na rzecz pozwanego 656.435,71 zł. Powodowie zarzucili niespełnienie wymogu dokładnego określenia świadczenia w stosunku zobowiązaniowym, naruszenie przepisów o umownej waloryzacji świadczeń, bezpodstawne stosowanie dwóch różnych mierników do indeksacji świadczeń, jednostronne kształtowanie zobowiązania, niespełnienie wymogu ekwiwalentności świadczeń, naruszenie zasad współżycia społecznego (uczciwego obrotu). Podnieśli, że świadczenie pozwanego, czyli kwota udzielonego kredytu, nie odpowiadało wysokości zobowiązania powodów.

Powodowie wskazali, że ograniczyli zakres dochodzonych roszczeń i żądają zwrotu równowartości rat uiszczonych w okresie od 29.05.2009 r. do 11.03.2019 r. wysokości 313.038,84 zł, a więc za okres 10 lat wstecz od dnia dokonania ostatniej spłaty.

Powodowie wskazali, że podstawą ich roszczeń są przepisy art. 405 kc, 410 kc, 385 ¹ kc.

Szczegółowe uzasadnienie stanowiska powodów zawarte jest na k. 4-29 oraz 234-249 akt sprawy.

Pozwany (...) wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów kosztów procesu.

Pozwany wskazał, iż kwestia indeksacji została indywidualnie uzgodniona jeszcze na etapie wniosku kredytowego. Zaprzeczył, aby umowa kredytu była nieważna, aby zachodziły przesłanki do uznania jej postanowień za niewiążące względem powodów, aby postanowienia kwestionowane przez powodów były sprzeczne z dobrymi obyczajami bądź też naruszały interes powodów, aby nie poinformował należycie powodów o ryzykach związanych z umową kredytową i istotnych cechach kredytu indeksowanego, aby dowolnie ustalał kwoty należne tytułem spłaty kredytu oraz kurs waluty CHF.

Podniósł też zarzut przedawnienia roszczenia jako okresowego.

Szczegółowe uzasadnienia stanowiska pozwanego zawarte jest na k. 130-210 oraz 261-284 akt sprawy.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny.

W dniu 23.04.2007 r. D. J. i M. G. złożyli w firmie (...) u pośrednika kredytowego K. S. na formularzu (...) wniosek o kredyt hipoteczny.

Przedmiotem wniosku był kredyt w PLN w kwocie 307.920,32 zł, indeksowany kursem waluty CHF na okres 30 lat, z przeznaczeniem na sfinansowanie budowy przez dewelopera (...) sp. z o.o. lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym na działce nr (...) w O. przy ul. (...), KW nr (...), o pow. 84,64 m ^{( 2)} (5 pokoi, kuchnia, łazienka, garaż) – planowane zakończenie budowy II kw. 2008.

W dniu 23.04.2007 r. wnioskodawcy podpisali oświadczenie kredytobiorcy o wyborze waluty obcej, w którym oświadczyli, że:

- zostali poinformowani, iż przedstawiona im tabela dotycząca wpływu zmian oprocentowania i kursu waluty kredytu na wysokość miesięcznych rat ma charakter wyłącznie przykładowy i nie będą na jej podstawie wywodzić żadnych roszczeń wobec (...) w Ł.,

- po zapoznaniu się z występującym ryzykiem kursowym oraz ryzykiem wynikającym ze zmiennej stopy procentowej wnoszą o udzielenie kredytu indeksowanego do waluty obcej.

W oświadczeniu przedstawione zostały sytuacje modelowe:

- wysokość kredytu: 150.000 zł, okres spłaty: 15 lat, zmienne oprocentowanie kredytu złotowego: 6 %, zmienne oprocentowanie kredytu indeksowanego do CHF: 3 %, raty równe,

- wysokość raty przy aktualnym poziomie kursu CHF i aktualnym poziomie stopy procentowej:

- dla kredytu w PLN – 1.259,13 PLN,

- dla kredytu indeksowanego w CHF – 1.032,91 PLN,

- wysokość raty przy założeniu, że stopa procentowa kredytu w CHF jest równa stopie procentowej kredytu w PLN, a kapitał jest wyższy o 20 %: 1.510,96 PLN,

- wysokość raty przy założeniu, że kurs CHF wzrośnie o wartość stanowiącą różnicę między maksymalnym i minimalnym kursem CHF z okresu ostatnich 12 miesięcy, tj. o 3,752 pp., co daje wzrost o 15,6 %: 1.194,04 PLN,

- wysokość raty przy założeniu, że stopa procentowa wzrośnie o 4 p.p.:

- dla kredytu w PLN – 1.599,36 PLN,

- dla kredytu indeksowanego do CHF – 1.340,21 PLN,

- wysokość raty przy założeniu, że stopa procentowa wzrośnie o wartość stanowiącą różnicę między maksymalną i minimalną wartością z okresu ostatnich 12 miesięcy, tj. o 1,83 p.p. w przypadku kredytów w PLN i 0,518 p.p. w przypadku kredytów indeksowanych kursem CHF:

- dla kredytu w PLN – 1.409,57 PLN,

- dla kredytu indeksowanego do CHF – 1.070,10 PLN.

Przy składaniu wniosku nie były omawiane zasady ustalania kursów walut przez (...) Była mowa o tym, że w umowie kredytu stosowane są przeliczenia według kursu kupna i kursu sprzedaży CHF (spread). Była też mowa o ryzyku kursowym, ale powodowie nie wiedzieli, że jest ono nieograniczone.

Raty kredytu indeksowanego do CHF miały być niższe niż raty kredytu w PLN.

Treść umowy nie była przedmiotem negocjacji. Nie było możliwości spłaty kredytu bezpośrednio w CHF.

/ dowód: wniosek o kredyt hipoteczny z dnia 23.04.2007 r. – k. 215-222; oświadczenie z dnia

23.04.2007 r. – k. 223; zeznania świadka K. S. – e-protokół z dnia

27.08.2021 r. 00:04:05-00:27:53 k. 395-396 i 399; zeznania powoda M. G.

– e-protokół z dnia 27.08.2021 r. 00:29:05-00:54:50 k. 396-397 i 399; zeznania powódki

D. G. – e-protokół z dnia 27.08.2021 r. 00:54:41-01:01:55 k. 397-399 /

W dniu 06.08.2007 r. (...) w K. (...) w Ł. (KRS nr (...)) oraz D. J. i M. G. zawarli umowę kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do CHF.

Bank udzielił kredytobiorcom kredytu w kwocie 315.265,10 zł indeksowanego kursem CHF; przy założeniu, że uruchomiono całość kredytu w dacie sporządzenia umowy, równowartość kredytu wynosiłaby 142.075,30 CHF, natomiast rzeczywista równowartość miała zostać określona po wypłacie ostatniej transzy kredytu; kredytobiorcy oświadczyli, iż są świadomi ryzyka kursowego, związanego ze zmianą kursu waluty indeksacyjnej w stosunku do złotego, w całym okresie kredytowania i akceptują to ryzyko (§ 1 ust. 1).

