Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego we Wrocławiu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 grudnia 2019 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu XII Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Krzysztof Rudnicki

Protokolant: Piotr Józwik

po rozpoznaniu w dniu 03.12.2019 r.

we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa D. B.

przeciwko Skarbowi Państwa – Aresztowi Śledczemu we W., Zakładowi Karnemu nr (...)we W. i Zakładowi Karnemu w W.

o zapłatę

I. oddala powództwo;

II. zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu na rzecz radcy prawnego E. K. 13 284 zł kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu;

III. nie obciąża powoda kosztami zastępstwa procesowego pozwanego.

XII C 603 / 18 (poprzednio I C 867 / 17)

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 01.03.2017 r., sprecyzowanym pismem z dnia 03.07.2017 r. (k. 16) oraz pismem z dnia 06.03.2018 r. (k. 50-53) powód D. B. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w W. 100 000 zł, Skarbu Państwa – Zakładu Karnego we W. 110 000 zł i Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego we W. 120 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę z uwagi na naruszenie dóbr osobistych powoda, w szczególności zdrowia.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że podczas odbywania kary w pozwanych zakładach karnych i areszcie śledczym naruszono jego dobra osobiste, w szczególności zdrowie, poprzez: utrudniony dostęp do świeżego powietrza oraz światła dziennego, brak ciepłego posiłku, brak dostępu do ciepłej wody w okresie zimowym oraz zimnej wody bieżącej w okresie letnim, brak możliwości regularnego wykonywania kąpieli, przebywanie w przeludnionych, brudnych celach, istnienie zagrzybienia przy braku wentylacji, brak możliwości korzystania z dodatkowego spaceru ze względu na problemy zdrowotne. Działania te poskutkowały wystąpieniem u powoda poczucia przygnębienia, co w jego odczuciu świadczyć może o zaburzeniach depresyjnych. Z uwagi na to, że powód jest osobą, u której zdiagnozowano astmę oskrzelową, oraz alergikiem, złe warunki panujące w celach należących do pozwanego w sposób znaczący spowodowały pogorszenie się jego zdrowia, powodując licznie pojawiające się duszności, zatkany nos, problemy z oddychaniem. Działanie pozwanego było zawinione, o czym może świadczyć brak przeniesienia powoda ze względu na jego dolegliwości zdrowotne do celi o mniejszym zagrzybieniu i większej wentylacji oraz umożliwienie powodowi dodatkowego spaceru celem skorzystania ze świeżego powietrza. Działania takie leżały w zakresie możliwości pozwanego. Gdyby zapewniono powodowi lepszy dostęp do świeżego powietrza, światła, przeniesiono go do celi o mniejszym zagrzybieniu, umożliwiono dodatkowy spacer, powód miałby aktualnie lepszą kondycję psychiczną oraz zdrowotną.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa – Dyrektor Zakładu Karnego w W., Dyrektor Zakładu Karnego nr (...) we W. i Dyrektor Aresztu Śledczego we W. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda kosztów procesu.

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia – wskazał, że pozew został opatrzony datą 27.02.2017 r., czyli roszczenia za okres przebywania w jednostkach penitencjarnych przed datą 27.02.2014 r. uległy przedawnieniu. Podniósł, że powodowi zapewniono prawidłowe warunki sanitarno-bytowe oraz prawidłową opiekę lekarską. Powództwo winno ulec oddaleniu jako nieudowodnione, powód nie wykazuje staranności w gromadzeniu materiału dowodowego mającego uzasadnić i udowodnić jego żądanie, powód nie przytoczył żadnych faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Powód nie wykazał w szczególności, by w jakikolwiek sposób doszło do bezprawnego działania funkcjonariuszy Służby Więziennej wobec niego oraz że takie działania doprowadziły do powstania u niego szkody, jak również nie wykazał, na czym ta szkoda miałaby polegać. Na uzasadnienie żądania powoda nie zostały przytoczone właściwe i wystarczające twierdzenia faktyczne, brak ten powinien skutkować oddaleniem powództwa na podstawie art. 207 § 6 kpc. Dodatkowo niedopuszczalne jest oparcie roszczenia powoda przeciwko Skarbowi Państwa na podstawie art. 448 kc.

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny.

W okresie od dnia 04.02.2014 r. do dnia 30.09.2014 r. D. B. przebywał w Areszcie Śledczym we W..