Spłata kredytu miała nastąpić w 360 miesięcznych równych ratach kapitałowo-odsetkowych. (§ 1 ust. 2).

Oprocentowanie kredytu miało być zmienne i na dzień sporządzenia umowy wynosiło 3,90 % w skali roku, na które składała się suma obowiązującej stawki (...) i stałej marży Banku, wynoszącej 1,65 % (§ 1 ust. 3 umowy).

Rata kapitałowo-odsetkowa przy założeniu uruchomienia całości kredytu w dacie sporządzenia umowy wynosiłaby równowartość 842,70 CHF; rzeczywista wysokość rat odsetkowych lub rat kapitałowo-odsetkowych miała zostać określona w harmonogramie spłat (§ 1 ust. 4).

Całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia umowy kredytu wynosił 226.885.20 zł (§ 1 ust. 7).

Kredyt przeznaczony był na (§ 2 ust. 1):

a) 302.920,30 zł na pokrycie części kosztów budowy lokalu mieszkalnego realizowanego przez dewelopera – (...)- (...) sp. z o.o. w O.,

b) 5.000 zł na refinansowanie części kosztów budowy,

c) 2.391,50 zł na uiszczenie opłaty z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego,

d) 3.152,65 zł na uiszczenie składki z tytułu ubezpieczenia od ryzyka utraty wartości nieruchomości,

e) 1.576,33 zł na pokrycie składek z tytułu odpowiedzialności cywilnej w życiu codziennym w programie (...),

f) 224,32 zł na uiszczenie kosztów związanych z ustanowieniem hipoteki zabezpieczającej spłatę kredytu.

Zabezpieczeniem spłaty kredytu były (§ 3):

1. hipoteka kaucyjna w złotych polskich do kwoty stanowiącej 170 % kwoty kredytu na lokalu mieszkalnym nr (...) o pow. 84,64 m ^{( 2)} położonym w O. przy ul. (...);

2. cesja na rzecz Banku wierzytelności z tytułu umowy ubezpieczenia nieruchomości od ognia, powodzi i innych zdarzeń losowych na sumę ubezpieczenia odpowiadającą wartości odtworzeniowej budynku;

3. weksel in blanco wraz z deklaracją do czasu przedstawienia w Banku odpisu z KW nieruchomości zawierającego prawomocny wpis hipoteki;

4. ubezpieczenie od ryzyka utraty wartości nieruchomości przez okres 5 lat od dnia uruchomienia kredytu;

5. cesja wierzytelności z tytułu umowy zawartej z deweloperem z tytułu przysługującego zwrotu wniesionych środków na budowę domu/mieszkania;

6. ubezpieczenie kredytu z tytułu niskiego wkładu własnego.

Warunkiem wypłaty kredytu / transzy kredytu było przedłożenie dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia, cesje, inne oświadczenia kredytobiorców (§ 5).

W § 6 umowy zostały zawarte m.in. następujące definicje:

- Bankowa Tabela kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut, zwana Tabelą Kursów – sporządzana przez merytoryczną komórkę Banku na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym w chwili sporządzania tabeli i po ogłoszeniu kursów średnich przez NBP; tabela sporządzana była o godz. 16.00 każdego dnia roboczego i obowiązywała przez cały następny dzień roboczy;

- Libor 3 miesięczny dla CHF (LIBOR 3m) – London Interbank Offered Rate – oprocentowanie, na jakie banki skłonne są udzielić pożyczek w CHF innym bankom na rynku międzybankowym w Londynie na okres trzech miesięcy;

- rata kapitałowo-odsetkowa – pełna rata zawierająca miesięczną ratę spłaty kapitału kredytu oraz umowne odsetki naliczone w stosunku miesięcznym za pozostającą do spłaty część kapitału;

- rata odsetkowa – rata odsetkowa, przypadająca do spłaty w okresie karencji za dany okres rozliczeniowy naliczona z tytułu odsetek umownych w stosunku miesięcznym od uruchomionej części kredytu;

- rata spłaty – łączna kwota raty kapitałowo-odsetkowej przypadająca do spłaty za dany okres rozliczeniowy lub rata odsetkowa przypadająca do spłaty a dany okres rozliczeniowy w okresie karencji, powiększona o należne składki ubezpieczeniowe oraz opłaty i prowizje.

W dniu wypłaty kredytu kwota wypłaconych środków miała być przeliczana do CHF według kursu kupna walut określonego w Tabeli Kursów, obowiązującego w dniu uruchomienia środków (§ 9 ust. 2).

Uruchomienie kredytu lub transzy kredytu winno nastąpić nie później niż w terminie 7 dni roboczych od daty złożenia wniosku o wypłatę wraz z całą dokumentacją (§ 9 ust. 3).

Wysokość zobowiązania z tytułu spłat rat kapitałowo-odsetkowych miała być ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w CHF, po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w Tabeli Kursów do CHF, obowiązującego w dniu spłaty (§ 10 ust. 3).

W przypadku wypłaty kredytu w transzach Bank udzielił kredytobiorcom karencji w spłacie kapitału przez okres wypłaty transz kredytu, nie dłużej jednak niż do czterech miesięcy od daty wypłaty ostatniej transzy; w okresie karencji kredytobiorcy obowiązani byli do miesięcznej spłaty odsetek (§ 10 ust. 5).

Sposób i terminy zarachowania spłat określał Regulamin (§ 10 ust. 7).

Oprocentowanie kredytu ulegało zmianie w pierwszym dniu najbliższego miesiąca następującego po ostatniej zmianie indeksu (...) (§ 13 ust. 1).

Indeks (...) dla każdego miesiąca obliczany był jako średnia arytmetyczna stawek LIBOR 3M obowiązujących w dniach roboczych w okresie liczonym od 26 dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc ostatni do 25 dnia miesiąca poprzedzającego zmianę (§ 13 ust. 2).

Indeks (...) ulegał zmianie w okresach miesięcznych i obowiązywał od pierwszego dnia miesiąca, jeżeli wartość indeksu była różna od obowiązującej stawki indeksu o przynajmniej 0,1 p.p. i obowiązywał od pierwszego kalendarzowego dnia miesiąca (§ 13 ust. 5).

W razie stwierdzenia przez Bank, że warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane lub w razie zagrożenia terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego Kredytobiorcy, a w szczególności w przypadku niespłacenia dwóch rat odsetkowych lub kapitałowo-odsetkowych lub skierowania egzekucji do nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie spłaty kredytu, Bank mógł (§ 22 ust. 1):

a) wypowiedzieć umowę kredytu w całości lub w części;

b) zażądać dodatkowego zabezpieczenia spłaty kredytu bądź przedstawienia w określonym terminie programu naprawczego i jego realizacji po zatwierdzeniu przez Bank.

Okres wypowiedzenia wynosił 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością Kredytobiorcy – 7 dni (§ 22 ust. 2).

Po upływie okresu wypowiedzenia kredytobiorca był obowiązany do niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami należnymi Bankowi za okres korzystania z kredytu (§ 22 ust. 3).

W sprawach nieuregulowanych umową kredytu zastosowanie miały postanowienia Regulaminu do umowy kredytu hipotecznego, stanowiącego integralną część umowy (§ 25 ust. 1).

Załącznikami do umowy kredytu z dnia 14.05.2007 r. były następujące dokumenty:

- deklaracja wekslowa,

- oświadczenie o poddaniu się egzekucji,

- harmonogram wypłat transz,

- pouczenie o prawie odstąpienia od umowy kredytu,

- umowa cesji wierzytelności należnych kredytobiorcy z tytułu zwrotu wpłat dokonanych na rzecz dewelopera,

- oświadczenie udzielone zgodnie z art. 92a prawa bankowego,

- druk wniosku o wypłatę.

Regulamin kredytu hipotecznego zawierał analogiczne postanowienia w wyżej opisanym zakresie, co umowa kredytu.

Początkowe raty kredytu miały wynosić:

- 30.11.2007 r. – 2.584,24 CHF,

- od 31.12.2007 r. do 31.05.2008 r. – 694,55 CHF,

- 30.06.2008 r. – 716,57 CHF,

- od 31.07.2008 r. – 908,66 CHF.

Aneksem nr (...) z dnia 23.02.2009 r. strony zmieniły opis zabezpieczenia hipotecznego.

Przed podpisaniem umowy powodowie ją przeczytali.

/ dowód: umowa kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do CHF z dnia 14.05.2007 r. – k.

47-52; Regulamin kredytu hipotecznego (...) – k. 53-59; aneks nr (...) z dnia 18.05.2009 r.

– k. 60v; harmonogram – załącznik nr 1 do umowy kredytu – k. 228; zeznania powoda

M. G. – e-protokół z dnia 27.08.2021 r. 00:29:05-00:54:50 k. 396-397 i 399;

zeznania powódki D. G. – e-protokół z dnia 27.08.2021 r. 00:54:41-

01:01:55 k. 397-399 /

Na podstawie umowy kredytu nr (...) z dnia 14.05.2007 r. (...) dokonał wypłaty następujących środków:

- w dniu 28.05.2007 r. – 99.720,88 zł – równowartość 44.899,10 CHF wg kursu kupna 2,2210, w tym:

- 87.376,08 zł na pokrycie kosztów budowy lokalu mieszkalnego,

- 5.000 zł na refinansowanie części kosztów budowy lokalu mieszkalnego,

- 7.344,80 zł na pokrycie kosztów okołokredytowych:

- 2,391,50 zł – opłata za ubezpieczenie niskiego wkładu,

- 3.152,65 zł – składka z tytułu ubezpieczenia ryzyka utraty wartości nieruchomości,

- 1.576,33 zł – składki odpowiedzialności cywilnej w życiu codziennym,

- 224,32 zł – koszt ustanowienia hipoteki zabezpieczającej spłatę kredytu;

- w dniu 17.07.2007 r. – 61.584,06 zł – równowartość 28.005,49 CHF wg kursu kupna 2,1990 – na pokrycie kosztów budowy lokalu mieszkalnego;

- w dniu 05.10.2007 r. – 61.584,06 zł – równowartość 28.018,23 CHF wg kursu kupna 2,1980 – na pokrycie kosztów budowy lokalu mieszkalnego;

- w dniu 23.11.2007 r. – 61.584,06 zł – równowartość 28.094,92 CHF wg kursu kupna 2,1920 – na pokrycie kosztów budowy lokalu mieszkalnego;

- w dniu 23.06.2008 r. – 30.792,04 zł – równowartość 15.342,33 CHF wg kursu kupna 2,0070 – na pokrycie kosztów budowy lokalu mieszkalnego.

Łącznie (...)wypłacił z tytułu kredytu nr (...) sumę 315.265,10 zł, w tym:

- na rzecz dewelopera – 307.920,03 zł,

- na pokrycie kosztów okołokredytowych – 7.344,80 zł.

/ dowód: zaświadczenie (...) z dnia 31.05.2019 r. – k. 92; potwierdzenie z dnia

12.06.2019 r. – k. 93; wniosek o wypłatę kredytu – k. 224-225; dyspozycja uruchomienia

kredytu – k. 226 /

W dniu 25.08.2007 r. M. G. i D. J. zawarli związek małżeński, zarejestrowany w USC w O. nr aktu małżeństwa (...)

/ dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 123 /

Na podstawie umowy sprzedaży z dnia 10.09.2008 r., rep. (...), M. G. i D. G. nabyli na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej lokal mieszkalny położony w O. przy ul. (...), składający się z pokoju z aneksem kuchennym, przedpokoju, łazienki, antresoli i komórki, o pow. 87,80 m ^{( 2)}, dla którego została założona księga wieczysta nr (...), wraz z udziałem wynoszącym 194/10000 w częściach wspólnych nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...).

Na podstawie oświadczenia (...) w Ł. z dnia 23.02.2009 r. w księdze wieczystej prowadzonej dla lokalu powodów wpisana była hipoteka umowna kaucyjna na sumę 535.950,67 zł na zabezpieczenie spłaty kredytu wraz z odsetkami i innymi należnościami wynikającymi z umowy nr (...) z dnia 14.05.2007 r., zmienionej aneksem nr (...) z dnia 23.02.2009 r.

Powodowie sprzedali tenże lokal P. W. na podstawie umowy sprzedaży z dnia 25.02.2019 r., rep.(...)

/ dowód: wydruk elektronicznej księgi wieczystej nr (...) – k. 74-91 /

W dniu 05.02.2015 r. (...) w W. oraz D. G. i M. G. zawarli aneks nr (...) do umowy kredytu hipotecznego nr (...), którym dokonali zmiany sposobu spłaty kredytu indeksowanego do CHF w taki sposób, że spłata kredytu miała następować w walucie CHF lub złotych polskich według wyboru kredytobiorców.

Powodowie nie skorzystali z możliwości spłaty kredytu bezpośrednio w CHF.

/ dowód: aneks nr (...) z dnia 05.02.2015 r. – k. 61-62; zeznania powoda M. G.