Powód zakwaterowany był:

- od 04.02.2014 r. do 05.02.2014 r. – w celi dwuosobowej nr (...) o powierzchni 8,32 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...),

- 05.02.2014 r. – w celi trzyosobowej nr (...) o powierzchni 9,13 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 05.02.2014 r. do dnia 06.02.2014 r. – w celi dwuosobowej nr (...)o powierzchni 8,63 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 06.02.2014 r. do 07.02.2014 r. – w celi dwuosobowej nr (...)o powierzchni 8,63 m ^{( 2)} w pawilonie (...)Oddział (...),

- od 07.02.2014 r. do 19.02.2014 r. – w celi dwuosobowej nr (...) o powierzchni 8,32 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 19.02.2014 r. do 24.02.2014 r. – w celi dwuosobowej nr (...) o powierzchni 8,32 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 24.02.2014 r. do 25.02.2014 r. – w celi pięcioosobowej nr (...) o powierzchni 16,83 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 25.02.2014 r. do 18.03.2014 r. – w celi dwuosobowej nr (...) powierzchni 8,32 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 18.03.2014 r. do 23.04.2014 r. – w celi dwuosobowej nr (...)o powierzchni 8,32 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 23.04.2014 r. do 27.05.2014 r. – w celi dwuosobowej nr (...) o powierzchni 8,32 m ^{( 2)} w pawilonie (...)Oddział (...),

- od 27.05.2014 r. do 03.06.2016 r. – w celi dwuosobowej nr (...) o powierzchni 8,10 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 03.06.2014 r. do 02.08.2014 r. – ponownie w celi dwuosobowej nr (...) w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 02.08.2014 r. do 11.08.2014 r. – w celi dwuosobowej nr (...) o powierzchni 8,32 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 11.08.2014 r. do 03.09.2014 r. – w celi dwuosobowej nr (...) o powierzchni 8,1 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 03.09.2014 r. do 05.09.2014 r. – w celi pięcioosobowej nr(...) o powierzchni 16,83 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 05.09.2014 r. do 25.09.2014 r. – w celi dwuosobowej nr (...) o powierzchni 8,63 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 25.09.2014 r. do 30.09.2014 r. – w celi dwuosobowej nr (...) o powierzchni 8,63 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...).

W tym okresie nie występowało zjawisko przeludnienia cel.

/ dowód: informacja o pobytach i orzeczeniach z dnia 26.04.2018 r. – k. 92-99; wykaz cel

mieszkalnych – k. 102 /

Przesłony oraz kraty koszowe w Areszcie Śledczym montowane są na podstawie § 31 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17.10.2016 r. w sprawie sposobów ochrony jednostek organizacyjnych Służby Więziennej. Zastosowanie przesłon okiennych w celach mieszkalnych jest konieczne w celu zapewnienia izolacji osadzonych – ogranicza to znaczny sposób kontaktowanie się osadzonych między sobą i z osobami spoza jednostki oraz uniemożliwia przekazywanie przedmiotów między oknami. Sposób mocowania przesłon umożliwia przepływ powietrza. W celach zapewniona jest wymiana powietrza poprzez otwierane okno oraz wentylację grawitacyjną, umożliwiającą wymianę powietrza z przestrzenią poza celą mieszkalną. Przeglądy wentylacji wykonywane są corocznie przez Spółdzielnię (...)i dokumentowane są stosownymi protokołami, ostatni przegląd wentylacji nie zawierał uwag co do stanu wentylacji.

/ dowód: informacja z dnia 02.05.2018 r. – k. 100-101; pismo AŚ we W. z dnia 30.04.2018

r. – k. 110-111 /

W celach, w których przebywał powód, zamontowane są oprawy świetlówkowe, które emitują natężenie światła wymagane w normach dla miejsc przeznaczonych do czytania. W oddziałach mieszkalnych zapewniony jest stały dostęp do zimnej wody. W oddziałach A, B, C i D ciepła woda dostarczana jest dodatkowo codziennie trzy razy w ciągu dnia, po godzinie na każdy cykl celem zwiększenia możliwości utrzymania higieny. Osadzeni mają raz w tygodniu zapewnioną możliwość korzystania z ciepłej kąpieli w łaźni, a począwszy od dnia 15 grudnia 2014 r. w jednostce wdrożona została realizacja drugiej kąpieli.

Posiłki poddawane obróbce termicznej są kontrolowane pod kątem osiągnięcia właściwej temperatury, w celu zapobieżenia utraty temperatury, posiłki wydawane są na oddziały mieszkalne w termosach.

/ dowód: informacja z dnia 02.05.2018 r. – k. 100-101; zeznania świadka P. D. – e-

protokół z dnia 20.07.2018 r. 00:05:32-00:13:00 k. 236-237 /

W okresie od dnia 30.09.2014 r. do dnia 05.12.2014 r. D. B. przebywał w Zakładzie Karnym nr (...) we W..