– e-protokół z dnia 27.08.2021 r. 00:29:05-00:54:50 k. 396-397 i 399; zeznania powódki

D. G. – e-protokół z dnia 27.08.2021 r. 00:54:41-01:01:55 k. 397-399 /

W okresie od dnia 02.07.2007 r. do dnia 11.03.2019 r. powodowie spłacili na rzecz (...)., następnie (...) 656.435,71 zł, w tym:

- w okresie od dnia 02.07.2007 r. do dnia 30.04.2009 r. – 38.950,99 zł,

- w okresie od dnia 29.05.2009 r. do dnia 11.03.2019 r. – 617.484,72 zł, w szczególności:

- w dniu 31.01.2019 r. – 94.958,97 zł,

- w dniu 11.03.2019 r. – 302.806,28 zł.

/ dowód: historia spłat kredytu z dnia 12.06.2019 r. oraz historia zmian indeksu z dnia 12.06.2019

r. – k. 94-98 /

W związku ze sprzedażą mieszkania powodowie zdecydowali się spłacić kredyt.

/ dowód: zeznania powoda M. G. – e-protokół z dnia 27.08.2021 r. 00:29:05-

00:54:50 k. 396-397 i 399 /

Pismem z dnia 25.07.2019 r. powodowie skierowali do pozwanego reklamację dotyczącą umowy o kredyt nr (...) z dnia 14.05.2007 r. w zakresie nienależnie pobranych od nich świadczeń w wysokości 617.474,72 zł w okresie od dnia 29.05.2009 r. do dnia 11.03.2019 r. z uwagi na nieważność umowy, wnosząc o zwrot tej kwoty.

Zakwestionowali jako niedozwolone następujące postanowienia umowy: § 1 ust. 1, § 6 ust. 1, § 9 ust. 2, § 10 ust. 3, § 14 ust. 3, § 16 ust. 4 oraz regulaminu: § 16 ust. 4, § 19 ust. 5, § 21 ust. 5.

/ dowód: reklamacja z dnia 25.07.2019 r. – k. 63-67 /

W odpowiedzi na reklamację (...) podniósł, że w jego ocenie umowa kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do CHF nie zawiera postanowień abuzywnych, a wszystkie klauzule indeksacyjne, zawarte w treści umowy są precyzyjne i stanowią ważną podstawę prawną przeliczeń kwot kredytu z PLN na CHF i z CHF na PLN.

/ dowód: pismo z dnia 28.08.2019 r. – k. 68-69 /

Pismem z dnia 06.05.2019 r. powodowie skierowali do Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli wniosek o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej polegającej na zapłacie 212.011 zł z tytułu nienależnie pobranych świadczeń na podstawie umowy kredytu nr (...) z dnia 14.05.2007 r. do dnia 06.05.2019 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 07.05.3019 r. do dnia zapłaty z uwagi na nieważność tej umowy.

Na posiedzenie Sądu Rejonowego w dniu 25.09.2019 r., II Co 1912/19, stawił się pełnomocników powodów, natomiast za prawidłowo zawiadomionego pozwanego nie stawił się nikt.

/ dowód: wniosek z dnia 06.05.2019 r. – k. 70-72; protokół posiedzenia z dnia 25.09.2019 r., II Co

1912/19 – k. 73 /

Na podstawie uchwał nadzwyczajnych zgromadzeń akcjonariuszy z dnia 18.06.2009 r. (...) w K. – KRS nr (...) został przejęty przez (...)w W. – KRS nr (...) w trybie art. 492 § 1 pkt 1 ksh przez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą. Spółka przejmująca zmieniła firmę na (...) Połączenie zostało zarejestrowane dnia 04.01.2010 r.

Następnie na podstawie uchwał zwyczajnych walnych zgromadzeń akcjonariuszy z dnia 03.04.2012 r. (...) w W. – KRS nr (...) został przejęty przez (...) w W. – KRS nr (...) w trybie art. 492 § 1 pkt 1 ksh przez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą. Spółka przejmująca zmieniła firmę na (...) w W.. Połączenie zostało zarejestrowane dnia 01.06.2012 r.

/ dane znane Sądowi z urzędu oraz powszechnie dostępne w przeglądarce KRSonline /

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługuje na uwzględnienie prawie w całości.

Powodowie dochodzą w pierwszej kolejności zwrotu świadczeń nienależnych spełnionych w wykonaniu nieważnej w ich ocenie umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do CHF nr (...) z dnia 14.05.2007 r. Powodowie zakwestionowali tę umową kredytową, powołując się na jej sprzeczność z przepisami prawa bankowego oraz zawarcie w treści umowy postanowień niedozwolonych w rozumieniu art. 385 ¹ i nast. kc.

Sąd poczynił ustalenia stanu faktycznego sprawy na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów, zeznań świadka K. S. oraz zeznań powodów, uznając te dowody za tworzące spójną całość, wiarygodne i w pełni przydatne dla dokonania tychże ustaleń.

Natomiast pominięciu podlegały dowody z dokumentów wnioskowanych w pkcie 9 pisma powodów, z zeznań świadka R. D. oraz z opinii biegłego.

Transakcje dokonywane przez Bank w związku z udzieleniem i wykonywaniem kredytu nie mają znaczenia dla oceny relacji stron konkretnego stosunku kredytowego.

Świadek D. został zgłoszony przez pozwanego na okoliczności dotyczące: charakteru kredytu powodów (co nie jest faktem, ale prawną oceną Sądu), kształtowania kursów i spreadu, stosowania Tabel kursowych, konstrukcji i funkcjonowania kredytów indeksowanych, itp. Takie okoliczności, w tym ogólne reguły stosowane przez banki do kredytów indeksowanych, znane są Sądowi i pełnomocnikom stron z innych spraw o tożsamym lub zbliżonym przedmiocie, natomiast nie mają związku z konkretną sprawą dotyczącą konkretnego kredytu.

Zbędne było prowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wyliczenia rat i salda z pominięciem mechanizmu indeksacji (wniosek powodów) oraz na okoliczność zasad ustalania kursów walut, ich rynkowego charakteru, wysokości stóp referencyjnych, finansowania kredytów indeksowanych, itp., albowiem również zasady te znane są Sądowi bądź nie dotyczą tej konkretnej sprawy. Koncepcja przeliczania kredytu przy wykorzystaniu średniego kursu NBP odrzucana jest obecnie przez orzecznictwo sądowe. Reguły ustalania kursów CHF nie zostały ustalone w umowie, nie ma też znaczenia, czy kursy pozwanego miały charakter rynkowy, bowiem nie zostały one indywidualnie uzgodnione.

W pełni uprawnione jest stanowisko powodów co do zawarcia w treści umowy z dnia 14.05.2007 r. niedozwolonych postanowień umownych w zakresie odnoszącym się do indeksacji kredytu do waluty CHF, co skutkowało nieważnością tejże umowy.

Powodowie zawarli z poprzednikiem prawnym pozwanego – (...)w Ł., czyli tzw. (...), umowę kredytu typu indeksowanego (waloryzowanego) do waluty CHF, na kwotę 315.265,10 zł.

Stosownie do postanowień ogólnych warunków umowy kredytowej, wypłacone transze kredytu miały zostać przeliczone na CHF wg kursu kupna walut ustalanego przez Bank obowiązującego w dniu uruchomienia środków. Stosowane do przeliczenia walut przy wypłacie kredytu kursy CHF ustalane były jednostronnie według Tabeli kursów obowiązującej w Banku.

Wysokość rat kapitałowo-odsetkowych była ustalana na podstawie wskazanej w harmonogramie spłat kwoty wyrażonej w CHF wyliczonej po wypłacie kredytu (transzy kredytu). Spłata tych rat również następowała w złotych polskich przy jednoczesnym przeliczeniu wysokości zobowiązania wyrażonego w CHF według kursu sprzedaży walut ustalanego przez Bank i obowiązującego w dniu spłaty.

Kredyt miał zostać wypłacony w pięciu transzach.

W ten sposób w chwili zawarcia umowy kwota kredytu będąca podstawą wyliczenia rat nie została ściśle oznaczona. W umowie kredytu zawarte zostało – mające wyłącznie orientacyjny charakter – przeliczenie według kursu z dnia zawarcia umowy. Przeliczenie to dało wynik 142.075,30 CHF. Sam kurs nie został podany, ale wynosił 2,2190.

Dokonując wypłat transz kredytu, pozwany przeliczył wypłacane sumy na CHF według różnych kursów:

- w dniu 28.05.2007 r. – 99.720,88 zł – według kursu 2,2210 – co dało wynik 44.899,10 CHF;

- w dniu 17.07.2007 r. – 61.584,06 zł – według kursu 2,1990 – co dało wynik 28.005,49 CHF;

- w dniu 05.10.2007 r. – 61.584,06 zł – według kursu 2,1980 – co dało wynik 28.018,23 CHF;

- w dniu 23.11.2007 r. – 61.584,06 zł – według kursu 2,1920 – co dało wynik 28.094,92 CHF;

- w dniu 23.06.2008 r. – 30.792,04 zł – według kursu 2,0070 – co dało wynik 15.342,33 CHF.

Ostatecznie zatem zobowiązanie wyrażone w walucie indeksacji opiewało na sumę 144.360,07 CHF, czyli było o 2.284,77 CHF wyższe. Można też zwrócić uwagę, że równowartości w CHF kolejnych trzech transz, wynoszących po 61.584,06 zł, były różne, za każdym razem coraz wyższe.

Docelowa suma kredytu w CHF miała dopiero wynikać z harmonogramu spłat. Jak wynika z § 5 umowy, uruchomienie kredytu miało nastąpić po spełnieniu szeregu warunków, aczkolwiek warunki te mogły być spełnione przez kredytobiorców dość szybko, nawet tego samego dnia lub w ciągu kilku dni. W chwili zawarcia umowy nie można było jednak jednoznacznie ustalić daty, w jakiej uruchomienie kredytu miało nastąpić.

Pozwany w żaden sposób nie wyjaśnił ani nawet nie próbował wyjaśnić, dlaczego nie było możliwe dokonanie jednoznacznego i wiążącego przeliczenia PLN na CHF w dniu zawarcia umowy kredytu i według – uzgodnionego przez strony – kursu z tego dnia. Nic nie stało na przeszkodzie, aby w umowie kredytu dokonać przeliczenia waluty według określonego kursu, w szczególności średniego kursu NBP, albo jakiegokolwiek innego kursu – uzgodnionego z powodami.

Tymczasem umowa kredytu pozostawiała Bankowi swobodę w zakresie wyrażenia w CHF kwoty kredytu oddanej do dyspozycji kredytobiorcy, a w konsekwencji wysokości rat spłaty kredytu. Zapis o przeliczeniu sumy kredytu na CHF według kursu z dnia uruchomienia kredytu jest zapisem pochodzącym od Banku, a nie od powodów. Nie było to z pewnością postanowienie indywidualnie uzgodnione, skoro zostało przeniesione dosłownie z regulaminu kredytu. W umowie kredytu nie został również szczegółowo opisany mechanizm ustalania kursów kupna i sprzedaży CHF. Metoda kształtowania kursu nie została uzgodniona w ramach indywidualnej, jednostkowej umowy. Część ogólna umowy zawiera wprawdzie definicję Tabeli kursów sporządzanej na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym, ale jest to dalece niewystarczające. Nie wiadomo przede wszystkim, co oznacza rynek międzybankowy. Nie ma przy tym znaczenia, czy kursy były ustalane na podstawie danych transakcyjnych pozyskiwanych z rynków finansowych (przy użyciu systemu Bloomberg, Reuters, Thompson, itp.) czy też w inny podobny sposób, jeżeli sposób ten nie został indywidualnie uzgodniony na potrzeby konkretnej transakcji. Nie ma też znaczenia, że kursy ustalane są według takich samych czy podobnych reguł przez wszystkie banki komercyjne.

Stosowane w umowie kredytu do przeliczenia walut przy wypłacie kredytu oraz przy spłacie kolejnych rat kursy CHF ustalane były w istocie jednostronnie wg tabeli kursów obowiązującej w (...)

Stosowanie w ogóle do jakichkolwiek przeliczeń kursu ustalanego przez Bank – bez jednoznacznego i pełnego przedstawienia w umowie kredytu metody wyliczania tego kursu poddającej się weryfikacji – może być traktowane jako niedozwolone postanowienie umowne, sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy kredytobiorcy. Miernik waloryzacji stosowany do przeliczenia świadczenia pieniężnego winien mieć charakter obiektywny, niezależny od woli jednej ze stron. Natomiast mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22.01.2016 r., I CSK 149/14, OSNC 2016/11/134; z dnia 13.12.2018 r., V CSK 559/17; z dnia 02.06.2021 r., I CSKP 55/21), inaczej mówiąc jest nieuczciwy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27.02.2019 r., II CSK 19/18).

Postanowienia uprawniające bank do jednostronnego ustalenia kursów obarczają kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem i naruszają równorzędność stron (zob. wyroki Sądu Najwyższego powołane powyżej).

Ponadto zastosowanie innego kursu dla przeliczenia kredytu uruchamianego – kursu kupna

oraz innego kursu dla przeliczenia kredytu spłacanego – kursu sprzedaży prowadzi do uzyskania przez bank dodatkowej korzyści finansowej wynikłej z różnicy między tymi kursami. Na tym polega istota tzw. spreadu walutowego.