Powód osadzony był w:

- od 30.09.2014 r. do 03.10.2014 r. – w celi pięcioosobowej nr (...) o powierzchni 16,08 m ^{( 2)} w pawilonie (...)Oddział (...),

- od 03.10.2014 r. do 09.10.2014 r. – w celi pięcioosobowej nr (...) o powierzchni 16,15 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 09.10.2014 r. do 10.10.2014 r. – w celi dwuosobowej nr (...) o powierzchni 16,15 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 10.10.2014 r. do 20.11.2014 r. – ponownie w celi pięcioosobowej nr (...) w pawilonie (...) Oddział (...),

- od 20.11.2014 r. do 05.12.2014 r. – w celi pięcioosobowej nr (...) o powierzchni 16,19 m ^{( 2)} w pawilonie (...) Oddział (...).

W tym okresie nie występowało zjawisko przeludnienia cel.

/ dowód: pismo ZK nr (...) we W. z dnia 30.04.2018 r. – k. 87-89; informacja o pobytach i

orzeczeniach z dnia 26.04.2018 r. – k. 92-99; zeznania świadka A. P. – e-

protokół z dnia 20.07.2018 r. 00:01:09-00:05:31 – k. 235-237 /

Poprowadzone w ścianach w celi przewody kominowe do wentylacji grawitacyjnej były sprawne, o odpowiedniej przepustowości. Na podstawie zawartej umowy za ich kontrolę grawitacyjną dwa razy w roku odpowiadały osoby posiadające kwalifikacje mistrza w rzemiośle kominiarskim. Konstrukcja znajdujących się w celach okien umożliwiała ich otwieranie dla okresowego przewietrzenia celi. Problemy z wilgocią, jeżeli występowały to spowodowane były działaniem samych osadzonych, którzy blokowali kratki wentylacyjne, zakłócając naturalny obieg powietrza oraz przy szczelnie zamkniętych oknach organizowali kąpiele w celach, a zatem w miejscach do tego nie przeznaczonych, prali i suszyli odzież, która winna być czyszczona w pralni zbiorowej. W takich sytuacjach podejmowano działania naprawcze – przywracano drożność wentylacji, osuszano pomieszczenie, przeprowadzano zabiegi sanitarne i konserwacyjno-remontowe.

/ dowód: protokół kontroli przewodów kominowych: dymowych oraz grawitacyjnych przewodów

spalinowych i wentylacyjnych z marca 2014 r. – k. 90; protokół kontroli przewodów

kominowych: dymowych oraz grawitacyjnych przewodów spalinowych i wentylacyjnych z

dnia 28.11.2014 r. – k. 91 /

W pomieszczeniach zakwaterowania w umywalce był dostęp do bieżącej zimnej wody w oddziale mieszkalnym (...) raz do bieżącej ciepłej i zimnej wody – w oddziale mieszkalnym (...) i (...). Osadzony miał prawo użytkować, za zezwoleniem dyrektora Zakładu, prywatne urządzenie do podgrzewania wody w postaci czajnika elektrycznego. Z ciepłej kąpieli osadzeni korzystali co najmniej raz w tygodniu, osadzeni zatrudnieni przy pracach brudzących korzystali z częstszych kąpieli. Funkcjonariusze służby ochronnej ustalali plany kąpieli i na ich podstawie realizowali doprowadzenia osadzonych do łaźni. Cele zajmowane przez powoda miały zapewnione oświetlenie dzienne oraz oświetlenie światłem sztucznym, odpowiadające potrzebom użytkowym – w tym umożliwiające czytanie i wykonywanie pracy na całej powierzchni cel, dostarczane z co najmniej dwóch punktów świetlnych: głównego i pomocniczego, usytuowanego w okolicach kącika sanitarnego. Zużyte źródła światła były wymieniane na bieżąco przez funkcjonariusza odpowiedzialnego za sprawy gospodarcze. Oświetlenie główne celi było wyłączane na czas odpoczynku w porze nocnej. Osadzeni uczęszczający na zorganizowane zajęcia edukacyjne mogli się zwrócić z prośbą o zgodę na posiadanie małej lampki w celi mieszkalnej. Otwory okienne w pomieszczeniach zakwaterowania były wyposażone w dodatkową siatkę oczkową dla zapewnienia bezpieczeństwa i porządku w jednostce.

Wszystkie przygotowywane w kuchni potrawy bezpośrednio przed wydaniem do spożycia są badane przez lekarza lub innego przedstawiciela personelu medycznego w celu kontroli wartości smakowych i ich jakości pod względem zdrowotnym. Po uzyskaniu pozytywnej opinii są wydawane do poszczególnych oddziałów mieszkalnych. W czasie objętym pozwem nie kwestionowano żadnego posiłku wydawanego z kuchni. Powód otrzymywał posiłki trzy razy dziennie, w tym co najmniej jeden posiłek gorący. Prawidłową temperaturę posiłków do momentu ich dostarczenia do cel zapewnia przechowywanie ich w termosach. Wydawanie posiłków odbywa się pod nadzorem oddziałowego lub funkcjonariusza działu ochrony, a osadzony nigdy nie zgłaszał skarg.