Zakładając przeliczenie walut PLN/CHF wg średniego kursu NBP, zobowiązanie powodów wyniosłoby:

- według kursu z dnia złożenia wniosku kredytowego – 23.04.2007 r. – 2,3034 – 136.869,45 CHF (przy czym powodowie wnioskowali o 307.920,32 zł, a zwiększenie sumy kredytu było wynikiem doliczenia przez Bank różnych dodatkowych opłat za ubezpieczenie, ustanowienie hipoteki, itp.);

- według kursu z dnia zawarcia umowy kredytu – 14.05.2007 r. – 2,2772 – 138.444,18 CHF;

- według kursów z dnia uruchomienia kolejnych transz:

- 28.05.2007 r. – 99.720,88 PLN : 2,2984 = 43.387,09 CHF,

- 17.07.2007 r. – 61.584,06 PLN : 2,2696 = 27.134,32 CHF,

- 05.10.2007 r. – 61.584,06 PLN : 2,2664 = 27.172,64 CHF,

- 23.11.2007 r. – 61.584,06 PLN : 2,2567 = 27.289,43 CHF,

- 23.06.2007 r. – 30.792,04 PLN : 2,0785 = 14.814,55 CHF,

tj. łącznie 139.798,03 CHF.

W każdym wypadku zobowiązanie powodów byłoby wyraźnie niższe.

Stosując swój kurs kupna – niższy od kursu średniego NBP – Bank spowodował zwiększenie zobowiązania kredytobiorców wyrażonego w walucie waloryzacji.

Z uwagi na zastosowanie kursu kupna (niższego) do przeliczenia kredytu wypłaconego oraz kursu sprzedaży (wyższego) do spłaty kredytu zobowiązanie staje się wyższe już w dniu wypłaty, gdyby kredyt miał zostać od razu spłacony. Suma kapitału w PLN do spłaty jest w takim przypadku z założenia wyższa od sumy kapitału udostępnionego.

Zastosowanie różnego kursu w zależności od tego, czy przeliczenie dotyczy wypłaconego kredytu czy też wysokości raty w dniu przewidzianym w harmonogramie lub dniu poprzedzającym dzień płatności należy uznać za naruszające interes konsumenta w sposób rażący, a niezależnie od tego za postanowienie umowne dotknięte sprzecznością z zasadami współżycia społecznego na zasadach ogólnych, a w konsekwencji nieważnością w rozumieniu art. 58 § 2 kc. Na potrzeby indeksacji kredytu do waluty obcej należało przyjąć kurs ustalany według tej samej jednolitej metody – albo każdorazowo kurs kupna, albo każdorazowo kurs sprzedaży albo jakąś postać kursu uśrednionego lub kursu niezależnego od stron umowy, np. kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski. Rozbieżność stosowanych kursów stanowi korzyść wyłącznie dla banku udzielającego kredytu, a nie dla kredytobiorcy będącego konsumentem. Sytuacje tego rodzaju legły zresztą u podstaw dokonania nowelizacji prawa bankowego ustawą tzw. antyspreadową z dnia 26.07.2011 r.

Nietrafnie wywodził pozwany, że indeksacja kredytu była indywidualnie uzgodniona, co miałoby wynikać z treści wniosku kredytowego. We wniosku powodowie wskazali, że wnoszą o przyznanie im kredytu w kwocie 307.920,32 zł. To, że kredyt miał być indeksowany do waluty obcej wynika z samego formularza pochodzącego od Banku. Złożenie wniosku kredytowego o określonej treści nie jest przy tym tożsame z indywidualnym uzgodnieniem postanowień umowy kredytu.

Wadliwe klauzule przeliczeniowe podlegają pominięciu – art. 385 ¹ § 1 i 2 kc. Jeżeli jednak dotyczą głównych świadczeń stron, umowa bez uwzględnienia tychże klauzul nie może być w ogóle wykonywana, co z kolei oznacza, iż jest ona nieważna na podstawie art. 58 § 1 kc. W aktualnym orzecznictwie sądowym przyjmowane jest stanowisko, iż klauzula indeksacyjna dotyczy głównego świadczenia stron umowy kredytu w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 kc (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 11.12.2019 r., V CSK 382/18; z dnia 30.09.2020 r., I CSK 556/18).

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. – Prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Skoro w samej umowie kredytu nie została wiążąco wskazana suma kredytu w CHF, będąca

podstawą wyliczenia rat, czyli umowa kredytu pozostawiała bankowi swobodę w zakresie wyrażenia w CHF kwoty kredytu oddanej do dyspozycji kredytobiorcy, a w konsekwencji wysokości rat spłaty kredytu, to znaczy że umowa ta wadliwie określała zobowiązanie kredytobiorcy do zwrotu otrzymanej sumy, a przez to nie zawierała prawidłowo oznaczonych wszystkich niezbędnych elementów umowy kredytu przewidzianych w art. 69 ust. 1 prawa bankowego. To zaś uzasadnia stwierdzenie nieważności tej umowy.

Pozwany nie wykazał, aby treść umowy kredytu została indywidualnie uzgodniona z powodami. Przeciwnie, widać, że treść umowy w zakresie kwestionowanych postanowień indeksacyjnych stanowi wzorzec opracowany przez Bank. Nawet jeśli istniała możliwość zapoznania się z wzorcem umowy w domu, choćby nawet powodowie z niej nie skorzystali, nie oznacza, że umowa została indywidualnie uzgodniona. Pozwany nie wykazał zresztą, aby w okresie pomiędzy dniem 23.04.2007 r. (złożenie wniosku) a dniem 14.05.2007 r. (podpisanie umowy) przedstawił (przesłał) powodom projekt umowy w celu akceptacji i dokonania ewentualnych zmian. W takich okolicznościach nie sposób mówić o indywidualnym uzgodnieniu poszczególnych postanowień umowy kredytu.

Nie może też mieć decydującego znaczenia podpisanie przez powodów – na formularzu Banku – oświadczenia o ryzyku walutowym i ryzyku zmiany stopy procentowej. Możliwość samej zmiany kursu waluty jest oczywista, natomiast powodowie nie wyrazili swobodnie zgody na stosowanie kursów ustalanych przez Bank. Co więcej, umowa nie zawiera żadnych ograniczeń, limitów wobec stosowania własnych kursów Banku i ich zmian, jak również żadnego mechanizmu ochronnego, zabezpieczającego kredytobiorców przed istotną zmianą kursów, a tym samym istotnym zwiększeniem świadczenia konsumentów.

Tym samym należy przyjąć, że Bank nie wypełnił należycie obowiązku informacyjnego wobec konsumentów, a przedstawienie ryzyka związanego z zaciągnięciem kredytu indeksowanego do waluty obcej należy traktować jako pozorne i nierzetelne (por. wyroki Sądu Apelacyjnego w Warszawie: z dnia 30.12.2019 r., I ACa 697/18; z dnia 29.01.2020 r., I ACa 67/19).