/ dowód: pismo ZK nr (...) we W. z dnia 30.04.2018 r. – k. 87-89 /

W okresie od dnia 05.12.2014 r. do dnia 08.06.2015 r. oraz od dnia 04.08.2016 r. do chwili obecnej D. B. przebywał w Zakładzie Karnym w W..

Powód osadzony był:

- od 05.12.2014 r. do 08.06.2015 r. – w celi pięcioosobowej nr (...) o powierzchni 15,98 m ²,

- od 08.06.2015 r. do 25.11.2015 r. – w celi pięcioosobowej nr (...) o powierzchni 15,96 m ²,

- od 25.11.2015 r. do 23.02.2016 r. – w celi pięcioosobowej nr (...) o powierzchni 16,06 m ²,

- od 23.02.2016 r. do 15.03.2016 r. – w celi pięcioosobowej nr (...) o powierzchni 15,47 m ²,

- od 15.03.2016 r. do 08.06.2016 r. – w celi pięcioosobowej nr (...) o powierzchni 16,24 m ²,

- od 04.08.2016 r. do 01.09.2016 r. – w celi pięcioosobowej nr (...) o powierzchni 16,20 m ²,

- od 01.09.2016 r. do 02.01.2017 r. – ponownie w celi pięcioosobowej nr (...),

- od 02.01.2017 r. do 09.04.2017 r. – w celi pięcioosobowej nr (...) o powierzchni 15,29 m ²,

- od 09.04.2017 r. – w celi pięcioosobowej nr (...) o powierzchni 15,19 m ².

W tym okresie nie występowało zjawisko przeludnienia cel.

/ dowód: pismo ZK w W. z dnia 03.08.2017 r. – k. 54-55; pismo ZK w W. z dnia

02.05.2018 r. – k. 76-83; informacja o pobytach i orzeczeniach z dnia 26.04.2018 r. – k.

92-99; zeznania świadka K. W. – k. 359 /

Cele mieszkalne znajdowały i znajdują się we właściwym stanie technicznym, jednak ich stan ulega pogorszeniu na skutek działalności osób w nich zakwaterowanych. Efektem tego jest systematyczne pogarszanie się stanu sanitarnego tych pomieszczeń – w celach panuje duża wilgotność przy dość wysokiej temperaturze, zwłaszcza w celach, które nie są dostatecznie często przewietrzane przez osadzonych, co w konsekwencji pogarsza ich warunki bytowe. W przypadku stwierdzenia występowania w celi insektów skazani mają obowiązek zgłoszenia tego faktu, po zgłoszeniu cela jest opróżniana i wykonywany jest zabieg dezynsekcji. Zakład Karny posiada podpisaną umowę z firmą specjalistyczną na prowadzenie usług dezynfekcyjnych, dezynsekcyjnych i deratyzacyjnych, która na bieżąco przeprowadza zabiegi przy użyciu dozwolonych i dopuszczonych do stosowania środków.

We wszystkich celach w Zakładzie Karnym w W. skazany miał dostęp do bieżącej wody, jednak z przyczyn technicznych nie wszystkie cele wyposażone były w ujęcie ciepłej wody. Skazani w celach posiadają miednicę plastykową oraz czajnik elektryczny, co pozwala im zagrzać wodę i wykonać podstawowe czynności higieny osobistej.

Powód miał możliwość przynajmniej raz w tygodniu skorzystać z ciepłej kąpieli, która realizowana była w łaźni, w zakładzie Karnym w W. kąpiel ta realizowana jest dwa razy w tygodniu.

W oknach cel zamontowane są nawietrzniki systemowe, zapewniające wymianę powietrza w ilości 20 m ²/h na osobę, co sprawia, że okno nie wymaga otwierania w celu doprowadzenia odpowiedniej ilości świeżego powietrza, a osadzony w każdej z cel miał i ma dostęp do okna. Wszystkie cele wyposażone są w wentylację grawitacyjną, która zgodnie z wymogami dwa razy w roku poddawana jest kontroli przez uprawnionego mistrza kominiarskiego. W czasie dotychczasowych kontroli stwierdzono, że przewody kominowe wentylacji grawitacyjnej są drożne i wykazują ciąg kominowy.

Wyżywienie realizowane jest ściśle według rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19.02.2016 r. w sprawie wyżywienia osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Przy planowaniu ilości artykułów spożywczych w jadłospisach uwzględniana jest ich wydajność w procesach technologicznych, tak by przygotowane posiłki miały odpowiednią gramaturę, skład kaloryczny i chemiczny. Skazany otrzymuje trzy razy dziennie napój i posiłki, w tym co najmniej jeden posiłek gorący, z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej pracy i wieku, a w miarę możliwości także wymogów religijnych i kulturowych. Posiłki do oddziałów mieszkalnych dostarczane są w hermetycznie zamkniętych termosach. Skazani mają prawo do reklamacji otrzymanego posiłku pod względem ilościowym i jakościowym. Zgłoszenie reklamacji winno nastąpić bezpośrednio przy pobieraniu posiłku w celi mieszkalnej, reklamacje zasadne uwzględniane są natychmiast, wówczas posiłki są wymieniane lub uzupełniane.

Osadzony miał i ma dostęp do służby zdrowia, która w Zakładzie Karnym w W. zorganizowana jest w formie Ambulatorium z Ogólną Izbą Chorych. Osadzeni przyjmowani są zgodnie z grafikiem przyjęć, sporządzanym przez służbę zdrowia i zatwierdzanym przez dyrektora jednostki. Maksymalny czas oczekiwania na przyjęcie do lekarza wynosi 1 tydzień, a ostre przypadki przyjmowane są poza kolejnością niezależnie od grafiku przyjęć. Świadczone są usługi medyczne w podstawowym wymiarze, rozszerzone o porady specjalistyczne z zakresu kardiologii, okulistyki, laryngologii, neurologii, dermatologii. Skazany miał dostęp do służby zdrowia, o ile wyraził taką potrzebę.

/ dowód: pismo ZK w W. z dnia 02.05.2018 r. – k. 76-83; zeznania świadka K.

W. – k. 359 /

Powód choruje na (...). Każdorazowe badania przeprowadzane kolejno w Areszcie Śledczym we W., Zakładzie Karnym nr (...) we W. oraz w Zakładzie Karnym w W. wskazywały na prawidłowy szmer pęcherzykowaty nad płucami powoda, a badanie RTG klatki piersiowej przeprowadzone w dniu 24.07.2017 r. nie wykazało zmian.

Przy przyjęciu do jednostki penitencjarnej powód deklarował wziewne używanie narkotyków od 14-15 roku życia oraz palenie jednej paczki papierosów dziennie.

Przed przyjęciem do Aresztu Śledczego we W. powód przyjmował około 1 litra wódki

dziennie przez okres miesiąca. Przy przyjęciu do Aresztu Śledczego we W. powód miał stwierdzone nadto (...), był wydolny krążeniowo i oddechowo.

Powód zgłaszał prośby o wyrażenie zgody na dodatkowy spacer, powołując się na ataki duszności spowodowane (...). Z powodu (...) powód stale przyjmował preparaty (...).

/ dowód: dokumentacja medyczna – k. 115; zaświadczenie lekarskie z dnia 08.05.2003 r. – k. 59;

zaświadczenie lekarskie z dnia 01.04.2004 r. – k. 60; dokumentacja medyczna – k. 115,

116, 128, 130, 131, 146, 187; wynik badania rtg – k. 162; prośba powoda – k. 180;

zaświadczenie lekarskie z dnia 16.03.2018 r. – k. 192; zeznania świadków: M.

R. – k. 312-313, M. P. (1) – k. 314, A. M. – k. 315,

M. P. (2) – k. 316, K. F. – k. 317, A. O. – k.

318, D. O. – k. 319, M. B. – k. 320; przesłuchanie powoda –

k. 381-382 /

Podczas kontroli lekarskiej w dniu 21.07.2014 r. powód poprosił o (...) – substancje wspomagające odstawienie nikotyny. Tożsamą prośbę zgłosił w dniach 12.01.2015 r. i 06.06.2015 r. w Zakładzie Karnym w W., argumentując ją chęcią rzucenia palenia.

Podczas wizyty w dniu 16.08.2017 r. lekarz w badaniu osłuchowym płuc nie odnotował zmian. W dniu 08.09.2017 r. powód odmówił wykonania RTG klatki piersiowej i wyjazdu na konsultację do specjalisty chorób płuc. W dniu 07.09.2017 r. powód odmówił konsultacji u specjalisty chorób zakaźnych.

Powód miał zapewnioną stałą opiekę medyczną adekwatną do schorzeń, był wożony na konsultacje do lekarzy specjalistów (chorób zakaźnych, laryngologa), miał wykonywane stosowne badania, wydawano mu zaordynowane medykamenty hepatoprotekcyjne.