Co do zasady przeliczenie kredytu wyrażonego nominalnie w złotych polskich według oznaczonego kursu waluty obcej co do zasady należy uznać za dopuszczalne i zgodne z ustawą. Według art. 358 ¹ § 2 kc strony umowy, w szczególności umowy kredytu, mogą zastrzec, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego miernika wartości (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25.03.2011 r., IV CSK 377/10; z dnia 18.05.2016 r., V CSK 88/16; z dnia 08.12.2006 r., V CSK 339/06). Tenże miernik może być rozumiany jako wskaźnik w ogóle mający inny charakter albo jako waluta obca w stosunku do waluty zobowiązania – skoro ustawodawca dopuszcza miernik waloryzacji inny niż pieniądz, to znaczy, że dopuszcza także inny pieniądz (walutę) niż pieniądz polski (waluta polska). Świadczenie pieniężne może zatem zostać zwaloryzowane według przewidzianego w umowie kryterium – przeciętnego wynagrodzenia, stopy inflacji, kursu złota, średniej ceny zboża albo jakichkolwiek innego wskaźnika gospodarczego, a także przeliczenie świadczenia pieniężnego wyrażonego nominalnie w złotych polskich może nastąpić według kursu innej waluty. Indeksacja kredytu do waluty obcej jest postacią takiej właśnie waloryzacji umownej. Waloryzacja świadczenia pieniężnego zmierza do urealnienia jego wartości poprzez odwołanie do obiektywnych, niezależnych od stron transakcji kryteriów. Także w przypadku umów kredytu takie urealnienie może znaleźć zastosowanie. Waloryzacja kwoty nominalnej kredytu jest niezależna od ustaleń dotyczących odsetek umownych (kapitałowych), które w przypadku umowy kredytu stanowią wynagrodzenie banku za wykorzystanie przez kredytobiorcę udostępnionych mu środków pieniężnych, w przeciwieństwie do odsetek za opóźnienie pełniących właśnie funkcję waloryzacyjną obok funkcji represyjnej.

Regulacje dotyczące kredytu indeksowanego do waluty obcej zostały wprowadzone do art. 69 ust. 2 pkt 4a i ust. 3 pr. bank. z dniem 26.08.2011 r. na mocy ustawy z dnia 26.07.2011 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe i niektórych innych ustaw (tzw. ustawy antyspreadowej). Nie oznacza to jednak, iż przed tą datą zawarcie umowy kredytu tego rodzaju było niedopuszczalne. Przeciwnie, możliwość zawarcia umowy kredytu zawierającej tego rodzaju postanowienia mieściła się w ramach ogólnej swobody kontaktowania przewidzianej w art. 353 ¹ kc (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 29.04.2015 r., V CSK 445/14; z dnia 22.01.2016 r., I CSK 1049/14).

Jednakże prawidłowa, dopuszczalna i zgodna z prawem waloryzacja świadczenia wymagałaby jednoznacznego, precyzyjnego oznaczenia miernika waloryzacji przewidzianego w treści umowy. Oznacza to, że przeliczenie sumy kredytu w PLN na CHF musiałoby zostać dokonane od razu, według uzgodnionego przez strony kursu, nie zaś odroczone w czasie na dzień nieznany w chwili zawarcia umowy i pozostawione swobodzie Banku.

Wyeliminowanie mechanizmu indeksacji jako stanowiącego niedozwolone (abuzywne) postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 kc oznacza bezskuteczność tego postanowienia, a z uwagi na jego główny charakter prowadzi do nieważności umowy.

W aktualnym orzecznictwie sądowym dominujące jest stanowisko wskazujące na nieważność umów kredytu indeksowanego do CHF zawierających klauzule przeliczeniowe tożsame z kwestionowanymi przez powodów postanowieniami umowy kredytu oraz regulaminu kredytowania.

Nieważność umowy kredytu indeksowanego do CHF (...) została stwierdzona wyrokami:

- Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23.10.2020 r., I ACa 739/19;

- Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14.08.2020 r., I ACa 1044/19;

- Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 07.07.2021 r., I ACa 982/18, z dnia 06.02.2020 r., I ACa 546/18, z dnia 19.11.2019 r., I ACa 145618;

- Sądu Apelacyjnego w Warszawie: z dnia 30.09.2020 r., VI ACa 406/19, z dnia 08.09.2020 r., VI ACa 182/19, z dnia 27.07.2020 r., VI ACa 69/19, z dnia 27.07.2020 r., VI ACa 114/18, z dnia 21.07.2020 r., VI ACa 726/18, z dnia 15.07.2020 r., VI ACa 32/19, z dnia 04.06.2020 r., I ACa 406/18,

- Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 23.11.2020 r. I ACa 594/20.

Reasumując powyższe, usprawiedliwione jest stanowisko powodów co do nieważności umowy kredytu nr (...) z dnia 14.05.2007 r.

Zgodnie z art. 405 kc w zw. z art. 410 § 1 kc kto spełnił świadczenie nienależne, obowiązany jest do jego zwrotu. Zgodnie zaś z art. 410 § 2 kc świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

W konsekwencji stwierdzenia nieważności umowy kredytu powodowie mogą domagać się zwrotu świadczenia nienależnie spełnionego w wykonaniu tejże umowy, tj. zwrotu kwot przekazanych poprzednikowi prawnemu pozwanego oraz samemu pozwanemu w okresie od maja 2009 r. do 11.03.2019 r.

W pkcie 1 pozwu w ramach żądania głównego wskazana została data 31.01.2019 r., co należy uznać za oczywistą omyłkę pisarską, jako że w punkcie 2 w ramach żądania ewentualnego została wskazana data 11.03.2019 r., a także na s. 36 pozwu – k. 21v powodowie wyraźnie wskazali, że w ramach roszczenia głównego domagają się zwrotu świadczeń nienależnie spełnionych w okresie od 29.05.2009 r. do 11.03.2019 r.

(...) wypłacił na rzecz dewelopera, czyli postawił do dyspozycji powodów sumę 307.806,28 zł. W związku z nieważnością umowy i zwrotem wzajemnych świadczeń spełnionych nienależnie powodowie byliby obowiązani do spłaty tej właśnie kwoty.

W okresie od dnia 29.05.2009 r. do dnia 11.03.2019 r. powodowie spłacili na rzecz Banku 617.484,72 zł. Oznacza to, że spełnili nienależnie świadczenie w wysokości 309.564,69 zł.