U powoda wykonano również zalecone szczepienie oraz badanie RTG.

/ dowód: dokumentacja medyczna – k. 115, 132-134, 136, 137, 138, 140, 141-142, 144, 145, 149,

152, 157, 160, 161, 167, 171-174, 182-183, 185, 190-191; pismo Kierownika

Ambulatorium ZK w W. – k. 84-85; prośba powoda z dnia 20.06.2014 r. – k. 124;

prośba powoda z dnia 06.06.2015 r. – k. 195; prośba powoda z dnia 12.01.2015 r. – k.

197 /

Powód podczas pobytu w Zakładzie Karnym w W. korzystał również z porad lekarza psychiatry. W dniu 15.05.2015 r. zgłosił problemy ze snem, otrzymał wówczas leki na okres 21 dni, był ponownie konsultowany w dniu 12.02.2018 r., ponownie zgłaszając problemy ze snem. Podczas wizyt nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń co do warunków bytowych panujących w zakładzie, nie zgłaszał również zastrzeżeń co do swojego stanu zdrowia. U powoda nie

zaobserwowano zaburzeń depresyjnych.

/ dowód: dokumentacja lekarska – k. 125, 146, 148 /

Warunki bytowe panujące w Areszcie Śledczym we W., Zakładzie Karnym nr (...) we W. oraz Zakładzie Karnym w W. nie spowodowały zaostrzenia obserwowanej u powoda (...) – nie spowodowały narażenia jego zdrowia lub życia.

Obserwowane schorzenie układu oddechowego ma przebieg łagodny, bez istotnych zaostrzeń. W związku z zdiagnozowaną powoda (...) nie obserwowano u powoda objawów wymagających pilnej interwencji lekarskiej, nie stwierdzono charakterystycznych zmian osłuchowych nad płucami, jak również w badaniu spirometrycznym nie obserwowano zmian charakterystycznych dla (...). W badaniach fizykalnych nie obserwowano patologicznych zmian osłuchowych nad płucami.

Przebieg (...) u powoda jest bardzo łagodny, za czym dodatkowo przemawia fakt palenia przez powoda tytoniu. Brak jest informacji popartej wynikami badań, świadczącej o występowaniu u powoda zaostrzeń obserwowanej choroby oraz badań, które świadczyłyby o negatywnym wpływie warunków bytowych w Areszcie Śledczym we W., Zakładzie Karnym nr (...) we W. oraz Zakładzie Karnym w W. na sprawność układu oddechowego.

/ dowód: opinia biegłego z zakresu pulmonologii J. W. z dnia 05.08.2019 r. oraz z dnia

09.10.2019 r. – k. 394 i k. 418 /

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód dochodzi od Skarbu Państwa zadośćuczynienia za krzywdę, jakiej miał doznać w wyniku warunków osadzenia w trzech jednostkach penitencjarnych, podnosząc, iż doszło do naruszenia jego dóbr osobistych, przede wszystkim zdrowia.

Zgodnie z art. 23 kc dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Według art. 24 § 1 kc ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne, a w razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie; na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Zgodnie zaś z art. 448 kc w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Niezależnie od powyższego zgodnie z art. 445 § 1 kc w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Zgłoszone przez powoda roszczenie o zapłatę łącznie 340 000 zł zadośćuczynienia należy uznać za pozbawione usprawiedliwionych podstaw.

Jeżeli chodzi o przywoływane przez powoda warunki osadzenia, należy stwierdzić, iż nie dają one podstawy do ustalenia, iż powód doznał krzywdy wymagającej zadośćuczynienia.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, iż nie może być mowy o osadzeniu w warunkach przeludnienia.

Zgodnie z art. 110 § 2 kkw powierzchnia w celi mieszkalnej, przypadająca na skazanego, wynosi nie mniej niż 3 m ², a cele wyposaża się w odpowiedni sprzęt kwaterunkowy zapewniający skazanemu osobne miejsce do spania, odpowiednie warunki higieny, dostateczny dopływ powietrza i odpowiednią do pory roku temperaturę, według norm określonych dla pomieszczeń mieszkalnych, a także oświetlenie odpowiednie do czytania i wykonywania pracy. Pozwany wskazał, iż powód przebywał w celach spełniających wymóg minimalnej powierzchni. Przywołana norma powierzchni została zachowana. Powód nie przedstawił żadnych dowodów mogących wskazywać na jej naruszenie. Można zresztą dodać, że od dnia 06.12.2009 r. w polskich zakładach karnych nie występuje już zjawisko przeludnienia, a to z uwagi na wyeliminowanie z porządku prawnego normy przewidującej możliwość czasowego umieszczenia skazanego w celi o powierzchni niższej niż 3 m ² na jednego osadzonego.