Dokonanie dwóch wpłat: w dniu 31.01.2019 r. – 94.958,97 zł oraz w dniu 11.03.2019 r. – 302.806,28 zł wskazuje, że intencją powodów było objęte rozliczenie kredytu z uwzględnieniem sumy otrzymanej. Powodowie nie dochodzili zwrotu całości świadczenia spełnionego na rzecz Banku.

Jeżeli chodzi o zarzut przedawnienia, to należy go uznać za całkowicie nietrafny. Roszczenie kredytobiorcy o zwrot świadczenia nienależnego nie jest w żadnym razie roszczeniem o świadczenie okresowe. Dotyczy to także odsetek – jeżeli świadczenie zostało spełnione w wykonaniu nieważnej umowy kredytu, to nastąpiło po prostu przesunięcie środków pieniężnych bez rozróżniania już, czy część z nich stanowiła kapitał a część odsetki. Można dodać, iż według niektórych prezentowanych w doktrynie i orzecznictwie poglądów nawet sama spłata pożyczki lub kredytu nie jest świadczeniem okresowym, gdyż spłacający spełnia jedno z góry oznaczone świadczenie tworzące jedną całość, ale tylko rozłożone w czasie, nie zaś szereg świadczeń równorzędnych (zob. B. Kordasiewicz w: System Prawa Cywilnego. Tom 2. Prawo cywilne – część ogólna, W-wa 2002, s. 548-549; wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10.09.1970 r., I CR 329/70, PUG 70/12, oraz z dnia 02.10.1998 r., III CKN 578/98; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17.01.2018 r., I ACa 705/17). Skoro spłata kredytu nie jest świadczeniem okresowym, to rozliczenie tej spłaty w wyniku stwierdzenia nieważności umowy tym bardziej nie może mieć takiego charakteru. Z tych przyczyn roszczenie kredytobiorcy przedawnia się w ogólnym sześcio- lub wcześniej dziesięcioletnim terminie przewidzianym w art. 118 kc – z uwzględnieniem dyspozycji art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13.04.2018 r. o zmianie kodeksu cywilnego. Ponieważ zobowiązanie do zwrotu świadczenia nienależnego jest zobowiązaniem bezterminowym, którego wymagalność zależy od wezwania do zapłaty, zastosowanie znajduje art. 120 kc, zgodnie z którym, jeżeli wymagalność zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Należy zatem rozważyć, kiedy powodowie mogli najwcześniej skierować do pozwanego wezwanie do zapłaty. W ocenie Sądu Okręgowego stan taki zaistniał wówczas, gdy pojawiły się w opinii publicznej, w prasie, itp. szerzej prezentowane poglądy co do możliwych wadliwości umów kredytów indeksowanych do CHF, czy też po wejściu w życie ustawy antyspreadowej i przystąpieniu stron kredytów do zawarcia aneksów w przedmiocie spłaty bezpośrednio w CHF, a zatem około roku 2011. W takim wypadku do dnia wniesienia pozwu nie minął okres 10 lat. Co więcej, powodowie sami ograniczyli roszczenie do okresu 10 lat przed spłatą kredytu, inaczej licząc 10 lat bezpośrednio poprzedzających próbę ugodową.

Reasumując, powodowie mogą domagać się od pozwanego 309.564,69 zł (co stanowi 98,89 % dochodzonego roszczenia).

Na podstawie art. 481 § 1 kc odsetki za opóźnienie przypadają powodom:

- od kwoty 212.011 zł – od dnia 09.10.2019 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 97.553,69 zł – od dnia 10.07.2020 r. do dnia zapłaty.

Zobowiązanie do zwrotu świadczenia nienależnego należy do tzw. zobowiązań bezterminowych, w których termin spełnienia świadczenia nie jest z góry oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, wobec czego spełnienie winno nastąpić niezwłocznie po wezwaniu do wykonania zgodnie z art. 455 kc. Niezwłoczne spełnienie świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 455 kc oznacza z reguły spełnienie go w terminie 14 dni (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.05.1991 r., II CR 623/90; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 20.03.2012 r., I ACa 191/11).

Reklamacja z dnia 25.07.2019 r. nie jest stanowczym wezwaniem do zapłaty w rozumieniu art. 455 kc. Powodowie nie wskazali, kiedy została doręczona. Bank odpowiedział na nią pismem z dnia 28.08.2019 r., czyli można założyć, że została doręczona najpóźniej dzień wcześniej. Ponieważ termin rozpatrzenia reklamacji przez podmiot finansowy wynosi 30 dni, pozwany znalazłby się w opóźnieniu 27.09.2019 r.

Kwota 212.011 zł objęta była zawezwaniem do próby ugodowej, przy czym brak jest dowodu, kiedy zawezwanie zostało doręczone. Należy przyjąć, że nastąpiło to najpóźniej przed dniem posiedzenia Sądu Rejonowego, czyli 24.09.2019 r. Pozwany popadł w opóźnienie w zapłacie po 14 dniach, czyli od dnia 09.10.2019 r.

Co do dalszej kwoty 97.553,69 zł za skuteczne wezwanie do zapłaty należy uznać doręczenie pozwanemu odpisu pozwu, co nastąpiło dnia 25.06.2020 r. (k. 129). Pozwany pozostaje w opóźnieniu z zapłatą tej sumy po 14 dniach, tj. od dnia 10.07.2020 r.

W pozostałym zakresie powództwo jako nieusprawiedliwione podlegało oddaleniu.

Ponieważ powództwo zostało uwzględnione w 98,89 zł, powodom należy się zwrot kosztów procesu w całości – art. 100 in fine kpc. Koszty te obejmują: opłatę od pozwu – 1.000 zł, wynagrodzenie pełnomocnika ustalone zgodnie z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie – 10.800 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa – 34 zł, opłatę od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej – 40 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika w postępowaniu pojednawczym – 8.100 zł. Zgodnie bowiem z art. 186 § 2 kpc, jeżeli przeciwnik wzywającego nie stawił się na posiedzenie pojednawcze, sąd na żądanie wzywającego, który wniósł następnie pozew, przyzna mu zwrot kosztów wywołanych próbą ugodową. Przywołane rozporządzenie nie reguluje wysokości takiego wynagrodzenia, w ocenie Sądu Okręgowego należy uznać za najbardziej zbliżone wynagrodzenie przewidziane dla postępowania nakazowego lub upominawczego - § 3 w zw. z § 20 rozporządzenia, czyli wynagrodzenie w wymiarze 75 % zasadniczego. Łączne koszty po stronie powodów wynoszą 19.974 zł. W ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do przyznania kosztów zastępstwa w wymiarze dwukrotnej stawki minimalnej, jako że sprawa nie ma szczególnego charakteru, jest to typowa sprawa na tle umowy kredytu indeksowanego do CHF i jego nieważności.

Mając powyższe na uwadze, Sąd podjął rozstrzygnięcia zawarte w sentencji wyroku.