Podstawy do uwzględnienia roszczeń powoda nie mogły także stanowić twierdzenia o niedostatecznym stanie technicznym czy wyposażeniu cel. Tego rodzaju naruszenia warunków odbywania kary pozbawienia wolności mające charakter regulaminowych, porządkowych czy technicznych podlegają kontroli w ramach nadzoru penitencjarnego. Powód nie wykazał, aby kierował w tym zakresie jakiekolwiek skargi na warunki bytowe, aby zgłaszał takie okoliczności sędziemu penitencjarnemu albo innym organom.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, iż tego rodzaju warunki bytowe w placówkach penitencjarnych mają związek z ogólną sytuacją społeczno-ekonomiczną kraju i poziomem życia społeczeństwa. Zgłaszane przez powoda uciążliwości nie przybrały jednakże na tyle drastycznej postaci, aby wygenerowały krzywdę uzasadniającą zadośćuczynienie na podstawie art. 448 kc.

Administracja AŚ lub ZK powinna podejmować starania o podniesienie standardu cel mieszkalnych, ich stanu technicznego i wyposażenia, ale nawet brak jakichkolwiek działań w tym zakresie nie rodzi jeszcze odpowiedzialności po stronie pozwanego.

Stan techniczny pomieszczeń sam w sobie nie jest okolicznością prowadzącą do zadośćuczynienia. Nie każda krzywda podlega naprawieniu w taki właśnie sposób. Trzeba wskazać, że w pierwszej kolejności – w świetle art. 24 § 1 kc – w razie naruszenia dobra osobistego środkiem ochrony jest złożenie przez sprawcę naruszenia albo podmiot ponoszący za niego odpowiedzialność odpowiedniego oświadczenia (przeprosin). Zasądzenie zadośćuczynienia ma charakter uzupełniający i dotyczy naruszeń o charakterze kwalifikowanym. Art. 448 kc nie wprowadza przy tym żadnego automatyzmu, sąd może przyznać pokrzywdzonemu zadośćuczynienie, ale nie musi.

Poza tym, nawet, gdyby przyjąć, że pewne aspekty osadzenia nie przedstawiały się tak, jako to powinno wyglądać z zachowaniem wszelkich standardów – co mogłoby ewentualnie dotyczyć ogrzewania czy wentylacji oraz dostępu do wody w szerszym zakresie, to i tak roszczenie powoda należy uznać za rażąco wręcz wygórowane, a przez to równie pozbawione usprawiedliwionych podstaw.

Podstawy do zadośćuczynienia nie tworzy także podnoszona przez powoda okoliczność pogorszenia stanu zdrowia w związku ze stwierdzoną u powoda (...).

Twierdzenie powoda co do zaostrzenia tej choroby w związku z osadzeniem należy uznać za wyolbrzymione i nieznajdujące podstawy w zgromadzonym materiale dowodowym. Niekwestionowane jest istnienie u powoda omawianego schorzenia oraz występowanie związanych z tym dolegliwości, jednakże występowanie choroby oraz jej objawy nie są wynikiem działania pozwanego.

Jak wynika z wpisów w dokumentacji medycznej, powód pozostawał pod stałą opieką lekarską i przy okazji wizyt u lekarza zgłaszał, że choruje na (...), otrzymywał odpowiednie lekarstwa, a także został skierowany na szczególne badanie spirometryczne. Z kolei treść sporządzonej w tej sprawie opinii biegłego z zakresu pulmonologii J. W. wskazuje, iż w trakcie izolacji nie zaobserwowano u powoda zaostrzenia choroby, a jego schorzenie ma łagodny przebieg. Powód nie przedstawił żadnej dokumentacji z okresu poprzedzającego osadzenie, jaka mogłaby wskazywać na zmianę jego stanu zdrowia, w szczególności na pogorszenie tego stanu w związku z pobytem w pozwanych jednostkach penitencjarnych. Sąd uznał, że pomimo pewnej lakoniczności opinia biegłego została sporządzona w sposób prawidłowy i rzetelny, a zawarte w niej wnioski są logiczne i przekonujące, co czyni opinię przydatną i wiarygodną. W konsekwencji twierdzenia powoda o rzekomych dolegliwościach spowodowanych brakiem właściwego przepływu powietrza w celi oraz nieumożliwieniem mu odbywania dodatkowego spaceru, uznać należy za niezasadne.

Należy ponadto zwrócić uwagę na bezsporną w istocie okoliczność, jaką było palenie przez powoda papierosów. Jeżeli powód cierpi od lat na chorobę układu oddechowego, mogącą generować duszności, trudności w oddychaniu, to w pierwszej kolejności powinien zerwać ze wskazanym nałogiem i w ten sposób zwiększyć swoją wydolność oddechową. Zaniechanie w tym zakresie może obciążać wyłącznie powoda.

Sąd oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychiatry, uznając go za nieprzydatny do rozstrzygnięcia sprawy. Powód nie przedłożył żadnego zaświadczenia lekarskiego lub innego dokumentu wskazującego na rozpoznanie u niego zaburzeń depresyjnych czy też innej choroby psychicznej, nie wykazał także, aby przed osadzeniem korzystał z pomocy psychiatry. Z kolei z dokumentacji medycznej powoda wynika, że zaburzenia tego rodzaju zostały wykluczone. W konsekwencji nie sposób dokonać oceny, czy stan zdrowia psychicznego powoda uległ jakiejkolwiek zmianie w okresie osadzenia w jednostkach penitencjarnych. Dowód z opinii biegłego służy ocenie okoliczności, jakie wynikają ze zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności nie może ona zastępować wyników badań.

Reasumując, Sąd nie dopatrzył się okoliczności wskazujących ani na naruszenie dóbr osobistych powoda w stopniu uzasadniającym przyznanie mu zadośćuczynienia pieniężnego ani na zaistnienie deliktu w postaci wywołania rozstroju zdrowia albo pogłębienia takiego stanu skutkującego również obowiązkiem naprawienia krzywdy.

Wniosek taki prowadzi do oddalenia powództwa w całości.

Ponadto żądanie powoda dotyczące okresu przed 01.03.2014 r. nie mogłoby zostać uwzględnione także z powodu skutecznie podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia. Zgodnie z treścią art. 442 ¹ § 1 kc roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Pozwany może zatem na podstawie art. 117 § 2 kc uchylić się od zaspokojenia roszczenia.

Nietrafnie natomiast kwestionował pozwany możliwość dochodzenia roszczenia z art. 448 kc wobec Skarbu Państwa. Podstawę odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa w zakresie szkody na osobie o charakterze niemajątkowym, czyli krzywdy, może stanowić przepis art. 417 § 1 kc, zgodnie z którym za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Przepis ten jest rozwinięciem normy rangi konstytucyjnej wyrażonej w art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jak została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej. Wynikająca z art. 417 kc oraz z art. 77 Konstytucji RP odpowiedzialność Skarbu Państwa jest odpowiedzialnością za samo naruszenie prawa przy wykonywaniu władzy publicznej, a zatem jest oderwana od zawinienia. Delikt ten obejmuje zaniechania ze strony organu państwowego lub samorządowego, jeżeli ciążył na nim obowiązek działania wyznaczony przez obowiązujące przepisy prawa. Stosownie do art. 430 kc i art. 120 kp pozwany ponosi odpowiedzialność za działania i zaniechania swoich funkcjonariuszy, w tym także za zachowania skutkujące naruszeniem dóbr osobistych. Przywołany w odpowiedzi na pozew wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13.03.1973 r., II CR 42/73, jest zdecydowanie nieaktualny, został wydany w zupełnie innych realiach społeczno- ekonomicznych, reguły odpowiedzialności za wykonywanie władzy publicznej uległy znacznej modyfikacji.

Pełnomocnikowi powoda ustanowionemu z urzędu przysługuje wynagrodzenie w wysokości 10 800 zł + 23 % VAT = 13 284 zł, ustalone zgodnie z § 8 pkt 7 w zw. z § 4 ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03.10.2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu. Sprawa dotyczyła nie tylko naprawienia krzywdy związanej z samym wykonywaniem kary pozbawienia wolności, ale także naprawienia krzywdy, jakiej powód miał doznać w wyniku pogorszenia stanu zdrowia, wobec czego uzasadnione jest ustalenie stawki wynagrodzenia pełnomocnika według zasad ogólnych, tj. z uwzględnieniem wartości przedmiotu sporu. Mając na uwadze zaangażowanie pełnomocnika powoda i uczestnictwo we wszystkich czynnościach sąd uznał za uzasadnione podwyższenie stawki.

Z uwagi na sytuację materialną powoda, praktycznie brak jakichkolwiek dochodów oraz obciążenie go zobowiązaniami do zapłaty na podstawie wyroków skazujących, które to zobowiązania powinny zostać wypełnione w pierwszej kolejności, Sąd nie obciążył powoda kosztami procesu na rzecz pozwanego – art. 102 kpc.

Wobec udzielenia powodowi zwolnienia od kosztów sądowych obciążają one ostatecznie Skarb Państwa.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd podjął rostrzygnięcia zawarte w sentencji wyroku.